Medio dólar Franklin [1]
A/: Busto de Benjamin Franklin cara á dereita. Marca de gravador (JRS) no truncamento do busto e data. Lendas: · LIBERTY / IN GOD WE TRUST.	R/: Campá da Liberdade e unha pequena aguia á súa dereita. Marca de ceca sobre a campá (D ou S). Lendas: UNITED STATES OF AMERICA / E PLURUBUS UNUM / HALF DOLLAR.
Datas: 1948-1963. Cecas e marcas: Filadelfia (sen marca), Denver (D) e San Francisco (S). Gravador: John R. Sinnock (A/ e R/) e Gilroy Roberts (R/). Aliaxe: prata (90 %) e cobre (10 %). Tiraxe total: 468.890.105 pezas. Diámetro: 30,61 mm. Peso: 12,50 g. Espesor: 1,80 mm. Canto: estriado.

O medio dólar Franklin é unha moeda de prata co valor facial de medio dólar cuñada pola Casa da Moeda dos Estados Unidos entre 1948 e 1963, que presenta como motivo central do seu anverso o busto do pai fundador Benjamin Franklin e no reverso a Campá da Liberdade, cunha pequena aguia ao seu lado.

A moeda cuñouse cunha aliaxe do 90 % de prata nas cecas de Filadelfia (sen marca de ceca), Denver (D) e San Francisco (S), cunha tiraxe total de máis de 460 millóns de exemplares.

A daquela directora da US Mint, Nellie Tayloe Ross, era unha admiradora da figura histórica de Franklin e quería renderlle tributo nunha moeda. Para tal efecto, en 1947 encargoulle ao gravador xefe da casa da moeda, John R. Sinnock, que preparase os cuños para unha moeda de medio dólar na honra de Franklin. Como Sinnock faleceu en maio de 1947, o seu deseño viuse completado polo seu sucesor como gravador xefe, Gilroy Roberts. A casa da moeda presentou os deseños á Comisión de Belas Artes dos Estados Unidos para recadar o seu ditame e, malia non ser este enteiramente positivo, mantivéronse os deseños orixinais de Sinnock e Roberts.

Logo do lanzamento á circulación desta moeda en abril de 1948, a US Mint recibiu a acusación de que as iniciais JRS de Sinnock no truncamento do ombreiro de Franklin supuñan unha homenaxe velada ao ditador soviético Josef Stalin —aínda que este non tiña un segundo nome que comezase por R—. Non se fixo ningún cambio ao respecto e a ceca pública estadounidense respondeu que as letras eran simplemente as iniciais do artista —a mesma acusación xurdira xa coa aparición dos dez centavos co busto de Roosevelt en 1946, igualmente obra de Sinnock—.

A moeda cuñouse con regularidade desde 1948 ata 1963. A partir de 1964 foi substituída polo coñecido como medio dólar Kennedy, emitido na honra do presidente asasinado John F. Kennedy. Aínda que a moeda segue a ter legalmente a consideración de curso legal, tanto o seu valor no mercado do coleccionismo como o propio valor da prata que contén —8,37 dólares en decembro de 2021— exceden amplamente o seu valor nominal.

A admiración que a directora da US Mint, Nellie Tayloe Ross, sentía cara á figura de Benjamin Franklin levouna á necesidade de homenaxealo coa súa presenza nunha moeda dos Estados Unidos. En 1933, o gravador xefe Sinnock creara xa unha medalla coa imaxe de Franklin, o que é probable que espertase en Ross o seu desexo.^[2] No seu momento, Franklin opuxérase á colocación de retratos nas moedas do país;^[3] el prefería a inclusión de proverbios dos que a poboación que utilizaba as moedas puidese tirar proveito a través da reflexión.^[4] Nunha entrevista de 1948, Ross indicou que Franklin só coñecía a monarquía británica viva mediante a súa representación nas moedas e que era presumible que pensase de xeito diferente sobre unha república que honra a figura dun fundador falecido.^[3] De feito, Franklin podería estar máis desgustado polo deseño do reverso. Como dixo o investigador numismático Jonathan Tepper: "Se Benjamin Franklin soubese que aparecía nun medio dólar xunto a unha aguia, é moi probable que se anoxase bastante, xa que el detestaba este animal, ao que se refería adoito como preeiro; como era un home práctico, Franklin colocou o pavo salvaxe como ave nacional".^[5]

