Το λήμμα πιθανόν να περιλαμβάνει πληροφορίες που αποτελούν πρωτότυπη έρευνα, που δεν έχουν προηγουμένως δημοσιευτεί ή δεν έχουν ελεγχθεί από ειδικούς. Αίτιο: ενότητα: προφορά Εάν δεν συμβαίνει αυτό παραθέστε τις πηγές που επιβεβαιώνουν την επαληθευσιμότητα του λήμματος, διαφορετικά αφαιρέστε ό,τι αποτελεί προσωπική γνώση ή έρευνα του συντάκτη. Παρακαλούμε δείτε τις σχετικές παρατηρήσεις στη σελίδα συζήτησης.
Η Κινέζικη (汉语 ／ 漢語, πινγίν: Hànyǔ, ή 中文, Zhōngwén) είναι γλώσσα (ή γλωσσική οικογένεια) που σχηματίζει τμήμα των Σινοθιβετικής οικογένειας γλωσσών. Περίπου 1.3 δισεκατομμύρια άτομα, το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού μιλά κάποια μορφή της Κινεζικής ως μητρική γλώσσα, ενώ βιώνει μεγάλη επέκταση ως ξένη γλώσσα λόγω της ταχύτατης ανέλιξης της Κίνας ως οικονομική και πολιτική υπερδύναμη. Ομιλείται κυρίως στη Κίνα, τη Ταϊβάν, τη Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο, τη Μαλαισία και από τις τεράστιες κοινότητες Κινέζων στο εξωτερικό. Παράλληλα ένα πολύ σημαντικό μέρος του λεξιλογίου στα ιαπωνικά, τα κορεατικά και τα βιετναμέζικα είναι κινεζικής προέλευσης.
Εν γένει όλες οι απαντώμενες μορφές της Κινεζικής είναι τονικές και αναλυτικές. Ωστόσο, η Κινεζική διακρίνεται επίσης για το υψηλό επίπεδο εσωτερικής διαφοροποίησης. Η τοπική διαφοροποίηση ανάμεσα σε διαφορετικές εκδοχές/διαλέκτους είναι συγκρίσιμη με εκείνη των Ρωμανικών γλωσσών. Αρκετές παραλλαγές της ομιλούμενης Κινεζικής είναι αρκετά διαφορετικές, σε σημείο που ομιλητές μιας διαλέκτου δεν μπορούν να κατανοήσουν ομιλητές κάποιας άλλης. Σήμερα το κινεζικό κράτος προωθεί τη διάλεκτο του Πεκίνου (Πουτόνγκχουα) εις βάρος των άλλων κινεζικών διαλέκτων, αν και η καντονέζικη χρησιμοποιείται σημαντικά στο Κουανγκτούνγκ από τις αρχές και ιδιαίτερα στο Χονγκ Κονγκ, αυτόνομη περιοχή της Κίνας. Οι ποικιλίες της κινεζικής γλώσσας συνήθως θεωρούνται από τους φυσικούς ομιλητές ως παραλλαγές μιας και μόνο γλώσσας. Λόγω της έλλειψης αμοιβαίας κατανοητότητάς τους, ωστόσο, ταξινομούνται ως ξεχωριστές γλώσσες σε μια οικογένεια από γλωσσολόγους. Η διερεύνηση των ιστορικών σχέσεων μεταξύ των ποικιλιών της γλώσσας μόλις ξεκινά. Επί του παρόντος, οι περισσότερες ταξινομήσεις ορίζουν 7 έως 13 κύριες περιφερειακές ομάδες με βάση τις φωνητικές εξελίξεις από τη Μέση Κινεζική, από τις οποίες η πιο ομιλούμενη μακράν είναι η Μανδαρινική (με περίπου 800 εκατομμύρια ομιλητές, ή 66%), ακολουθούμενη από τα κινεζικά Μιν (με 75 εκατομμύρια ομιλητές), τα κινεζικά γου (με 74 εκατομμύρια ομιλητές) και τα γιουέ (με 68 εκατομμύρια ομιλητές και κύριο εκπρόσωπο τα καντονέζικα ). [1] Αυτοί οι κλάδοι δεν είναι κατανοητοί μεταξύ τους και πολλές από τις υποομάδες τους είναι μη κατανοητές με τις άλλες ποικιλίες του ίδιου κλάδου (π.χ. βόρεια - νότια Μιν). Υπάρχουν, ωστόσο, μεταβατικές περιοχές όπου ποικιλίες από διαφορετικούς κλάδους μοιράζονται αρκετά χαρακτηριστικά για κάποια περιορισμένη κατανοητότητα, όπως οι διάλεκτοι Νέου Σιανγκ με τα νοτιοδυτικά Μανδαρινικά, τα Γου της Σουαντσόου με τα Μανδαρινικά του Κάτω Γιανγκτσέ, τα Τζιν με τα Μανδαρινικά των Κεντρικών Πεδιάδων και ορισμένες αποκλίνουσες διαλέκτους των Χάκκα με τα Γκαν (αν και αυτά είναι μη κατανοητές με τα κυρίως Χάκκα). Όλες οι ποικιλίες κινέζικων είναι τονικές σε κάποιο βαθμό τουλάχιστον και είναι σε μεγάλο βαθμό αναλυτικές.
