Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές . Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές , ώστε να είναι επαληθεύσιμο .
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|28|12|2024}}
γεωγραφική κατανομή των τουρκικών γλωσσών
Οι τουρκικές γλώσσες είναι μια γλωσσική οικογένεια που αποτελείται από περίπου τριάντα γλώσσες που μιλιούνται σε μια αχανή περιοχή του ευρασιατικού χώρου , από την Ανατολική Ευρώπη ως τη Σιβηρία και τη δυτική Κίνα . Υπολογίζεται ότι αποτελεί μητρική γλώσσα για 140 εκατομμύρια και δεύτερη γλώσσα για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους. Οι τουρκικές γλώσσες θεωρούνται παραδοσιακά ότι ανήκουν στην αλταϊκή γλωσσική οικογένεια.
Τουρκικές γλώσσες μιλιούνται από τους τουρκικούς λαούς της Ρωσικής Ομοσπονδίας , σε πολλές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας -Ουζμπεκιστάν , Καζακστάν , Κιργιζία , Τουρκμενιστάν και Αζερμπαϊτζάν , από τμήματα του πληθυσμού στο Ιράν , το Αφγανιστάν και τη Μογγολία , καθώς και στην Τουρκία .
Από τις τουρκικές γλώσσες αυτή με τους περισσότερους ομιλητές είναι η τουρκική γλώσσα που μιλιέται κυρίως στην Τουρκία , και ακολουθούν τα αζερικά και τα ουζμπεκικά.
Ταξινόμηση
Για αιώνες, οι πληθυσμοί που μιλούν τουρκικές γλώσσες έχουν μεταναστεύσει πολύ, αναμειγνύονταν συνεχώς και οι γλώσσες τους έχουν επηρεαστεί αμοιβαία μέσω της επαφής με τις γλώσσες που τις περιβάλλουν, ιδιαίτερα με τις ιρανικές , τις σλαβικές και τις μογγολικές γλώσσες . Αυτό έχει κάνει δυσδιάκριτη την ιστορική εξέλιξη μέσα σε κάθε γλώσσα ή/και γλωσσική ομάδα και, σαν συνέπεια, υπάρχουν αρκετά συστήματα ταξινόμησης των τουρκικών γλωσσών.
Δυτικές τουρκικές γλώσσες
Ομιλόυνται Κυρίως στην Τουρκία και τις τριγύρω χώρες, μερικώς στην Κεντρική Ασία και τον Καύκασο, αλλά και τα Βαλκάνια .
Βόρειες τουρκικές γλώσσες
Ομιλούνται κυρίως σε περιοχές των Αλταϊκών Όρεων, μεταξύ Κεντρικής Ασίας και Δυτικής Κίνας, καθώς και στην Σιβηρία .
Ανατολικές τουρκικές γλώσσες
Ομιλούνται κυρίως στην περιοχή του Τουρκεστάν , μεταξύ Κεντρικής Ασίας και Δυτικής Κίνας.
Ομιλείται κυρίως σε περιοχές της Ρωσίας, στα όρια Ευρώπης - Ασίας.