Unha lei de 1890 prohibía a substitución dunha moeda sen a intervención do Congreso dos EEUU, a non ser que xa levase en circulación como mínimo 25 anos desde a súa primeira emisión. O anterior medio dólar da "Liberdade camiñando" e a moeda de 10 centavos Mercury emitíranse por vez primeira en 1916, polo que poderían ser substituídas libremente sen a intervención do Congreso a partir de 1940.^[6]

Os funcionarios da US Mint consideraron entón a posibilidade de pór a Franklin na moeda de 10 centavos de 1941, mais este proxecto foi arquivado por mor da gran demanda de moedas que sufriu a casa da moeda cando os Estados Unidos entraron na segunda guerra mundial.^[7] Durante a guerra, a ceca pública pensou na posibilidade de engadir un ou varios valores faciais novos na moeda nacional, e Sinnock preparou un deseño de Franklin en previsión dunha nova emisión, que non se chegou a producir.^[8] A moeda de dez centavos —coñecida como dime— foi redeseñada en 1946 para representar o presidente caído Franklin D. Roosevelt, que estivera relacionado estreitamente coa ONG March of Dimes.^[7] O deseño da Liberdade camiñando era visto como anticuado polos funcionarios da US Mint, e a única outra moeda que se cuñaba e que podería ser substituída era o centavo co busto de Lincoln. Mais Abraham Lincoln seguía a ser unha figura moi querida e Ross non quería ser a responsable de eliminalo da moeda estadounidense.^[9]

Así as cousas, en 1947, Ross pediulle a Sinnock que realizase un deseño para un medio dólar con Franklin como protagonista, e o gravador xefe adaptou o seu deseño anterior da medalla para o anverso desta moeda,^[2] para o que se baseara nun busto de Franklin creado por Jean-Antoine Houdon.^[7] Pola súa banda, Sinnock baseou o seu deseño para o reverso no do medio dólar conmemorativo do sesquicentenario da Independencia dos Estados Unidos, que el mesmo creara en 1926 coa Campá da Liberdade como motivo principal.^[2]

O escritor numismático Don Taxay descubriu máis tarde que Sinnock baseara a súa Campá da Liberdade nun esbozo de John Frederick Lewis.^[12] Sinnock faleceu en maio de 1947, antes de concluír o deseño do reverso, polo que este tivo que ser completado polo novo gravador xefe, Gilroy Roberts.^[7]

Do mesmo xeito que o traballo de Sinnock nos dez centavos de Roosevelt, o retrato está deseñado con liñas sinxelas, con Franklin vestido cun traxe de época. A pequena aguia á dereita da campá do reverso engadiuse con posterioridade ao deseño inicial, cando os funcionarios da casa da moeda se decataron de que a Lei da Moeda de 1873 esixía que aparecese unha aguia en todas as moedas dos Estados Unidos cun valor facial superior aos dez centavos.^[9]

A Casa da Moeda dos Estados Unidos solicitou o preceptivo ditame da Comisión de Belas Artes, á que se lle proporcionou un molde en chumbo do anverso e unha representación do reverso, que Don Taxay supón que debeu ser un modelo en xeso. O 1 de decembro de 1947, o presidente da comisión, Gilmore Clarke, escribiulle á directora Ross para lle comunicar que non tiñan obxección ningunha sobre o anverso, que recoñecían como "un bo traballo de Sinnock"; no entanto, acerca do reverso...:^[13]

O numismático Paul Green sinalou máis tarde: "Ao longo dos anos, é probable que houbese aínda máis xogos de palabras e declaracións despectivas se se intentase representar a campá sen ningunha fenda".^[14] A Comisión de Belas Artes propuxo a creación dun concurso de deseño baixo os seus auspicios.^[15] As súas opinións, que só tiñan carácter consultivo,^[5] foron rexeitadas polo Tesouro e a nova moeda foi aprobada polo secretario desta institución, John W. Snyder, o que Taxay atribúe á falta de vontade de desacreditar a Sinnock.^[15]

O 7 de xaneiro de 1948, o Tesouro emitiu un comunicado de prensa anunciando a nova moeda de medio dólar.^[16] A desaprobación da Comisión de Belas Artes non se incluíu neste comunicado e no seu lugar indicábase que o deseño fora unha idea de Ross e que este recibira a "entusiasta aprobación" do secretario Snyder. O comunicado salientaba a reputación de Franklin como aforrador e expresaba a esperanza de que o medio dólar servise como recordatorio de que o diñeiro sobrante debería utilizarse para adquirir bonos e selos de aforro. Franklin converteuse na quinta persoa —e a primeira non presidente— en ser honrada cunha emisión de moeda estadounidense de curso legal, despois de Lincoln, Roosevelt, George Washington e Thomas Jefferson.^[17]

