Os cacicados da Española eran as unidades políticas primarias empregadas polos taínos da illa da Española (chamada en lingua taína: Ayiti, Quisqueya ou Bohio) na era histórica temperá. No momento do contacto cos europeos en 1492, a illa estaba dividida en cinco cacicados, cada un deles gobernado por un cacique. Debaixo deles había caciques menores que presidían aldeas ou distritos e os nitaínos, unha clase de elite na sociedade taína.
Os taínos da Española eran un pobo arauaco relacionado cos habitantes das outras illas das Antillas Maiores. No momento do contacto cos europeoe, estaban en guerra cun grupo indíxena rival, os caribes. En 1508, había uns 60.000 taínos na illa da Española; en 1531 as epidemias de enfermidades infecciosas e a explotación provocaran un descenso dramático da poboación.
Os límites de cada cacicado eran precisos. Os primeiros habitantes da illa utilizaron como referencia elementos xeográficos, como grandes ríos, montañas, vales e chairas notables. Isto permitiulles definir cada territorio.[1] Cada un estaba dividido en cacique nitaínos, subdivisións encabezadas polo cacique axudantes. As entradas seguintes relacionan o territorio de cada antigo cacique cos departamentos actuais de Haití e as provincias da República Dominicana.
Cacicado de Marién
Cacicado de Marién.
O cacicado de Marién incluía toda a parte noroeste da Española, limitada ao norte co océano Atlántico, ao sur co cacicado de Jaragua, ao leste cos cacicados de Maguá e Maguana e ao oeste co paso de Barlovento.
No momento do contacto cos europeos, estaba gobernado polo cacique Guacanagarix,[2]:13–15[3] e a súa capital estaba en El Guarico, preto da actual cidade de Cap-Haïtien. O cacicado estaba dividido en 14 nitaínos. Este cacicado foi o primeiro en acoller a Cristovo Colón e en converterse ao cristianismo.
O cacicado de Marién loitou contra o cacicado de Mairena, que foi axudado por Caonabo do cacicado de Maguana para o control da mítica deusa 'Nai' Iermao. A 'Nai' Iermao era a deusa do cacicado de Marién, que significa "pedra do corpo".
O cacicado de Maguá atopábase na parte nordeste da Española, limitando ao norte e ao leste co océano Atlántico, ao sur cos cacicados de Maguana e Higüey e ao oeste cos cacicados de Marién e Maguana. Os territorios desta xefatura están todos na actual República Dominicana.
Estaba gobernado polo cacique Guarionex[2]:30,33–35,39–40[3] e estaba centrado preto da localización actual de Santo Cerro en La Vega. Estaba dividido en 21 nitaínos. Este cacicado era un dos máis ricos da illa.
O territorio tamén estaba habitado por un grupo etnicamente distinto de indíxenas chamados ciguayos, que estaban concentrados na península de Samaná. Este grupo, que falaba a lingua ciguayo, foi absorbido polo cacicado de Maguá, segundo o rexistrou o cronista Bartolomé de las Casas, quen escribiu que en 1502 a lingua estaba en decadencia e en 1527 extinguida.
Maguá significa "a Pedra". A deusa nai do cacicado era Guacara ou a 'Nai de Pedra'.
O cacicado de Maguana atopábase no centro da illa, limitado ao norte cos cacicados de Marién e Maguá, ao sur co mar Caribe, ao leste cos cacicados de Maguá e Higüey e ao oeste cos cacicados de Marién e Jaragua. Estes territorios estaban todos situados na actual República Dominicana.
Este era o principal cacicado da illa e estaba representado como "A Rocha". O termo Maguana significa "a primeira pedra" ou "a única pedra". A principal deusa nai do cacicado era Apito, que significa "Nai de Pedra".[4]
O cacique Caonabo foi o primeiro en resistir a ocupación española. O forte que Cristovo Colón estabeleceu na costa norte da illa, La Navidad, foi destruído por Caonabo. Caonabo tamén intentou saquear a Fortaleza de Santo Tomás, pero foi capturado polas forzas españolas dirixidas polo comandante Alonso de Ojeda. No canto ser condenado a morte, o cacique foi enviado a España para ser desfilado diante da Audiencia Real pero morreu na viaxe.
O cacicado de Jaragua abranguía todo o suroeste da illa da Española. Limitaba ao norte co cacicado de Marién, ao sur co mar Caribe, ao leste co cacicado de Maguana e ao oeste co estreito de Xamaica. Estaba gobernado polo cacique Bohechío[2] e era o meirande dos cacicados. O seu centro estaba situado nun lugar chamado Guava, actual Léogâne en Haití. Estaba dividido en 26 nitaínos.
Bohechío era irmán de Anacaona, que estaba casada co cacique de Maguana; Caonabo.[2]:35[3] como tal, Jaragua e Maguana tiñan unha forte alianza e asociábanse para atacar os cacicados rivais.
Cacicaado de Higüey.Cristovo Colón viaxando a Higüey.
O cacicado de Higüey abranguía todo o sueste da Española, limitado ao norte co cacicado de Maguá e a baía de Samaná, ao sur co Caribe, ao leste coa canle da Mona e ao oeste co cacicado de Maguana. Estaba gobernado polo cacique Cayacoa e estaba dividido en 21 nitaínos. A capital do cacicado estaba situada na actual cidade de Higüey.
↑ 2,02,12,22,32,4Floyd, Troy (1973). The Columbus Dynasty in the Caribbean, 1492-1526. Albuquerque: University of New Mexico Press. pp. 29, 34.
↑ 3,03,13,23,3Parry, John; Keith, Robert (1984). New Iberian World: A Documentary History of the Discovery and Settlement of Latin America to the Early 17th Century, Vol. I. New York: Times Books. p. 7. ISBN9780812910704.
.jpg)