Ελληνική
Αρχαία Τουρκική
Τουρκική
Τουρκμενική
Ταταρική
Καζακική
Ουζμπεκική
Ουιγούρ
Γιακουτική
Τσουβασική
πατέρας
ata
ata
ata
ota
atte(μου), aśu(σου), aşşe(του)
μητέρα
ana
anne/ana
ene
ana
ana
ona
ana
anne(μου), annü(σου), amăşĕ(του)
γιος
o'gul
oğul
oğul
ul, uğıl
ul
o'gil
oghul
uol
ıvăl, ul
άνδρας
er(kek)
erkek
erkek
ir
yerkek
erkak
är
er
ar (arśın)
κορίτσι (ή κόρη)
kyz
kız
gyz
qız
qιz
qiz
qiz
ky:s
χĕr
πρόσωπο (άτομο)
kiši
kişi
kişi
keşe
kisi
kihi
śın [ɕ ɨn]
νύμφη
kelin
gelin
geli:n
kilen
kelin
kelin
kelin
kylyn
kilen
Ελληνική
Αρχαία Τουρκική
Τουρκική
Τουρκμενική
Ταταρική
Καζακική
Ουζμπεκική
Ουιγούρ
Γιακουτική
Τσουβασική
καρδιά
jürek
yürek
ýürek
yöräk
zhürek
yurak
yüräk
süreq
çĕre
αίμα
qan
kan
ga:n
qan
qan
qon
qan
qa:n
jon/jun
κεφάλι
baš
baş
baş
baş
bas
baş
bas
puś/poś
τρίχα
qyl, sač
kıl, saç
qyl, saç
qıl, çäç
qyl, shash
qil, soch
qil, sach
kıl
χul, śüś
μάτι
köz
göz
göz
küz
köz
ko'z
köz
kos
kuś/koś
βλεφαρίδα
kirpik
kirpik
kirpik
kerfek
kirpik
kiprik
kirpik
kirbi:
χărpăk
αυτί
qulqaq
kulak
gulak
qolaq
qulaq
quloq
qulaq
gulka:k
χălğa
μύτη
burun
burun
burun
borın
murιn
burun
burun
murun
μπράτσο
qol
kol
gol
qul
qol
qo'l
qol
χol
χέρι
el(ig)
el
el
ili:
ală
δάχτυλο
barmak
parmak
barmak
barmaq
barmoq
barmaq
pürne/porńa
νύχι
tyrnaq
tırnak
dyrnaq
tırnaq
tιrnaq
tirnoq
tirnaq
tynyraq
çĕrne
γόνατο
tiz
diz
dy:z
tez
tize
tizza
tiz
tüsäχ
çĕrśi, çerkuśśi
γάμπα
baltyr
baldır
baldyr
baltır
baldyr
boldyr
baldir
ballyr
pıl
πόδι
adaq
ayak
aýaq
ayaq
ayaq
oyoq
ataq
ura
κοιλιά
qaryn
karın
garyn
qarın
qarιn
qorin
qor(saq)
qaryn
χırăm
Ελληνική
Αρχαία Τουρκική
Τουρκική
Τουρκμενική
Ταταρική
Καζακική
Ουζμπεκική
Ουιγούρ
Γιακουτική
Τσουβασική
άλογο
at
at
at
at
at
ot
at
at
ut/ot
βόδι
siyir
sığır
sygyr
síır (sıyır)
siyιr
sigir
ĕne
σκυλί
yt
it
it
et
iyt
it
it
yt
jıdă
ψάρι
balyq
balık
balyk
balıq
balιq
baliq
beliq
balyk
pulă
ψείρα
bit
bit
bit
bet
biyt
bit
pit
byt
pıytă/puťă
Ελληνική
Αρχαία Τουρκική
Τουρκική
Τουρκμενική
Ταταρική
Καζακική
Ουζμπεκική
Ουιγούρ
Γιακουτική
Τσουβασική
σπίτι
ev,barq
ev,bark
öý
öy
üy
uy
öy
pürt, śurt
τέντα
otaɣ, kerekü
otağ,çadır
otaq, çadyr
çatır
otaý ,shatyr
oʻtoq,chodir
otaq,chadir
otu:
çatăr
δρόμος
yol
yol
yo:l
yul
zhol
yo'l
yol
suol
śul
γέφυρα
köprüq
köprü
köpri
küpar
köpir
ko'prik
kövrük
kürpe
kĕper
βέλος
oq
ok
ok
uk
o'q
oq
oχ
uğă
χόρτο
ot
ot
ut
ot
o't
ot
uot
vot/vut
στάχτη
kül
kül
kül
köl
kül
kul
kül
kül
kĕl
νερό
suv
su
suw
syw
suw
suv
su
ui
şıv
πλοίο
kemi
gemi
