Ilunabarra (abestia)

Ilunabarra (abestia)
Jatorria
IzenburuaIlunabarra
Ezaugarriak
Genero artistikoamusika korala
Hizkuntzaeuskara
Tonoare minor
Bestelako lanak
MusikagileaRaimundo Sarriegi
José Juan Santesteban
Ignacio Mokoroa
Eduardo Justo Mokoroa
Argumentu nagusiaIlunabarra

Ilunabarra edo Eguzkia hasten da euskal abesti herrikoia da. Harmonizazio bat baino gehiago egin da euskaraz, egileen artean aipatu ohi dira hauek: Eduardo Mokoroa[1][2], Santesteban[1], Sarriegi[1][3][4][5] eta P. Arrue[1].

Jatorria

Sarriegik sortu zuen doinu hau XIX. mendeko bukaeran. Suitzako Alpeetako doinu batean inspiratu omen zen, baina hori ez dago frogatuta. Gero Jose juan Santestebanek harmonizatu zuen, baita Eduardo Mokoroak ere.[1] Mokoroarena da gaur egunean gehien erabiltzen den harmonizazioa.

Bertsioak

Abesti herrikoia izanik hainbat bertsio plazaratu dira, besteak beste, talde hauek egin dute bertsio bat: Arima Soul, Sonakay, Belardi, Elortegi Anayak, Izaki Gardenak, Beñat Axiari, Oskorri eta Amaia Zubiria.[6]

Hitzak

Eguzkia hasten da
hasten da jetxitzen, jetxitzen,
dizdizera ederra
zaiola gutxitzen.
Diamantezko printzak
zaizkanean galtzen
urrezko bola baten
itxuran da jartzen
eta geldi geldi da
itxaspera sartzen
eta geldi, geldi
eta geldi, geldi
eta geldi, geldi da
itxaspera sartzen, sartzen
eta...

Doinua

Hau da Mokoroaren harmonizazioaren partitura sinplifikatu bat (lehengo errepikaldien bukaerak apur bat desberdin dira):

\new Staff \with { midiInstrument = "piano" } \relative c' {\time 3/4 \key f \major \tempo "Lento" 4 = 50 \repeat volta 2 { d4 \autoBeamOff f8 a8 g8 e8 | \autoBeamOn (f8. e16) d2 | d'4 \autoBeamOff cis8 c bes a | g2. | \break g4 \autoBeamOff g8 g g g | (bes4. g8) e4 | f4 \autoBeamOff f8 e8 f8. e16 | a2. } \break \repeat volta 2 { c4 \autoBeamOff c8 a8 a8 f8 | \autoBeamOn (g8. d16) d4 r4| \autoBeamOff c8 e8 g8 bes8 d8. c16 | a2 r4 | \break e4 \autoBeamOff e8 f8 g8. e16 | \autoBeamOn (d8. f16) a2 | e4 \autoBeamOff e8 f g bes | (a4 a4.) a8 | \break d4. \autoBeamOff a8 bes8 c8 | \autoBeamOn (bes8 a8) g4. bes8 | a4 \autoBeamOff g8 f8 e4 | d4 r8 d8 cis8 d8 } \break \repeat volta 2 { e8 a8 a8 e8 d8 e8 | f8 a8 a8 f8 e8 f8| g8 a8 a8 e8 f8 g8 | a4. d8 c8 bes8 | a4. e8 f8 e8 | d4. dis'8 c8 bes8 | a4. a8 f'8. e16| d2. } } \addlyrics { \lyricmode { E -- guz -- ki -- a has -- ten da has -- ten da je -- txi -- tzen, diz -- di -- ze -- ra e -- de -- rra za -- io -- la gu -- txi -- tzen. Di -- a -- man -- tez -- ko prin -- tzak za -- iz -- ka -- ne -- an gal -- tzen u -- rrez -- ko bo -- la ba -- ten i -- txu -- ran da jar -- tzen e -- ta gel -- di gel -- di da i -- txas -- pe -- ra sar -- tzen e -- ta gel -- di, gel -- di e -- ta gel -- di, gel -- di e -- ta gel -- di, gel -- di e -- ta gel -- di, gel -- di i -- txas -- pe -- ra sar -- tzen, sar -- tzen i -- txas -- pe -- ra sar -- tzen, sar -- tzen } } \midi { \context { \Score tempoWholesPerMinute = #(ly:make-moment 90 3) } }

Erreferentziak

  1. ↑ a b c d e (Gaztelaniaz) Xenpelar Dokumentazio Zentroa-BertsozaleElkartea. «Eguzkia hasten da - Melodías de bertsos - BDB. Base de datos sobre bertsolarismo» bdb.bertsozale.eus (Noiz kontsultatua: 2022-10-30).
  2. ↑ «Illunabarra (4vm)» EKE (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).
  3. ↑ Garaizarko Matsorriak. (2012). ILUNABARRA (Raimundo Sarriegi) Zuzendaria: Miren Zubieta. Garaizarko Matsorriak, Youtube (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).
  4. ↑ Donostiako Txistulari Alardea 2013 - Ilunabarra. Alex Garitano - Youtube (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).
  5. ↑ «Ilunabarra» Euskal Herriko Txistulari Elkartea (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).
  6. ↑ «Bilatu abestiak: Ilunabarra» Badok (badok.eus) (Noiz kontsultatua: 2023-04-01).

Kanpo estekak