Bergarako lehen ikastolaren sortzailea izan zen. Espainiako Bigarren Errepublika garaian 1933. urtean Ariznoako Euzko-ikastola abiatu zuen San Pedro kalean Bergarako Batzokiko abertzaleen laguntzarekin.[2]
Bizitza
Ariznoa Ikastola Batzako andereñoak, umeak eta guraso batzuk Gernikako arbola bisitatzen, 1933 urte aldera.
Heziketa
Bederatzi urte arte mojek herrian zuten eskolan aritu zen ikasten, ondoren partikular batean jarraitu zuen. Hamalau urterekin Donostiara (Gipuzkoa) joan zen magisteritzako ikasketak egitera. Ikasketa horiek egiten ari zela, Errenterian bizi izan zen senide batzuen etxean. Bere esanetan, Errenterian bilakatu zen euskaltzale eta abertzale, herriko batzokiaren inguruan batez ere.[3]
1932an ikasturtea amaitu, eta Donostian Elbira Zipitriarekin aritu zen, laguntzen eta ikasten. Tolosan ere aritu zen irakasle, Munita andereñoarekin. Garai horietan Altzora joaten zen euskara lantzera.
Herriko lehen ikastola
1933anEusko Ikaskuntzak antolatutako udako ikastaroetara joan zen, Bergarako Udalak babestuta, eta urte berean, Bergarako lehen ikastola sortu zuen: Ariznoako Euzko-ikastola, San Pedro kalean, Aranzadi Ikastolaren aurrekaria izango zena. Bergarako Batzokiko abertzaleen laguntza izan zuen proiektua abiatzeko, Agustin Linazisoro eta Telesforo Monzonena bereziki.[4]
Lau eta bederatzi urte arteko berrogei bat haurren arduradun aritu zen. Eskola goiko plazan zegoen eta Maria Oianguren zen irakasle bakarra, baina Madalen Oianguren ahizpa ere laguntzaile aritzen zen. Hurrengo urteetan 62 ikasle izatera heldu zen eskola. Euskaraz irakurtzen, idazten eta kantatzen irakasten zuen bertan. Orduan zerabilten irakurgaien artean zeuden, besteak beste, Xabiertxo, Martin Txilibitu eta Loretegia.[5]Euzko Ikastola Batzako ikastoletako bat izan zen, Gipuzkoako lehenengoa; gehienak Bizkaian zabaldu zituzten eta.[6][7]
Erbestea
1936. urtean Espainiako Gerra Zibila hasi zen eta Bergaratik alde egin behar izan zuen. Bergara frankisten eskutan erori zenean, ikastola okupatu zuten. Bertako ikasmaterial guztia erre egin zuten.[8]
Barakaldon (Bizkaia) aritu zen ondoren irakasle, bertako ikastolan, gerra haraino iritsi arte. Ondoren Frantziara egin zuen ihes, han izan ostean Belgikara. Bertan elebitasunaren gaineko irakaspenak barneratu zituen. Atzerrian ere euskarazko klaseak ematen jarraitu zuen ihes egindako hainbat haurri.[9]
Itzulera
Frankismo garaian Belgikatik etorri zenean, hainbat urtez Bergaratik kanpo bizi izan behar izan zen, garaiko alkateak herrian bizitzea debekatu ziolako. 1976. urtean Joseba Larrañaga kultura eta hezkuntza zinegotziak eskola publikoan tituludun euskara irakasle bat behar zela eta eskola horretan aritzeko proposamena luzatu zion. Bertan aritu zen irakasle.[2]
2024an Bergarako Udalak Maria Oianguren saria jarri zuen martxan, bertan Bergarako euskarari buruzko ikerketa-proiektuak saritzen eta finantziatzen dira bi urtean behin. Udalaren esanetan, izena aukeratzearen arrazoia Bergaran euskararen erabilera sustatu duten emakume guztiak omentzea da.[10]