Γενικά η γλώσσα αποτελείται από χαρακτήρες-λέξεις χωρίς μέρη του λόγου (κλιτά ή άκλιτα). Η σημασία μιας λέξης καθορίζεται από το σύνολο των λέξεων μέσα στη φράση. Έτσι η λέξη "τρέχω" μπορεί να σημαίνει έτρεχα, θα τρέξεις, η τρέχουσα, ο δρομέας κ.λ.π. ανάλογα τη θέση της μέσα στη φράση και τις λέξεις που την περιβάλλουν. Η σειρά των λέξεων είναι υποκείμενο-ρήμα-αντικείμενο.
Οι αρχαιότερες κινεζικές γραπτές καταγραφές είναι επιγραφές σε μαντεία δυναστείας των Σανγκ, οι οποίες μπορούν να χρονολογηθούν στο 1250 π.Χ. Οι φωνητικές κατηγορίες των παλαιών κινεζικών μπορούν να ανακατασκευαστούν από τις ρίμες της αρχαίας ποίησης. Κατά την περίοδο των βόρειων και νότιων δυναστειών, η μέση κινεζική πέρασε από αρκετές φθογγικές μεταβολές και χωρίστηκαν σε διάφορες ποικιλίες μετά από παρατεταμένο γεωγραφικό και πολιτικό διαχωρισμό. Το τσιεγιούν, ένα λεξικό, κατέγραψε έναν συμβιβασμό μεταξύ των προφορών διαφορετικών περιοχών. Οι βασιλικές αυλές των Μινγκ και των πρώιμων δυναστείων Τσινγκ λειτουργούσαν χρησιμοποιώντας μια κοινή γλώσσα (την γκουάνχουα) βασισμένη στη διάλεκτο Ναντζίνγκ των μανδαρινικών του κάτω Γιανγκτσέ.
Η επίσημη κινεζική (Κανονική Μανδαρινική), βασισμένη στη διάλεκτο του Πεκίνου των Μανδαρινικών, υιοθετήθηκε τη δεκαετία του 1930 και είναι τώρα επίσημη γλώσσα τόσο της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας όσο και της Δημοκρατίας της Κίνας (Ταϊβάν), μία από τις τέσσερις επίσημες γλώσσες της Σιγκαπούρης, και μία από τις έξι επίσημες γλώσσες των Ηνωμένων Εθνών. Η γραπτή μορφή, χρησιμοποιώντας τα ιδεογράμματα που είναι γνωστά ως κινεζικοί χαρακτήρες, μοιράζονται εγγράμματοι ομιλητές αμοιβαίως δυσνόητων διαλέκτων. Από τη δεκαετία του 1950, οι απλοποιημένοι κινεζικοί χαρακτήρες προωθούνται για χρήση από την κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, ενώ η Σιγκαπούρη υιοθέτησε επίσημα απλοποιημένους χαρακτήρες το 1976. Οι παραδοσιακοί χαρακτήρες εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται στην Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ, το Μακάο και άλλες χώρες με σημαντικές ξένες κινεζόφωνες κοινότητες, όπως η Μαλαισία (η οποία αν και υιοθέτησε απλοποιημένους χαρακτήρες ως ντε φάκτο πρότυπο στη δεκαετία του 1980, οι παραδοσιακοί χαρακτήρες εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ευρέως).
Ιστορία
Τα πρώτα γραπτά αρχεία εμφανίστηκαν πριν από πάνω από 3.000 χρόνια κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Σανγκ. Καθώς η γλώσσα εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι διάφορες τοπικές ποικιλίες έγιναν αμοιβαία δυσνόητες. Ως αντίδραση, οι κεντρικές κυβερνήσεις προσπάθησαν επανειλημμένα να διαδώσουν μια ενιαία επίσημη κινεζική γλώσσα.