gämi
kimä
keme
kema
kimĕ
λίμνη
köl
göl
köl
kül
köl
ko'l
köl
küöl
külĕ
νησί
atov
ada
ada
atan
aral
orol
aral
utrav
ήλιος
küneš
güneş
gün
qoyaş
kün
kün
kün
χĕvel
σύννεφο
bulut
bulut
bulut
bolıt
bult
bulut
bulut
bylyt
pĕlĕt
αστέρι
yulduz
yıldız
ýyldyz
yoldız
zhuldιz
yulduz
yultuz
sulus
śăltăr
έδαφος
topraq
toprak
toprak
tufraq
topιraq
tuproq
tupraq
toburaχ
tăpra
λόφος
töpü
tepe
depe
tübä
töbe
tepa
töbö
tüpe
δέντρο
yağac
ağaç
agaç
ağaç
ağaš
jıvăś
θεός
tenri
tanrı
taňry
täñre
tängri
tanara
tură
Ελληνική
Αρχαία Τουρκική
Τουρκική
Τουρκμενική
Ταταρική
Καζακική
Ουζμπεκική
Ουιγούρ
Γιακουτική
Τσουβασική
μακρύς
uzun
uzun
uzyn
ozın
uzιn
uzun
uzun
uhun
vărăm
καινούργιος
yany
yeni
yany
yaña
zhanga
yangi
yengi
sana
śĕnĕ
παχύς
semiz
semiz
semiz
simez
semiz
semiz
semiz
emis
samăr
γεμάτος
tolu
dolu
do:ly
tulı
tolι
to'la
toluq
toloru
tullı
άσπρος
aq
ak
ak
aq
aq
oq
aq
şură
μαύρος
qara
kara
gara
qara
qara
qora
qara
χara
χura/χora
κόκκινος
qyzyl
kızıl
gyzyl
qızıl
qızıl
qizil
qizil
kyhyl
χĕrlĕ
μπλε (και ουρανός)
kök
gök
gök
kük
kök
ko'k
kök
küöq
kăvak
Αριθμοί
Αρχαία Τουρκική
Τουρκική
Τουρκμενική
Ταταρική
Καζακική
Ουζμπεκική
Ουιγούρ
Γιακουτική
Τσουβασική
1
bir
bir
bir
ber
bir
bir
bir
bi:r
pĕrre
2
eki
iki
iki
ike
yeki
ikki
ikki
ikki
ikkĕ
4
tört
dört
dö:rt
dürt
tört
to'rt
töt
tüört
tăvattă
7
yeti
yedi
yedi
cide
zheti
yetti
yättä
sette
śiççĕ
10
on
on
o:n
un
on
o'n
on
uon
vunnă/vonnă
100
yüz
yüz
yü:z
yöz
zhüz
yuz
yüz
sü:s
śĕr
Προσωπικές Αντωνυμίες
Τουρκική
Αζερική
Τουρκμενική
Ουζμεπκική
Νέα Ουιγούρ
Μπασκίρ
Ταταρική
Καζακική
Κιργιζίκη
Γιακουτική
Τσουβασική
ben
mən
men
men
men
min
min
men
men
min
epĕ / ep
bana
mənə
maňa
menga
manga
miñä
miña
mağan
maga
miexe / miexeğe
mana
beni
məni
meni
meni
méni
mine
mine
meni
meni
miigin
mana
bende
məndə
mende
menda
mende / méningde
mindä
mindä
mende
mende
-
manra
benden
məndən
menden
mendan
mendin / méningdin
mindän
minnän
menen
menden
miigitten
manran
benim
mənim
meniň
mening
méning
mineñ
minem
meniñ
menin
miene
man / manăn
benimle
mənimlə
men bilen / meniň bilen
men bilan / mening bilan
men bilen / méning bilen
mineñ menän
minem belän
menimen
men menen
miiginen
manpa
Τουρκική
Αζερική
Τουρκμενική
Ουζμεπκική
Νέα Ουιγούρ
Μπασκίρ
Ταταρική
Καζακική
Κιργιζίκη
Γιακουτική
Τσουβασική
sen
sən
sen
sen
sen
hin
sin
sen
sen
en
esĕ / es
sana
sənə
saňa
senga
sanga
hiñä
siña
sağan
saga
eyiexe / eyiexeğe
sana
seni
səni
seni
seni
séni
hine
sine
seni
seni
eyigin
