Amiltxori txiki
Irudi gehiago
Iraute egoera
Arrisku txikia  (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Klasea	Aves
Ordena	Pelecaniformes
Familia	Ardeidae
Generoa	Ixobrychus
Espeziea	Ixobrychus minutus Linnaeus, 1766
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Masa	13 g 147 g
Zabalera	49 cm
Kumaldiaren tamaina	4
Errute denbora	18 egun

Amiltxori txikia (Ixobrychus minutus) Ardeidae familiako hegaztia da^[1]. Eurasian eta Afrikan aurkitzen da. Euskal Herriko hezeguneetan uda aldean agertzen da.

Europako koartza familiako ale txikiena da, 33-38 cm arteko luzera eta 52-58 cm arteko hego-zabalera ditu eta 59-150 gramo artean pisatzen du. Sexu dimorfismo badu. Arrak bizkarralde beltza, alboetan krema kolorea eta barnealdean eta lepoan tonu arroxak ditu. buruari dagokionez pileo beltza, masail grisak eta laranja koloreko moko luze eta zorrotza ditu. Emea antzekoa da baina kolore arreak nagusitzen zaizkio. Gazteak emearen antzekoak dira^[2].

Lumaiari esker erraz kamuflatzen da ingurunearekin eta horregatik gizakiarengandik gertu bizi daiteke, gizakia ohartu ere egin gabe^[3].

Arriskua somatzen dutenean geldi-geldi jartzen dira, mokoa zerura begira, harraparia inguruko landareekin nahas dadin^[4]. "Hesohol jarrera" esaten zaio horri. Haizeak lezkadia astintzen badu amiltxoriak lepoarekin lezkaren mugimendua imitatzen du^[3].

Hezegunetan aurkitzen da, aintzira, padura eta ibaiertzetako eremuetan. Landaretza sarria du gustoko, ihidiak eta lezkadiak bereziki^[2].

Gainerako koartzak bezala, amiltxori txikiak arrainak, anfibioak, narrasti txikiak, moluskuak eta intsektuak jaten ditu.

Landare artean geldi geldi egoten da, postura bereziekin oreka mantenduz. Horrela aurkitzen ditu harrapakinak^[5].

Ez ditu koloniak eratzen ugalketarako garaian. Arrak hainbat habi egiten ditu eta emeak egokiena aukeratzen du^[4]. 20-25 cm-tako altuera eta 12-35 cm arteko diametroa du habiak eta adar eta zurtoinez eginda egoten da. Ekaina aldera bost edo sei arrautza jartzen ditu eta guraso biek txitatzen dituzte 17-19 egunetan zehar. Txitak jaio eta astebetera gai dira ihietan gora eta behera ibiltzeko. Guraso biek zaintzen dituzte 25-30 egunetan zehar^[2].

Carl von Linneok deskribatu zuen 1766. urtean Systema naturae liburuaren hamabigarren edizioan^[6]. Ardea minuta izena eman zion, "koartza txikia" esan nahi du^[7]. 1828. urtean Gustav Johann Billberg naturalista suediarrak Ixobrychus generoa sortu zuen eta bertan kokatu zituen amiltxoriak. Ixobrychus izena sortzeko grekerazko ixias (ihi) eta brukhomai (marruma) hitzak elkartu zituen, "ihi artean marruma egiten duena" esan nahi du^[8]. Gazteleraz avetorillo esaten zaio, zezenaren marrumaren antzeko soinuari erreparatzen baitiote.

Ixobrychus minutusek hiru azpiespezie ezagunak ditu^[6]:

• Ixobrychus minutus minutus (Linnaeus, 1766). Europan, Asian eta iparraldeko Afrikan bizi dena.
• Ixobrychus minutus payesii (Hartlaub, 1858). Sahara azpiko Afrikan bizi dena.
• Ixobrychus minutus podiceps (Bonaparte, 1855). Madagaskarren bizi dena.

• 
  Amiltxoria geldi.
• 
  Landare artean.
• 
  Amiltxori txikia hegan.
• 
  Txitak.
• 
  Amiltxori gaztea.
• 
  Arrautzak.