Ο Ναός του Μπελ ή Ναός του Βήλου (αραβικά: معبد بل Αραβικά: معبد بل), γνωστός και ως Ναός του Βάαλ-Δία, ήταν ένας αρχαίος ναός στην Παλμύρα, στη Συρία. Ο ναός αφιερώθηκε το 32 μ.Χ.[1][2] στον Μεσοποταμιακό θεό Μπελ ή Βήλο. Ο Βήλος συνδεόταν με τις θεότητες Αγλίβολο ή Αγλίβωλο (σεληνιακή) και Γιαρχιμπόλ (ηλιακή) σχηματίζοντας τη λατρευτική τριάδα των θεών της Παλμύρας.
Τα ερείπια του ναού αυτού θεωρούνταν από τα καλύτερα διατηρημένα στην αρχαία πόλη της Παλμύρας,[3] αλλά τον Αύγουστο του 2015 η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος τοποθέτησε εκρηκτικά και τον ανατίναξε. Το κτίριο υπέστη πολύ σοβαρές ζημιές και το μεγαλύτερο μέρος του καταστράφηκε.[4] Η τοξωτή κύρια είσοδος του ναού είναι ακόμη άθικτη,[5] καθώς και οι εξωτερικοί τοίχοι και η οχυρή πύλη του. Ο Ναός του Βήλου είχε χαρακτηριστεί από την UNESCOμνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.
Ιστορία
Ο ναός κτίστηκε επάνω σε τελλ, δηλαδή πάνω σε επιχωματωμένα ερείπια, με στρωματογραφία που υποδεικνύει ανθρώπινη παρουσία έως πίσω στην τρίτη χιλιετία π.Χ.
Την προρωμαϊκή περίοδο, στη θέση αυτή βρισκόταν ένας παλαιότερος ναός που συνήθως αναφέρεται ως «ο πρώτος ναός του Βήλου» και «ο Ελληνιστικός ναός». Οι τοίχοι του τεμένους και τα προπύλαια κατασκευάστηκαν στα τέλη του πρώτου και το πρώτο μισό του δεύτερο αιώνα μ.Χ.
Είναι γνωστά τα ονόματα τριών Ελλήνων που εργάστηκαν για την κατασκευή του ναού, μέσω επιγραφών που έχουν διατηρηθεί, συμπεριλαμβανομένου ενός πιθανώς Έλληνα αρχιτέκτονα ονόματι Αλεξάνδρας.[6][7] Ωστόσο, πολλοί Παλμυρηνοί υιοθέτησαν ελληνορωμαϊκά ονόματα και γηγενείς πολίτες με το όνομα Αλέξανδρος μαρτυρούνται στην πόλη.[8]
Ο Ναός του Βήλου μετατράπηκε σε χριστιανικήεκκλησία κατά την Βυζαντινή περίοδο.[9] Τμήματα της δομής τροποποιήθηκαν από Άραβες το 1132, και μετέτρεψαν τον ναό σε τζαμί. Οι περισσότερες από τις Κορινθιακές κολόνες των εσωτερικών κιονοστοιχιών ακόμη διατηρούσαν τα βάθρα όπου έστεκαν τα αγάλματα των ευεργετών.[2] Ο ναός ήταν στοιχισμένος στην ανατολική άκρη της Μεγάλης Κιονοστοιχίας της Παλμύρας.
Αρχιτεκτονική
Κίονες στο εσωτερικό προαύλιο του ναού
Ο ναός εμφάνιζε αξιοσημείωτη σύνθεση αρχιτεκτονικής της αρχαίας Εγγύς Ανατολής και Ελληνορωμαϊκής αρχιτεκτονικής.[1] Ο ναός ήταν τοποθετημένος σε ένα περίβολο στοιχισμένο με ένα πρόναο. Είχε ορθογώνιο σχήμα και προσανατολισμό βορρά-νότου.[1] Η βάση του ήταν μια πλακόστρωτη αυλή που περιβαλλόταν από ένα τεράστιο μακρύ τοίχο 205 μέτρων με ένα προπύλαιο. Σε ένα βάθρο στην μέση της αυλής ήταν το κυρίως κτίριο του ναού. Ο σηκός περιβάλλονταν εξ ολοκλήρου από ένα πρόστυλο με κορινθιακούς κίονες, που διακόπτονταν μόνο από τη μεγάλη πλευρά από μια πύλη εισόδου με μεγάλα βήματα που οδηγούσαν στην αυλή. Ο σηκός ήταν μοναδικός στο γεγονός ότι είχε δύο εσωτερικά ιερά, το βόρειο και το νότιο άδυτον, αφιερωμένα ως τα ιερά του Βήλου και άλλων τοπικών θεοτήτων. Το βόρειο τμήμα ήταν γνωστό για ένα ανάγλυφο των επτά πλανητών που ήταν γνωστοί στους αρχαίους περιβαλλόμενο από τα δώδεκα ζώδια του ζωδιακού κύκλου και τα ανάγλυφα μια πομπής από καμήλες και πεπλοφόρες γυναίκες.[10] Ο σηκός φωτιζόταν από δύο ζεύγη παραθύρων ψηλά στους δύο μακρούς τοίχους.[1][2] Σε τρεις γωνίες του κτιρίου υπήρχαν κλιμακοστάσια που οδηγούσαν σε ταράτσες.[1]
Στην αυλή υπήρχαν τα ερείπια ενός νιπτήρα, ενός βωμού, μιας τραπεζαρίας, και ενός κτιρίου με κόγχες. Και στη βορειοδυτική γωνία υπήρχε ένα κεκλιμένο επίπεδο κατά μήκος του οποίου τα θυσιαζόμενα ζώα οδηγούνταν στην περιοχή του ναού.[2] Υπήρχαν τρεις μνημειακές πύλες, από τις οποίες η είσοδος είναι από τη δυτική πύλη. Αυτές τροποποιήθηκαν από τους Άραβες το 1132 όταν στήθηκε ένα προπύργιο, και ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί, κάτι που τον έσωσε από περαιτέρω φθορά.
