PROFILPELAJAR.COM

Xudeoportugués; Lingua xudeoportuguesa
Falado en:	Alemaña; Brasil; Inglaterra; Países Baixos; Estados Unidos
Total de falantes:	Pouco menos de 2.000, cun uso litúrxico.
Familia:	Indoeuropea; Románica; Itálico; Romance; Romance occidental; Galoibérica; Iberorrománica; Ibero-occidental; Galego-portugués; Xudeoportugués
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
Mapa
Status

O xudeoportugués é unha lingua morta, que era falada polos xudeus sefardís de Portugal.^[1] Esa forma lingüística era vernacular dos xudeus de Portugal antes do século XVI e sobreviviu en moitas comunidades da diáspora dos Judeus da Nação Portuguesa. Os seus textos eran escritos no alfabeto hebreo ou latino.^[2] Poderían terse escrito tamén en alxamía.^[3]

En relación á lingua materna, o xudeoportugués garda grandes similitudes, o que fixo ser pronto asimilada cando o número de falantes xudeus escaseou na Península Ibérica. O seu léxico é composto basicamente polas palabras portuguesas, agregándose a este conxunto palabras prestadas do hebraico mais tamén do ladino.^[4] Existe un pequeno testemuño desa variante lingüística na obra de Gil Vicente, o Auto da Barca do Inferno. Tamén foi influenciada pola lingua dos xudeus españois, o ladino, mais era distinta desa, xa que os xudeus lusos nunca foron expulsados do seu país, senón que foron forzados a conversión.

Moitos dos cristiáns novos continuaron a secretamente observar o xudaísmo e preservar a lingua até que inquisición se estabeleceu en Portugal en 1536, producindo unha onda migratoria dos conversos cara a Francia, Holanda, Inglaterra e Américas.

Por mor das súas semellanzas, o xudeoportugués morreu axiña en Portugal, mais sobreviviu na diáspora como lingua do día a día até comezos do século XIX. Tamén sobrevive en forma de substrato no papiamento.^[5]^[6]^[7]

Extractos

*	Xudeoportugués	Portugués	Galego	Sefardí	Hebreo
Arcaísmos	Angora	Agora	Agora	Agora	Caet: כעת
	Algũa	Alguma	Algunha	Alguna	Calxehu: כלשהי
	Corõa	Coroa	Coroa	Korona	Tagá: תגא
	Dous	Dois	Dous	Dos	Xtei: שתי
	He	É	É	Es	-
	Hũa	Uma	Unha	Una	Aghat: אחת
	Persõa	Pessoa	Persoa	Persona	Benadam: בן־אדם
Hebraísmos	Cadós	Santo, sacro	Santo, sacro	Kadosh	Cadox: קדוש
	Jessibá	Seminário judeu	Seminario xudeu	Seminario rabiniko	Iexivá: ישיבה
	Misvá	Mandamento	Mandamento	Mitsvá	Mitsvá: םצוה
	Queilá	Comunidade	Comunidade	Kehilá	Kehilá: קהילה
	Sabá	Sábado	Sábado	Sabá, Sabbad	Xabat: שבת
	Sedacá	Caridade	Caridade	Sedaká	Tsedacá: צדקה
	Tebá	Púlpito	Púlpito	Tevá	Tevá: תיבת
Ladino	El-Dio	El-Deus, O Deus	O Deus	El Dio	Hashem: השם
	Esnoga, Sinoga	Sinagoga	Sinagoga	Esnoga	Bet Cnéset: בית כנסת
	Manim	Mãos	Mans	Manos	Iadaim: ידים

Notas

↑ "Significado de judeo-português". Arquivado dende o orixinal o 03 de marzo de 2016. Consultado o 09 de xullo de 2012.
↑ Silva, Luiz Antônio da (org.) (2005). A língua que falamos: português, história, variação e discurso. Rio de Janeiro: Globo. p. 212.
↑ Devon L. Strolovitch (2005). "Old Portuguese in Hebrew Script: Convention, Contact, and Convivência" (PDF) (en inglés). Consultado o 1 de xaneiro de 2015.
↑ Karády, Viktor (2004). Central European University Press, ed. The Jews of Europe in the Modern Era: A Socio-historical Outline (en inglés). Budapest. p. 141.
↑ "La fragmentación de fiducia en hispanorrománico" (PDF) (en castelán). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 01 de xaneiro de 2015. Consultado o 31 de decembro de 2014.
↑ Jacobs, Bart (2012). Walter de Gruyter, ed. Origins of a Creole: The History of Papiamentu and Its African Ties (en inglés).
↑ Campagnano, Anna Rosa (2007). Humanitas, ed. Judeus de Livorno: sua língua, memória e história (en portugués). São Paulo. pp. 159–161.