sana
sende
səndə
sende
senda
sende / séningde
hindä
sindä
sende
sende
-
sanra
senden
səndən
senden
sendan
sendin / séningdin
hindän
sinnän
senen
senden
eyigitten
sanran
senin
sənin
seniň
sening
séning
hineñ
sineñ
seniñ
senin
eyiene
san / sanăn
seninle
səninlə
sen bilen / seniň bilen
sen bilan / sening bilan
sen bilen / séning bilen
hineñ menän
sineñ belän
senimen
sen menen
eyiginen
sanpa
Τουρκική
Αζερική
Τουρκμενική
Ουζμεπκική
Νέα Ουιγούρ
Μπασκίρ
Ταταρική
Καζακική
Κιργιζίκη
Γιακουτική
Τσουβασική
siz
siz
siz
siz
siz / sili
heź
sez
siz
siz
en
esir / esĕr
size
sizə
size
sizga
sizge / silige
heźgä
sezgä
sizge
sizge
eyiexe / eyiexeğe
sire
sizi
sizi
sizi
sizni
sizni / silini
heźźe
sezne
sizdi
sizdi
eyigin
sire
sizde
sizdə
sizde
sizda
sizde / silide
heźźä
sezdä
sizde
sizde
-
sirĕnte
sizden
sizdən
sizden
sizdan
sizdin / silidin
heźźän
sezdän
sizden
sizden
eyigitten
sirĕnten
sizin
sizin
siziň
sizning
sizning / silining
heźźeñ
sezneñ
sizdiñ
sizdin
eyiene
sirĕn
sizinle
sizinlə
siz bilen / siziň bilen
siz bilan / sizning bilan
siz bilen / sizning bilen / sili bilen
heźźeñ menän
sezneñ belän
sizben
siz menen
eyiginen
sirĕnpe
Τουρκική
Αζερική
Τουρκμενική
Ουζμεπκική
Νέα Ουιγούρ
Μπασκίρ
Ταταρική
Καζακική
Κιργιζίκη
Γιακουτική
Τσουβασική
o
o
ol
u
u
ul
ul
ol
al
kini
văl / ul
ona
ona
oňa
unga
uningha
uğa
aña
oğan
aga
kiniexe
ăna
onu
onu
onu
uni
uni
unı
anı
onı
anı
kinini
ăna
onda
onda
onda
unda
unda / uningda / anda
unda
anda
onda
anda
-
unra / unta
ondan
ondan
ondan
undan
undin / uningdin / andin
undan
annan
onan
andan
kinitten
unran / untan
onun
onun
onuň
uning
uning
unıñ
anıñ
onıñ
anın
kiene
un / unăn
onunla
onunla
o bilen / onuň bilen
u bilan / uning bilan
u bilen / uning bilen
unıñ menän
anıñ belän
onımen
al menen
kininen
unpa
Τουρκική
Αζερική
Τουρκμενική
Ουζμεπκική
Νέα Ουιγούρ
Μπασκίρ
Ταταρική
Καζακική
Κιργιζίκη
Γιακουτική
Τσουβασική
biz
biz
biz
biz
biz
beź
bez
biz
biz
bihigi
epir / epĕr
bize
bizə
bize
bizga
bizge
beźgä
bezgä
bizge
bizge
bihiexe / bihiexeğe
pire
bizi
bizi
bizi
bizni
bizni
beźźe
bezne
bizdi
bizdi
bihigini
pire
bizde
bizdə
bizde
bizda
bizde
beźźä
bezdä
bizde
bizde
-
pirĕnte / pirte
bizden
bizdən
bizden
bizdan
bizdin
beźźän
bezdän
bizden
bizden
bihigitten
pirĕnten / pirten
bizim
bizim
biziň
bizning
bizning
beźźeñ
bezneñ
bizdiñ
bizdin
bihiene
pirĕn
bizimle
bizimlə
biz bilen / biziň bilen
biz bilan / bizning bilan
biz bilen / bizning bilen
beźźeñ menän