Καταστροφή
Ο Διευθυντής Αρχαιοτήτων της Συρίας Μααμούν Αμπντούλ Καρίμ δήλωσε ότι το Ισλαμικό Κράτος έψαχνε για θησαυρούς και "αποθέματα χρυσού" στην πόλη.[11] Στις 30 Αυγούστου 2015, το Associated Press ανέφερε ότι το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε είχε εν μέρει κατεδαφίσει το ναό με εκρηκτικές ύλες, επικαλούμενο αυτόπτες μάρτυρες.[12][13] Τα τούβλα και οι κίονες έχουν αναφερθεί ως ξαπλωμένα στο έδαφος και μόνο ένας τοίχος αναφέρθηκε ως εναπομείνας, σύμφωνα με κάτοικο της Παλμύρας.[14][15] Η ζημιά ήταν επίσης πιστοποιείται από το Συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.[16] Ο Διευθυντής Αρχαιοτήτων της Συρίας Μααμούν Αμπντούλ Καρίμ αργότερα δήλωσε ότι αν και υπήρξε μια έκρηξη μέσα στην περίμετρό του ναού, «η βασική δομή στέκεται ακόμα".[17] Ωστόσο, αυτές οι αναφορές αποδείχθηκαν ανακριβείς, όταν ο ΟΗΕ επιβεβαίωσε την καταστροφή του ναού μετά από την εξέταση δορυφορικών εικόνων. "Μπορούμε να επιβεβαιώσουμε την καταστροφή του κεντρικού κτιρίου του Ναού του Βήλου, καθώς και μια σειρά από κίονες στην άμεση γειτονία του", αναφέρθηκε από το Ινστιτούτο των Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση και την Έρευνα (UNITAR).[18][19] Το BBC εξέδωσε μια αναφορά βίντεο που δείχνει τις δορυφορικές εικόνες και την καταστροφή με περιγραφή από τον Einar Bjorgo, διευθυντή της Δορυφορικής Απεικόνισης των Ηνωμένων Εθνών (UNOSAT UNITAR).[20]
↑Domingo, Plácido (December 2016). «End the International Destruction of Cultural Heritage». Vigilo (Din l-Art Ħelwa: National Trust of Malta) (48): 30–31. ISSN1026-132X.
↑Stoneman, Richard (1994). Palmyra and Its Empire: Zenobia's Revolt Against Rome. University of Michigan Press. σελ. 54. ISBN9780472083152. How are we to imagine the funding of the immense building program at Palmyra that began in A.D. 32 and did not end for nearly two hundred years ... there are many hints of Greek training in the detail of Palmyra's monuments. The architect of the Temple of Bel was most probably a Greek, and we know the names of three Greeks who worked on that temple.
↑Alcock, Susan E. (1997). The Early Roman Empire in the East. Oxbow Books. σελ. 157. ISBN9781900188524. The temple demonstrates how closely the Greco-Roman architectural tradition, on the one hand, was connected with oriental Parthian forms on the other, and how by this fusion a completely new architectural language was created. The ground plan of the building is a copy of the Hellenistic temple of Artemis at Magnesia in Asia Minor, built by the Greek architect Hermogenes. (It may be of interest that a Palmyrenc inscription refers to an architect with the Greek name Alexandras working at the temple of Bel).
↑Yon, Jean-Baptiste (2002). Les notables de Palmyre. Institut français d'archéologie du Proche-Orient. σελίδες 10,59. ISBN9782912738196.
↑Browning, Iain (1979). Palmyra. Noyes Press. σελ. 168. ISBN9780815550549. Like the Temple of Bel, the Baal Shamin was converted into a church during the Byzantine period.
↑«Temple of Bel». Syrian Embassy in the United States. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2015.
