San Nikolas Barikoa eliza Auritz udalerriko Erdi Aroko kristiau eliza bat da, gotiko estiloan. Donejakue Bidearen baitako ondare kontsideratzen da, Nafar Bideak Nafarroan egiten duen etaparen parte.[1]
Historia
Eliza Erdi Arokoa da, baina historian zehar hainbat sutetan suntsitu da. Gutxienez 1104an zegoen, dohaintza bat jasotzen duen dokumentuan agertzen denez. Bere gaur egungo itxura, 1945 eta 1968 artean egin zen azken berreraikuntzaren emaitza da. 1965ean barrua berpiztu zen, Miguel Gortari arkitektoaren proiektuaren arabera. Berreraikuntzek aurreko eraikinen aztarnak barneratu zituzten, gaur egungo elizan oraindik ikus daitezkeenak.
Elementu zaharrenak bi leiho txaranbeldu dira, elizaren burualdean eta gurutzaduraren ondoko tartean daudenak, Erdi Aroko elizari dagozkionak. Mentsulen eta nerbioen aztarnak daude burualdean eta gurutzaduran, XVI. mendekoak. Kontserbatzen den hondarrik nabarmenena, hala ere, 1699ko fatxadako portada monumentala da, Orotz familia auriztarrak ordaindu zuena. Bere armarria portadaren gainean dago, eta 1943an herriko armarri gisa hartu zen.
1861ean, batek su hartu zuen, parrokia-etxearekin, dorrearekin eta tenpluko koruarekin batera. Berreraikitzea Pedro Asoleaga arkitektoaren proiektu baten gainean egin zen, baina aldaketa batzuekin.
Bere fabrika modernoa den arren, bertan antzinako elementuek iraun zutenez, eta tenplu honek bere ateen aurretik igarotzen den Donejakue Bide Frantsesarekin izan zuen lotura historikoari esker, 2014an merezi izan zuen Gizateriaren Ondarean elkartutako ondasunen katalogoaren zati gisa sartzea, Done Jakue Bidea izenez ezagutzen den lekuan.
Eraikina
Elizak hiru ataleko nabe bat du oinplanoan, gurutzadura eta burualde zuzenari dagokion beste bat barne hartzen dituena. Gurutzadura oinplanoan nabarmentzen da, eta nabearen altuerara igotzen da. Bere hormak silarrixkakoak eta estalki luzitukoak dira. Habeartea ertz-gangaz estalita dago, eta burualdea eta gurutzaduraren besoak ilargixka-gangaz. Oinaldean altxatzen den korua obrakoa da. Oinplano angeluzuzeneko eta bi ataleko sakristia modernora Epistolaren gurutzaduratik sartzen da, erdi-puntuko arku batetik.
Kanpoaldean, harlanduzko fatxada pinoi batez amaitzen da, alboetan pinakuluak dituela. Horren erdian erlojua dago eta dorretxo karratu batekin amaitzen da. Fatxadaren behealdean XVII. mende bukaerako portada kontserbatzen da, estilo barroko klasikokoa, Juan de Mihura harginak 1699an egina. Ebanjelioaren aldean harlanduak horma-atal handiak uzten ditu agerian, okulu banarekin, kontrahorma batek eta gurutzaduraren beso irtenak bereizita.
Kanpaiak dauden dorrean, guztien artean Santa Mariari eskainitako 1672ko bat nabarmentzen da, kanpaian bertan irakur daitekeenez. Orreagako kolegiatak oparitu zuen 1864an, hainbat sutetan emandako laguntzagatik; San Salbatzailearen baselizako kanpai zaharra da.
Elizako ostilamendua (erretaulak, pinturak, etab.) ez zen bizirik atera arpilatze frantsesetatik eta suteetatik, eta modernoa da bere osotasunean. Urregintzako pieza zahar batzuk kontserbatzen dira sakristian. Gaur egun dagoen iruditeriaren barruan, nabarmentzekoak dira Aureo Rebolek 1966an zizelkatutako haritz-zurezko gurutze bat eta parrokiaren titularraren tamaina handiko irudi bat, Anselmo Salanovak egina eta 1806an Andres Gurpide Zaragozako bizilagun eta Iberiar Penintsulako Gerran hiriak jasan zituen lekuen defendatzaileak bere herriari dohaintzan emandakoa. Duela gutxi, Eguesibarko Sarrigurengo Santa Engrazia eliza zaharreko erretaula barrokoa jarri da presbiterioan.
Erreferentziak
Ikus, gainera
Kanpo estekak