bezneñ belän
bizben
biz menen
bihiginen
pirĕnpe
Τουρκική
Αζερική
Τουρκμενική
Ουζμεπκική
Νέα Ουιγούρ
Μπασκίρ
Ταταρική
Καζακική
Κιργιζίκη
Γιακουτική
Τσουβασική
siz
siz
siz
senlar
siler / sénler
heź
sez
sender
siler
ehigi
esir / esĕr
size
sizə
size
senlarga
silerge / sénlerge
heźgä
sezgä
senderge
silerge
ehiexe / ehiexeğe
sire
sizi
sizi
sizi
senlarni
silerni / sénlerni
heźźe
sezne
senderdi
silerdi
ehigini
sire
sizde
sizdə
sizde
senlarda
silerde / sénlerde
heźźä
sezdä
senderde
silerde
-
sirĕnte
sizden
sizdən
sizden
senlardan
silerdin / sénlerdin
heźźän
sezdän
senderden
silerden
ehigitten
sirĕnten
sizin
sizin
siziň
senlarning
silerning / sénlerning
heźźeñ
sezneñ
senderdiñ
silerdin
ehiene
sirĕn
sizinle
sizinlə
siz bilen / siziň bilen
senlar bilan
siler bilen / sénler bilen
heźźeñ menän
sezneñ belän
sendermen
siler menen
ehiginen
sirĕnpe
Τουρκική
Αζερική
Τουρκμενική
Ουζμεπκική
Νέα Ουιγούρ
Μπασκίρ
Ταταρική
Καζακική
Κιργιζίκη
Γιακουτική
Τσουβασική
onlar
onlar
olar
ular
ular
ular
alar / ular
olar
alar
kiniler
vĕsem / vălsem
onlara
onlara
olara
ularga
ulargha
ularğa
alarğa
olarğa
alarga
kinilerge
vĕsene
onları
onları
olary
ularni
ularni
ularźı
alarnı
olardı
alardı
kinileri
vĕsene
onlarda
onlarda
olarda
ularda
ularda
ularźa
alarda
olarda
alarda
-
vĕsenche
onlardan
onlardan
olardan
ulardan
ulardin
ularźan
alardan
olardan
alardan
kinilerten
vĕsenchen
onların
onların
olaryň
ularning
ularning
ularźın
alarnıñ
olardıñ
alardın
kiennere
vĕsen / vĕsenĕn
onlarla
onlarla
olar bilen
ular bilan
ular bilen
ular menän
alar belän
olarmen
alar menen
kinilerinen
vĕsempe
Κοινά γραμματικά χαρακτηριστικά
Η τουρκογενής γλωσσική οικογένεια χαρακτηρίζεται από φωνηεντική αρμονία , φαινόμενο στο οποίο σε μια λέξη υπάρχει ένας συγκεκριμένος τύπος φωνηέντων και τα επιθήματα αλλάζουν για να προσαρμοστούν στο φωνήεν της ρίζας της λέξης. Τυπολογικά είναι συγκολλητικές γλώσσες με επιθήματα (καταλήξεις). Η σειρά των όρων της πρότασης είναι Υποκείμενο -Αντικείμενο -Ρήμα .
Βιβλιογραφία
Johanson, L. & Csató, E. Á. (eds.) 1998. The Turkic Languages . Routledge: London. ISBN 0-415-08200-5 .
Deny J. et al. 1959. Philologiae Turcicae Fundamenta . Wiesbaden.
Schönig, C. 1997/1998. A new attempt to classify the Turkic languages (1-3) . Turkic Languages 1/2.
Clauson, G. 1972. An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth-century Turkish . Oxford.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι