Atxurra

Atxurra
Map
Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Probintzia Bizkaia
HerriaBerriatua
Koordenatuak43°19′24″N 2°29′17″W
Ezaugarriak
Luzera1.085 metro
Bisitagarriaez
Margoakbai
Aztarnakbai
ErreferentziaMG-022 Atxurra
KatalogoaADES Katalogoa

Atxurra Bizkaian kokatutako kobazuloa da. Paleolitoko labar-arte aztarnategi garrantzitsua du, gutxienez 14 gunetan banatua. Bertan 70tik gora irudi identifikatu dira, bisonteak eta zaldiak nabarmentzen direlarik. Gehienak grabatu teknikaz eginak dira eta, kasu batzutan, baita margotuta ere; Madeleine aldi erdi eta berantiarrari dagozkio.[1]  

Kokapena, geografia eta deskripzioa

Atxurrako goiko mailako galeria, labar-aztarnategia eta goiko sarreraren artean.
Atxurrako goiko mailako galeria, labar-aztarnategia eta goiko sarreraren artean.

Atxurrako kobazuloa Berriatuako lurretan badago ere, Lekeitiotik hurbilago dago. 1085 metrotako espeleometriarekin, Merelludiko karstaren bigarren kobazulo luzeena da (lehena Lamiñen Sistema izanik). Zehatzago esanda, karst txiki honetako ekialdeko zatian kokatua dago, Atxarre (267 m) eta Gaztelukoatxa (183 m) mendien barrenean, eta Mereludiko poljé edo haran itsuaren drainatze sarearen parte fosila da.

Inguruko kobazuloak bezala, Atxurra Kretazeo Goiztiarreko karehaitz urgoniarraren haustura geologikoen ondorioz sortua da. Pitzadurak norabide nagusi bitan datoz: E-M eta HE-IM. Honen arabera, karga eremu nagusia ekialdean kokatzen da, Merelludiko haran barruan. Bertako azalean topatzen ditugun erreka biak Kurutzerrekako osinean eta Zubitxutako leizean sartzen dira, eta behin lurpean kareharri multzo osoa zeharkatzen dute. Deskarga gune nagusia Lamiñen koba da, eta Arrakala izeneko ubegi txikiago bat ere badago, itxura guztien arabera Atxurrako ubidearen zati aktiboa; biek Zulueta errekarekin bat egiten dute.

Atxurrako kobazuloak bi sarrera nagusi ditu: bata errepidearen mailan, eta bestea zazpi metro gorago. Bi nibelez osatua dago, elkarrekin komunikatuak: behekoak 300 m. inguruko luzera du, eta goikoak 700 bat m. Gutxienez 1085 m ditu, 2011an argitaratutako topografiaren arabera.[2]

Toponimia

Kobazulo askok bezala, Atxurrak ere izendapen aldakorrak izan ditu urteetan zehar: argitalpenetan Cueva de las Errecas, Cueva de Amoroto, Cueva de Berriatua... irakur ditzakegu. Gaur egunean ondoan duen baserriaren izena da hedatuena (Atxurra, alegia). Halere, urrutixeago, badago Armiña izeneko beste baserri bat; eta bi etxeen artean gutxienez bost kobazulo aurkitzen direnez, honek toponimia nahastea ekarri du. Horrela, literatura arkeologikoan askotan ikusiko dugu Atxurrako beheko sarrera Armiña izendatua, kobazulo desberdina balitz bezala aipatua.[3]

Historia

Atxurrako 2011ko topografia, 1085 metrotako espeleometriarekin.
Atxurrako 2011ko topografia, 1085 metrotako espeleometriarekin.

Atxurrako haitzuloaren lehen albisteak 1882koak dira. Goiko sarrera ezaguna izan arren, Lekeitiotik Markinarako errepide berria eraikitzeko leherketek bistaratu zuten beheko sarrera. Segituan hasi zen bertatik jendea masiboki sartzen; ordukoak dira egunkarietako lehen kronikak; honek, eta kobara sartzeko erraztasunak kobazuloaren espolioa ekarri zuen, eta 130 urte baino gehiagotan zehar eskualdeko kobarik bisitatuena eta hondatuena izan da.[4]

Lehen bisita zientifikoa Ramon Adan de Yarza eta Jose Maria Solano geologoek egin zuten, 1882an; bertan aztarna paleontologikoak, eta datu hidrogeologikoak jaso zituzten.  Harrezkero, espezialista asko sartu izan dira Atxurrara ikerketa desberdinak egiteko. Besteak beste:

•    1892an Manuel Martínez de la Escalera bioespeleologoak bisitatu zuen, Bizkaian egiten ari zen laginketaren baitan.[5]

•    XX gizaldi hasieran, A. Galvez Cañero egon zen bertan; beheko galerietan aztarnategia aurkitu eta industu zuen.[6][7]

•    1919tik aurrera, Jose Miguel Barandiaranek behin baino gehiago bisitatu zuen; beheko galerietan hainbat aztarna jaso zituen, eta 1929an goiko sarrerako aztarnategia aurkitu zuen, 1934-1935 artean industuko zuena.[3]

•    1958an, Bizkaiko Foru Aldundiko GEV espeleologia taldea aritu zen esplorazioan.[8]

•    1972an Jesus Altunak kata bat egin zuen beheko galerietan.[9]

1982tik aurrera, ADES Espeleologia Elkarteak darama Lea-Artibaiko esplorazio eremuaren ardura; Atxurrako galerien goiko aldeetan inkognitak zeudenez, 2009an haiek esploratzeari ekin zioten, kobazulo osoaren topografia berregitearekin batera.[10]  Nabarmentzekoa da lan hauetan zehar espeleologoek  grabatuetako batzuk ikusi zituztela, baina garrantzi handirik eman gabe.[11]  Izan ere, Atxurrako galerietan milaka graffiti daude eta espeleologoek ez zuten labar-artea identifikatzeko prestakuntzarik (hori Bizkaiko Foru Aldundiak sustatutako arkeologo eta espeleologoen arteko topaketekin aldatuko zen, 2015eko otsailetik aurrera).[12]  Gaur egunean, labar-artearen aurkikuntza dela eta, Atxurrako esplorazioa behin-behinean etenda dago; sabaietako hainbat puntu oraindik begiratu gabe daude.

Atxurrako saguzar koloniako ale batzuek.
Atxurrako saguzar koloniako ale batzuek.

Bestalde, 1990 hamarkadatik hona, zoologoak Atxurran bizi diren kiropteroak ikertzen ari dira: inguruko saguzar kolonia ugarienetako bat gordetzeaz gain, galzorian dauden hainbat espezieren gordelekua ere bada. Harrezkero, saguzar populazioa ezagutzeko eta babesteko bisita sistematikoak egiten dira, eta 2013 urtean kobazuloa itxi zen.[13][14]

2014 urtean, Diego Garatek gidatutako taldeak Atxurrako errebisio arkeologikoa hasi zuen. Lan horretarako, besteak beste, ADES Espeleologia Elkarteko kideen kolaborazioa izan zuten; hain zuzen ere, 2015eko irailaren 25ean, elkarte horretako Iñaki Intxaurbe eta Diego Garate goiko mailako galerietan barneratu ziren labar-artea prospektatzeko. Lehen grabatua Intxaurbek identifikatu zuen[15] , 2011ko topografian agertzen ez zen sektore batean; hurrengo 3 ordutan, bien artean, dozenaka irudi gehiago identifikatu zituzten.  Aurkikuntza garrantzi handikoa zenez, kobazuloari bigarren itxitura bat ezarri zitzaion eta labar-arte multzoaren azterketa abiatu zen.[1]   

Labar-artea

Labar-artea Atxurrako goiko mailan dago, bi solairuek bat egiten duten lekutik barrurantz; altuera handia duen galeria bat da, hainbat erlaitz eta dibertikulu dituena. Bertan gutxienez 70 irudi dokumentatu dira, batez ere animalienak; gehienak bisonteak eta zaldiak, baina ahuntzak, oreinak eta uroak ere identifikatu dira. Grabatu teknikarekin eginak daude, eta batzuetan baita pintura beltzez ere. Irudi batzuek handiak dira, zaldiak kasu, eta beste batzuk berriz txikiak. Artearen ezaugarriak Madeleine aldi erdi edo berantiarrari dagozkio, hau da. duela 18.000 eta 14.000 urte artean (14.500-12.500 kalibratu gabe). Ezaugarri hauen artean nabarmenenak dira adarrak eta hankak bi planotan irudikatzea, eta ilea eta erraien detaileak. Deigarriak dira, baita ere, aurreko ikuspegitik eginiko ahuntzak eta zauritutako bisontearen irudia, alderantzizko “v” bezalako 20 bat gezi punta barruan dituena.[1]

