Unha N-aciletanolamina é un tipo de amida de ácido graxo formada por unha molécula de varios posibles tipos de grupos acilo enlazada co átomo de nitróxeno da etanolamina. Estas amidas conceptualmente poden formarse a partir dun ácido graxo e unha etanolamina, que se enlazarían liberando unha molécula de auga, pero, en realidade, a síntese biolóxica coñecida destas substancias realízaa o encima fosfolipase específica D clivando a unidade fosfolípido dunha N-acilfosfatidiletanolamina.^[1] Outra ruta depende da transesterificación de grupos acilo da fosfatidilcolina pola actividade dunha N-aciltransferase (NAT), que dá lugar a N-acilfosfatiletanolaminas precursoras das N-aciletanolaminas.^[2]

Os sufixos -amina e -amida nos nomes destes compostos refírense ao único átomo de nitróxeno da etanolamina por onde se unen os dous compoñentes do composto: denomínase "amina" na etanolamina porque considérase como un nitróxeno terminal libre nesa subunidade, mentres que se denomina "amida" cando se considera que está asociado co grupo carbonilo da subunidade acilo. Os nomes destes compostos poden atoparse tanto coa denominación "amida" coma "amina" dependendo do autor.^[3]

Exemplos de N-aciletanolaminas son:^[4]

• Anandamida (N-araquidonoiletanolamina), que é a amida do ácido araquidónico (20:4 ω-6) e a etanolamina. É o ligando dos receptores cannabinoides e do receptor vanilloide que atenúan a sensación de dor.^[5][6][7][8]
• N-palmitoiletanolamina, que é a amida do ácido palmítico (16:0) e a etanolamina. Ten actividade anti-inflamatoria e tamén amortece a sensación de dor.^[8][9]
• N-oleoiletanolamina, que é a amida do ácido oleico (18:1) e a etanolamina. Ten efectos anoréxicos e estimula a degradación de graxas ao actuar sobre a PPAR-alfa.^[10]
• N-estearoiletanolamina, que é a amida do ácido esteárico (18:0) e a etanolamina. Ten actividade proapoptótica. Funciona independentemente dos receptores cannabinoides e vanilloides coñecidos que son a diana da anandamida.^[10]