Nun discurso pronunciado co gallo da presentación do deseño en xaneiro de 1948, Ross indicou que se lle instara a colocar o busto de Franklin na moeda dun céntimo, pola súa asociación co proverbio "un centavo aforrado é un centavo gañado".^[12] E ante isto, Ross argüíu: "Estarán de acordo, creo, en que a peza de medio dólar, ao ser máis grande e de prata, se presta moito máis a producir un efecto impresionante".^[12] O 29 de abril de 1948, un día antes do lanzamento da moeda, Ross celebrou unha cea para 200 persoas no Instituto Franklin de Filadelfia, na que cada invitado recibiu como agasallo un medio dólar Franklin cunha tarxeta asinada por ela.^[4][18]

As novas moedas de novo dólar puxéronse en circulación por vez primeira no mediodía do 30 de abril de 1948,^[19] aniversario da toma de posesión de George Washington como presidente dos Estados Unidos en 1789. Puxéronse ao dispor do público nun posto situado nas escaleiras do edificio da delegación do Tesouro de Nova York, por parte de empregados do Franklin Savings Bank vestidos con traxes da época da Revolución Americana.^[20]

No ambiente de paranoia antisoviética que se vivía na época nos Estados Unidos, a moeda de dez centavos Roosevelt creada por Sinnock xa creara queixas dalgúns cidadáns que consideraban que as iniciais de John Sinnock no anverso da moeda facían referencia realmente a Josif Stalin e foran colocadas alí por algún infiltrado do Kremlin dentro da US Mint. Realmente as iniciais, colocadas no truncamento do busto de Franklin, non eran JS, senón JRS —de John Ray Sinnock—, mais aínda así a casa da moeda seguiu a recibir queixas no mesmo sentido coa moeda de medio dólar, ás que respondeu co que o historiador numismático Walter Breen cualificou como "indignados desmentidos oficiais".^[7][18] Segundo o The New York Times: "A xente escribiu esixindo saber como a casa da moeda descubrira que Stalin tiña un segundo nome".^[21] Outro rumor xurdido coa aparición desta moeda foi que o "o" pequeno da palabra "of" era un erro, polo que as moedas serían retiradas. Este rumor tivo unha vida máis curta que o de Stalin.^[18]

Logo do asasinato de John F. Kennedy o 22 de novembro de 1963, o Congreso e a Casa da Moeda dos EEUU mobilizáronse axiña para autorizar e producir un novo medio dólar na súa homenaxe. Coa autorización desta nova moeda, coñecida como "medio dólar Kennedy", o 30 de decembro de 1963, a serie do medio dólar Franklin chegou á súa fin.^[22] Walter Breen informou do rumor da existencia de dólares Franklin datados en 1964, probablemente producidos nunha tiraxe de proba para comprobar os cuños con esa data, mais o feito é que non se chegou a coñecer a especie física de ningún destes espécimes.^[18]

En total cuñáronse arredor de 453 millóns de exemplares do medio dólar Franklin destinadas á circulación ordinaria, mais outros 15.886.955 en acabamento proof para o coleccionismo numismático.^[1][23][24]

O medio dólar Franklin cuñouse en cantidades relativamente pequenas nos seus primeiros anos,^[9] xa que a súa demanda era limitada debido á superabundancia de medios dólares do tipo "Liberdade camiñando" en circulación. Este foi o motivo de que na Ceca de Denver non se cuñase nin un só exemplar en 1955 nin en 1956, para acomodar a oferta á demanda da moeda.^[25] Pola súa banda, a Ceca de San Francisco pechou en 1955 e non reabriu ata 1965.^[26] En 1957, coa mellora das condicións económicas, a demanda das pezas comezou a aumentar.^[25] A partir de 1962 cuñáronse tiraxes moi superiores, o que supuxo o inicio dun grande aumento da demanda, que culminaría coa grande escaseza de moedas de 1964.^[9] Hoxe non hai ningunha data rara do medio dólar Franklin, xa que mesmo no caso das de tiraxes máis baixas houbo moitos exemplares que se gardaron no seu momento. A partir de 1950, a US Mint comezou a emitir na Ceca de Filadelfia tiraxes desta moeda con acabamento especial proof —fondo espello e relevo mate—, en cantidades inferiores, polo que acadan un prezo superior no mercado numismático actual. Cuñáronse arredor de 468 millóns de exemplares de medio dólar Franklin, incluídas tanto as proof como as de acabamento ordinario.^[12]