Erreferentziak

  1. ↑ a b c Rios-Garaizar, Joseba. La cueva de Atxurra, nuevo yacimiento de arte rupestre paleolítico en Bizkaia. (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  2. ↑ ADES Espeleologia Elkartea. (2011). «Mereludi, lurpeko mundurako atia» Hondarroa Urtekaria (Ondarroa) (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  3. ↑ a b Gorosabel, Oier. http://saguzarrak.blogspot.com.es/2016/03/una-cavidad-con-dos-nombres-buscando-un.html. (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  4. ↑ Autore asko. (PDF) Atxurrako kobian aurkikuntzia. (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  5. ↑ [|Martínez de la Escalera, Manuel]. (1899). «Examen del Grupo Bathyscia de España» Anales de la Sociedad Española de Historia Natural (Madrid) 28: 363-412. (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  6. ↑ Marcos, J.L.. (1982). Carta arqueológica de Vizcaya. Primera parte. Yacimientos en cueva. Cuadernos de Arqueología de Deusto 8, 160 or..
  7. ↑ [|Altuna, Jesús]. (1971). «El reno en el Würm de la Península Ibérica» Munibe Arkeologia-Antropologia (Donostia) 23 (1): 72..
  8. ↑ Nolte, Ernesto. (1968). Catálogo de simas y cuevas de la provincia de Vizcaya. Bizkaiko Foru Aldundia, 30 or..
  9. ↑ [|Altuna, Jesús]. (1972). «Fauna de Mamíferos de los yacimientos prehistóricos de Guipúzcoa» Munibe Antropologia-Arkeologia (Donostia) 24 (1-4) (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  10. ↑ ADES Espeleologia Elkartea. Atxurran. (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  11. ↑ Mendebala. (2016-V-25). «Aurrenekoaren bakardadea» https://zuzeu.eus/ (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  12. ↑ UEV-EEE. (2015-II-15). Formakuntza saioa Bilbon. (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  13. ↑ Galán, Carlos. (1997). «Fauna de Quirópteros del País Vasco» Munibe Ciencias Naturales (Donostia) 49: 77-100. (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  14. ↑ Vasco Press. (2013-XII-24). «Clausuradas tres cuevas en Bizkaia para proteger a los murciélagos» El Correo Español (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).
  15. ↑ Fernández, J.. (2016-V-29). «Iñaki Intxaurbe: “Faltaba por explorar muchísimo e irán apareciendo más, no cabe duda”» Deia (Noiz kontsultatua: 2017-IX-1).

Kanpo estekak

Read other articles:

Polish Sinfonia Iuventus Orchestra

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Polish Sinfonia Iuventus Orchestra – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2020) (Learn how and when to remove this template message) National youth orchestra of Poland Jerzy Semkow Polish Sinfonia Iuventus OrchestraYouth orchestraFounded2007&#...

 

A Symphony of Lights

A Symphony of Lights幻彩詠香江Lampu hias dan laser dari gedung-gedung.StatusAktifJenisPertunjukan cahayaDimulai8:00 malam waktu setempatBerakhir8:14 malam waktu setempatFrekuensiSetiap malamTempatDi seberang Pelabuhan VictoriaLokasiCentralAdmiraltyWan ChaiTsim Sha TsuiKowloon BaratHung HomNegaraHong KongTahun aktif2004–sekarangAcara pertama17 Januari 2004 (2004-01-17)PenyelenggaraDewan Pariwisata Hong KongSitus webtourism.gov.hk/symphony A Symphony of Lights Hanzi tradisional: 幻...

 

Eyalet Morea

Eyālet-i MōrâEyalet di Kesultanan Utsmaniyah1661–1686 1715–1821 Panji daerahEyalet Morea pada tahun 1795Lagu kebangsaanMahmudiye MarsiIbu kotaKorintus, Nafplio, TripolitzaLuas • Coordinates37°56′N 22°56′E / 37.933°N 22.933°E / 37.933; 22.933Koordinat: 37°56′N 22°56′E / 37.933°N 22.933°E / 37.933; 22.933 SejarahSejarah • Didirikan 1661• Pendudukan Venesia 1685/7• Penaklukan kembali Utsm...

Malaysia Airlines

MAS beralih ke halaman ini. Untuk kegunaan lain, lihat MAS (disambiguasi). Malaysian Airline SystemSystem Penerbangan Malaysia IATA ICAO Kode panggil MH MAS MALAYSIAN Didirikan1 Mei 1946 (sebagai Malayan Airways)Mulai beroperasi1 Oktober 1972 (sebagai Malaysian Airlines System)PenghubungBandar Udara Internasional Kuala LumpurPenghubung sekunder Bandar Udara Internasional Kuching Bandar Udara Internasional Kota Kinabalu Program penumpang setiaEnrichLounge bandaraGolden LoungeAliansiOneworldAna...

 

Raadhika

Radikaa SarathkumarRadikaa di Penghargaan Filmfare Selatan ke-62 pada tahun 2015PekerjaanActress, Produser, WirausahawanTahun aktif1978 - sekarangSuami/istriR. SarathkumarAnakRayane (l.1992)Rahul (l. 2004)[1]Orang tuaM. R. Radha Geetha RadhaKerabatRadha Ravi (Brother) Raju Mohan Nirosha (saudari) Raadhika Sarathkumar adalah seorang aktris film dan televisi, politician, wirausawati dan produser asal India yang berkarya dalam industri film Tamil, Telugu, Hindi, Malayalam dan Kanna...

 

Tamagotchi: Party On!

2006 video gameTamagotchi: Party On!Cover art of Tamagotchi: Party On!Developer(s)h.a.n.d.[3]Publisher(s)Namco Bandai GamesPlatform(s)WiiReleaseJP: December 2, 2006NA: May 29, 2007EU: August, 2007[1]AU: September, 2007[2]Genre(s)PartyMode(s)Single-player, multiplayer Tamagotchi: Party On!, known in Japan as Tamagotchi's Sparkling President, is a video game in the Tamagotchi series for the Wii. The game was released in the United States on May 29, 2007 by Namco Bandai G...

Pemilihan umum Bupati Boven Digoel 2020

Pemilihan Umum Bupati Boven Digoel 2020201520249 Desember 2020[1]Kandidat   Calon Lukas Ikwaron Chaerul Anwar Martinus Wagi Partai NasDem PPP PDI-P Pendamping Lexi Romel Wagiu Nathalis B. Kaket Isak Bangri   Calon Yusak Yaluwo Partai Demokrat Pendamping Yakob Weremba Peta persebaran suara centerLokasi Kabupaten Boven Digoel di Provinsi Papua Bupati dan Wakil Bupati petahanaBenediktus Tambonop dan Chaerul Anwar PDI-P Bupati dan Wakil Bupati terpilih Yusak Yaluwo dan Yakob We...

 

Vanessa Hudgens

Vanessa HudgensLahirVanessa Anne Hudgens14 Desember 1988 (umur 35)Salinas, California, A.S.Pekerjaan Aktris penyanyi Tahun aktif1998–sekarangPasanganAustin Butler (2011-2020), Cole Tucker (2021-tunangan)Karier musikGenre Pop R&B InstrumenVokalLabelHollywoodSitus webvanessahudgens.tumblr.comTanda tangan Vanessa Anne Hudgens (lahir 14 Desember 1988) adalah seorang aktris dan penyanyi berkebangsaan Amerika Serikat. Setelah menjadi fitur dalam debut filmnya di film berjudul Thirt...

 

ヨハネス12世 (ローマ教皇)

ヨハネス12世 第130代 ローマ教皇 教皇就任 955年12月16日教皇離任 964年5月14日先代 アガペトゥス2世次代 レオ8世個人情報出生 937年スポレート公国（中部イタリア）スポレート死去 964年5月14日 教皇領、ローマ原国籍 スポレート公国親 父アルベリーコ2世（スポレート公）、母アルダその他のヨハネステンプレートを表示 ヨハネス12世（Ioannes XII、937年 - 964年5月14日）は、ロ...

Everytime tha Beat Drop

2006 single by Monica featuring Dem Franchize BoyzEverytime tha Beat DropSingle by Monica featuring Dem Franchize Boyzfrom the album The Makings of Me ReleasedJuly 24, 2006 (2006-07-24)RecordedSouthside Studios(Atlanta, Georgia)GenreR&Bsouthern hip hopsnapLength3:43LabelJSongwriter(s)Johnta AustinJermaine DupriMaurice GleatonCharles HammondRobert HillDeangelo HuntBernard LeveretteJames PhillipsGerald TillerProducer(s)Jermaine DupriLRocMonica singles chronology U Should...

