PROFILPELAJAR.COM

Otsa jauregia
	Eraikitako euskal ondasun nabarmena
	Elorrioko hiri historikoa
	Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Bizkaia
Herria	Elorrio
Koordenatuak	43°07′44″N 2°32′26″W / 43.12897075°N 2.54050617°W
Historia eta erabilera
Eraikuntza
Arkitektura
Estiloa	arkitektura barrokoa
Ondarea
EJren ondarea	70

Otsa jauregia Elorrion dago, Durangaldean (Bizkaia). XVIII. mendean eraiki zuen Ossa-Lekerika familiak estilo barrokoan. Jauregia hiru izenez ezagutzen da herrian: Otsa-Lekerika, Amileta edo Zumelegi jauregitzat.^[1]

Azken urteotan, Zumelegi Laguntza Zentroa dago Otsa jauregian, laguntza-erakunde bat Bizkaiko Foru Aldundiak kudeatzen duena, eta artatzen dituena herrialdeko zenbait pertsona, ahalmen psikiko urria dutenak.

Historia

XVI, XVII eta XVIII. mendeetan Elorrioko zenbait familia buru-belarri sartu ziren Mundu Berriko merkataritzan, eta horrek dirua barra-barra ekarri zuen familia horien eskuetara. Eta familia horiek diru horren zati bat inbertitu zuten eraikin ikusgarriak egiteko, aprobetxatuta Elorrio bere harresietatik harago zabaltzen ari zela, errebaletara. Horra nondik datozen Elorrioko hainbeste etxandi eta jauregi (20 jauregi baino gehiago eta 69 armarri inguru).

Testuinguru hartan, herriko eliza eraiki zen 1459 eta 1506 artean, Bizkaiko handiena, iturri publikoak egin ziren, eta mugak markatzeko gurutzeak, oparo landuak. Horrek guztiak erakusten du zelako aberastasuna sartzen zen herrian.

Otsa jauregia Suso izeneko errebalean eraiki zen, gaur egungo Berrio-Otxoa kaleko goiko aldean. Gaur egun, bertan dago Zumelegi Laguntza Zentroa, Bizkaiko Foru Aldundiak kudeatuta, non ahalmen psikiko urriko 38 bat pertsona zaintzen baitira.

Ezaugarriak

Otsa-Lekerika, Amileta edo Zumelegi jauregia XVIII. mendean eraiki zen, apaindurarik gabeko estilo barrokoan. Herriko beste batzuk bezala, hau ere maila jasoko etxandi erresidentziala da, urbanoa.

Fatxada nagusia oso dotorea du, eta bertan, balkoien gainean, Ossa leinuaren armarria dauka. Leinu hori, Nuno Ossa Arroitakoa buru, agertzen da San Agustin Etxebarria elizaren fundazio-agirian, bertarako dirua eman zutenen artean.

Ossatarrak arduratzen ziren gipuzkoarrak zaintzen, garai haietan elorriarrei Gipuzkoatik etortzen zitzaizkien-eta eraso gehienak. Ossatarren armarriak horrela adierazten du: Para voz y centinela / de Bizkaia ilustre cosa / se fundó la casa de Ossa / para que siempre estén en vela.

Iruditegia

Otsa jauregia goitik ikusita. Berrio-Otxoa kalean.
Otsa jauregia, Berrio-Otxoa kalearen albo batetik ikusita.
Ossa leinuaren armarria, bi balkoiren artean.
Ossa leinuaren armarria, Otsa jauregian.

Ikus, gainera

Ondare zibila ikusgarria da Elorrion, batez ere arkitekturari dagokionez. Behin XV. mendean leinuen arteko gerrak atzean utzita, Elorrio aldatu egin zen: apurtu egin zen hiribilduaren harresia, eta herria errebaletara zabaldu zen, jarduera ekonomikoa bizkortu egin zen eta, ondorioz, “aberats berriak” agertu. XVI, XVII eta XVIII. mendeetan Elorrioko zenbait familia Sevillara joan eta buru-belarri sartu ziren Mundu Berriko merkataritzan —burdin fabrikatuen salerosketan bereziki—, eta horrek dirua barra-barra ekarri zuen herrira, batez ere familia horien eskuetara. Eta familia horiek diruaren zati bat inbertitu zuten eraikin ikusgarriak egiteko.