Unicamente existen 35 modelos diferentes da moeda, tendo en conta as diferenzas de data e marca de ceca, o que a converte nun obxecto de coleccionismo relativamente económico.^[25] A maiores, existen pequenas variantes de cuño que espertan o interese dos coleccionistas. A máis coñecida é a coñecida como "Bugs Bunny", de 1955, causada por un encontro dos cuños de ambas as faces, que fai que as ás da aguia do reverso repercuta nunha marca na boca de Franklin, que pode lembrar os dentes prominentes dun coello.^[27]

A calidade dos medios dólares diminuíu na segunda metade da década de 1950, por mor da deterioración da matriz a partir da cal se elaboraban os novos cuños.^[28] Nun intento inicial para a mellora da calidade das pezas, na casa da moeda fixéronse lixeiras modificacións nos deseños dos cuños e nos anos 1958 e 1959 cuñáronse exemplares tanto co cuño orixinal ("tipo I") como co cuño reaxustado ("tipo II"). Unha diferenza apreciable entre ambos os tipos é o número de plumas longas da cola da aguia do reverso: catro no tipo I e só tres no tipo II. Das moedas cuñadas na Ceca de Filadelfia, corresponden ao tipo II entre o 5 % e o 10 % das datadas en 1958 e arredor do 70 % das de 1959. Pola súa banda, todas as cuñadas na Ceca de Denver nestes anos corresponden ao tipo I.^[5] Os gravadores da casa da moeda gravaron novamente a matriz mestra antes de comezar a cuñaxe de 1960, co que a calidade das moedas mellorou considerablemente a partir dese ano.^[28]

Enténdese como un medio dólar Franklin particularmente ben cuñado aquel en que se aprecien completas e ben delimitadas as sete liñas da parte inferior da campá do reverso, así como os tres guechos de cabelo á dereita da orella de Franklin, no busto do anverso. Moitos dos exemplares foron danados pola fricción dentro dos rolos en que as moedas se empaquetan para a súa distribución, e os seus efectos fanse notar principalmente na fazula de Franklin e no centro da Campá da Liberdade.^[29]

Consonte as tiraxes, as datas clave nesta serie son 1948, 1949-S, 1953 e 1955. Á marxe das cantidades cuñadas, moitos medios dólares Franklin acabaron fundíndose, polo prezo da prata que conteñen, o que fai que algunhas datas sexan máis raras, independente da cantidade de exemplares cuñados.

Na seguinte táboa reflíctense as tiraxes anuais do medio dólar Franklin en cada unha das tres casas de moeda onde se produciu:^[1][24]

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Medio dólar Franklin

• Breen, W. (1988). Walter Breen's Complete Encyclopedia of U.S. and Colonial Coins. Doubleday, Nova York. ISBN 978-0-385-14207-6
• Green, P. M. (2010). "1962 Franklin Half Dollars Melted, Now Valuable". En Coin Collecting News. 14 de xullo.
• Guth, R.; Garrett, J. (2005). United States Coinage: A Study by Type. Whitman Pub., Atlanta. ISBN 978-0-7948-1782-4
• Lange, D. W. (2006). History of the United States Mint and its Coinage. Whitman Pub., Atlanta. ISBN 978-0-7948-1972-9
• Restifo, H. (1975). "The Franklin half". En Daytona Beach Sunday News-Journal. 16 de marzo. Páxina 10C.
• Shuster, A. (1959). "Change of a penny". En The New York Times. 15 de febreiro. Páxina 15.
• Taxay, D. (1983) [1966]. The U.S. Mint and Coinage. Sanford J. Durst Numismatic Pub., Nova York. ISBN 978-0-915262-68-7
• Tepper, J. (1990-a-). "Circulation strike Franklin half dollars, Part I". En The Numismatist. Abril. American Numismatic Association. Páxinas 544-546, 617.
• Tepper, J. (1990-b-). "Circulation strike Franklin half dollars, Part II". En The Numismatist. Maio. American Numismatic Association. Páxinas 736-739, 771-772.
• Tomaska, R. (2002). A Complete Guide to Franklin Half Dollars. DLRC Press, Virginia Beach. ISBN 978-1-880731-68-0
• Tomaska, R. (2011). A Guide Book of Franklin & Kennedy Half Dollars. Whitman Pub., Atlanta. ISBN 978-0-7948-3243-8

• Benjamin Franklin
• Moedas do dólar estadounidense
• Casa da Moeda dos Estados Unidos

Predecesor: Medio dólar da Liberdade camiñando

Moeda de medio dólar estadounidense (1948 - 1963)

Sucesor: Medio dólar Kennedy