 

François-René de Chateaubriand

French writer, politician and historian (1768–1848) Chateaubriand redirects here. For the steak dish, see Chateaubriand (dish). For other uses, see Chateaubriand (disambiguation). François-René de ChateaubriandChateaubriand Meditating on the Ruins of Rome (ca.1810s) by Anne-Louis Girodet de Roussy-Trioson. Oil on canvas.French Ambassador to the Papal StatesIn office4 January 1828 – 8 August 1829Appointed byJean-Baptiste de MartignacPreceded byAdrien-Pierre de Montmorency-LavalS...

 

Marietta Millner

Austrian film actress of the silent era Marietta MillnerMillner (right) alongside Thomas Meighan in The City Gone Wild (1927)Born(1894-12-08)8 December 1894Linz, Austro-Hungarian EmpireDied26 June 1929(1929-06-26) (aged 34)Baden bei Wien, AustriaOther namesMaria Anna Paula BieberhöferOccupationActressYears active1926-1929 (film) Marietta Millner (1894 – 26 June 1929) was an Austrian film actress of the silent era.[1] Personal life Millner married a businessman from K...

JNR Class ED79

Japanese electric locomotive type Class ED79JR Hokkaido ED79 19 on a Kaikyo service in 1992Type and originPower typeElectricBuilderHitachi, Mitsubishi, ToshibaBuild date1986–1990Total produced44SpecificationsConfiguration:​ • UICBo-BoGauge1,067 mm (3 ft 6 in)BogiesDT129Wheel diameter1,120 mm (44.09 in)Length14,300 mm (46 ft 11 in)Width2,800 mm (9 ft 2+1⁄4 in) (ED79-0/100)2,800 mm (9 ft 2+1⁄4...

 

Cesare Prandelli

Italian association football player and manager Cesare Prandelli Prandelli managing Italy in 2012Personal informationFull name Claudio Cesare Prandelli[1]Date of birth (1957-08-19) 19 August 1957 (age 66)[1]Place of birth Orzinuovi, ItalyPosition(s) MidfielderSenior career*Years Team Apps (Gls)1974–1978 Cremonese 88 (7)1978–1979 Atalanta 27 (3)1979–1985 Juventus 89 (0)1985–1990 Atalanta 119 (7)Total 323 (17)Managerial career1990–1997 Atalanta (youth)1993–1994 ...

 

Naoki Urasawa

Naoki Urasawa  Bagian dari seriManga Daftar manga Simbol · A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X · Y · Z Daftar mangaka A · B · C...

إكس كويري

هذه المقالة تحتاج للمزيد من الوصلات للمقالات الأخرى للمساعدة في ترابط مقالات الموسوعة. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة وصلات إلى المقالات المتعلقة بها الموجودة في النص الحالي. (سبتمبر 2015) إكس كويريمعلومات عامةالتصنيف لغة برمجة وظيفية — لغة استعلام التنميط برمجة تص...

 

Adam Marshall

Australian politician For other people named Adam Marshall, see Adam Marshall (disambiguation). Adam MarshallMinister for Agriculture and Western New South WalesIn office2 April 2019 – 21 December 2021PremierGladys BerejiklianDominic PerrottetPreceded byNiall Blair (as the Minister for Primary Industries)John Barilaro (as the Minister for Western New South Wales)Succeeded byDugald SaundersMinister for Tourism and Major EventsAssistant Minister for SkillsIn office30 January 2017...

 

Sports journalism

Form of journalism that reports on sporting topics and competitions This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Sports journalism – news · newspapers · books · schola...

State diagram

Diagram of behavior of finite state systems A state diagram for a door that can only be opened and closed A state diagram is used in computer science and related fields to describe the behavior of systems. State diagrams require that the system is composed of a finite number of states. Sometimes, this is indeed the case, while at other times this is a reasonable abstraction. Many forms of state diagrams exist, which differ slightly and have different semantics. Overview State diagrams provide...

 

Social Democratic Party (Bosnia and Herzegovina)

For the historical political party, see Social Democratic Party of Bosnia–Herzegovina (1909). Political party in Bosnia and Herzegovina Social Democratic Party of Bosnia and Herzegovina Socijaldemokratska partija Bosne i HercegovineСоцијалдемократска партија Боснe и ХерцеговинePresidentNermin NikšićGeneral SecretaryElvir KarajbićVice Presidents See list Denis BećirovićBenjamina KarićZukan HelezVojin MijatovićLana PrlićIvan Boban FounderNij...