Horrek markatzen du, dudarik gabe, Elorrioko arkitektura zibilaren urrezko aroa, zeinak hartzen baititu XVI, XVII eta XVIII. mendeak batez ere. Horra Elorrioko eraikin zibil nabarmenen zerrenda bat, mendeen arabera banatuta:

XV. mendea

Kanpokaleko Atea. Elorrioren harresiak zituen sei ateetatik hauxe da geratzen diren bietarik bat.

XVI. mendea

Aldapebeitiatxikia jauregia. Errenazentista.
Arabio jauregia. Errenazentista. Fatxadan armarri ikusgarria du, marmol zuriz egina. Hegoaldeko fatxadan loggia bikoitza dauka.
Ibarguen-Urkizu jauregia. Errenzentista.
Iturbe jauregia. Errenazentista.
Larreategi jauregia. Errenazentista. Karaktere gotikoz idatziriko harria du horma ertzean, 1542koa.
San Fausto errebaleko etxea. San Fausto errebaleko zaharrena seguruenik.
San Fausto errebaleko jauregia. Errenazentista.
Suso errebaleko jauregitxoa. Errenazentista.

XVII. mendea

Aldapebeitia jauregia. Barrokoa.
Altzerreka-Mendiola jauregia. Barrokoa.
Arespakotxaga-Andueza jauregia. Barrokoa. Txintxirri izenaz ere ezagutzen da.
Arespakotxaga-Azkarraga jauregia. Barrokoa.
Arespakotxaga-Mendibil jauregia. Barrokoa. Eredutzat hartu zen herriko beste jauregi batzuk egiteko.
Arriola jauregia. Barrokoa.
Elorrioko udaletxea. Barrokoa
Iturri jauregia. Barrokoa.
Lariz jauregia. Barrokoa.
Lekerika-Otsa jauregia. Barrokoa.
Urkizu etxea. Barrokoa.
Urkizu-Iturbe jauregia. Barrokoa.
Urkizu-Tola jauregia. Barrokoa. Oinplano karratua du eta lau ertzetan, pinakuluak.
Zearsolo jauregia. Barrokoa. Casajara izenaz ere ezagutzen da. Loggia ederra dauka eta balkoietako burdinaren eta teilatu-hegaleko zuraren lanketak arreta berezia eskatzen du.

XVIII. mendea

Esteibar-Arauna jauregia. Barrokoa.
Urkizu jauregia. Barrokoa.

XIX. mendea

Olazabal jauregia. Neoklasikoa. Modet izenarekin ere ezaguna.
Berriozabaletako iturria. Neoklasikoa. Manuel Plazido Berriozabalbeitia epaile elorriarrak agindu zuen iturria egitea bere auzokideen bizi-egoera hobetzeko.

XX. mendea

Urkizu Aldatsekua jauregia.

Erreferentziak

↑ María., Molinuevo Zaballa,. (D.L. 2008). Elorrio. Bizkaiko Foru Aldundia, Ondare Historikoaren Zerbitzua = Diputación Foral de Bizkaia, Servicio de Patrimonio Histórico ISBN 8477524343. PMC 863180339. (Noiz kontsultatua: 2018-07-11).

Bibliografia

Agirre Kerexeta, I. Bizkaiko herrien monografiak: Elorrio. Bizkaiko Foru Aldundia. Bilbo, 1992.
Barrio Loza, J. A. (Dir) Bizkaia. Arqueología, Urbanismo y Arquitectura histórica. 3 volúmenes. Bilbao. 1989-1991.
Barrio Loza, J. A. (Dir) Monumentos nacionales de Euskadi. Tomo III: Vizcaya. Departamento de Cultura del Gobierno Vasco. Zamudio: Elexpuru, 1985.
Basterretxea Kerexeta, I. Hierro y palacios. Elorrio-Sevilla. Mercaderes elorrianos en Sevilla durante los siglos XVI y XVII. (2004)
Fernández Altuna, José Javier. Euskal Herriko Arkitektura. Bilbao: Ibaizabal, 2004.
Kerexeta, J. Linajes y casas solariegas de Elorrio. Elorrioko Udala. Bilbo, 1990.
Leis Álava, A. I. "Arquitectura residencial culta en la villa de Elorrio". Cuadernos de Artes Plásticas y Monumentales. Ondare 24. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 2005.
VV. AA. Guía del patrimonio histórico artístico y paisajístico. Editorial Etor.