Παλαιά και μέσα κινεζικά
Τα παλαιότερα παραδείγματα γραπτών κινεζικών είναι μαντικές επιγραφές σε μαντεία γύρω στο 1250 π.Χ. στα τέλη της δυναστείας των Σανγκ.[2] Η παλαιά κινεζική ήταν η γλώσσα της περιόδου 1046–771 π.Χ. η οποία καταγράφηκε σε επιγραφές σε χάλκινα αντικείμενα, τα Κλασικά της Ποίησης, τμήμα στο Βιβλίο των Εγγράφων και στο Ι Τσινγκ. Οι μελετητές προσπάθησαν να ανασυνθέσουν τη φωνολογία των παλαιών κινεζικών συγκρίνοντας μεταγενέστερες ποικιλίες της κινεζικής με την πρακτική ομοιοκαταληξίας των Κλασικών της Ποίησης και τα φωνητικά στοιχεία που βρέθηκαν στην πλειονότητα των κινεζικών χαρακτήρων. [3] Αν και πολλές από τις πιο λεπτές λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς, οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν ότι η Παλαιά Κινεζική διαφέρει από τη Μέση Κινεζική ως προς την έλλειψη ορισμένων κατηγοριών συμφώνων, αλλά με κάποιου είδους αρχικές συστάδες συμφώνων και με άφωνα ένρινα και υγρά σύμφωνα. [4] Οι πιο πρόσφατες ανακατασκευές της γλώσσας περιγράφουν επίσης μια γλώσσα χωρίς τόνους με σύμπλεγμα συμφώνων στο τέλος της συλλαβής, χαρακτηριστικό που εξελίσσεται στους διαχωρισμούς του τόνου στα μέσακινέζικα. [4] Έχουν επίσης εντοπιστεί πολλά παραγόμενα επιθέματα, αλλά η γλώσσα στερείται κλιτικού συστήματος και παρουσιάζει γραμματικές σχέσεις χρησιμοποιώντας σειρά λέξεων και γραμματικά μόρια. [2]
Η μέση κινεζική ήταν η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των βόρειων και νότιων δυναστείων και των δυναστείων Σουέι, Τανγκ και Σονγκ (6ος έως 13ος αιώνας μ.Χ.). Η μέση κινεζική μπορεί να χωριστεί σε μια πρώιμη περίοδο, που αντικατοπτρίζεται από το βιβλίο Τσιεγιούν (601 μ.Χ.), και μια όψιμη περίοδο από τον 10ο αιώνα και μετά, η οποία αντικατοπτρίζεται από πίνακες ομοιοκαταληξίας όπως το σύστημα Γιουντζίνγκ, το οποίο κατασκευάστηκε από αρχαίους Κινέζους φιλολόγους ως οδηγό για το σύστημα Τσιεγιούν. [4] Αυτά τα έργα ορίζουν φωνολογικές κατηγορίες, αλλά δεν δίνουν πολλά στοιχεία για τους ήχους που προσδιορίζουν. [5] Οι γλωσσολόγοι προσδιόρισαν αυτούς τους ήχους συγκρίνοντας τις κατηγορίες με προφορές σε σύγχρονες ποικιλίες κινεζικών, τις κινεζικές λέξεις που υπάρχουν άφθονες στα ιαπωνικά, βιετναμέζικα και κορεατικά και αποδεικτικά στοιχεία από μεταγραφές. [3] Το σύστημα που προκύπτει είναι πολύ περίπλοκο, με μεγάλο αριθμό συμφώνων και φωνηέντων, αλλά πιθανότατα δεν διακρίνονται όλα σε καμία διάλεκτο. Οι περισσότεροι γλωσσολόγοι πιστεύουν τώρα ότι αντιπροσωπεύει ένα διασύστημα που περιλαμβάνει τα βόρεια και νότια πρότυπα του 6ου αιώνα για την ανάγνωση των κλασικών συγγραμμάτων. [3]
Κλασσικές και λογοτεχνικές μορφές
Η σχέση μεταξύ προφορικού και γραπτού κινεζικού είναι μάλλον περίπλοκη. Οι προφορικές ποικιλίες του έχουν εξελιχθεί με διαφορετικούς ρυθμούς, ενώ η ίδια η γραπτή κινεζική γλώσσα έχει αλλάξει πολύ λιγότερο. Η κλασική κινεζικήλογοτεχνία ξεκίνησε την περίοδο της Άνοιξης και του Φθινοπώρου.
Άνοδος των βόρειων διαλέκτων
Μετά την πτώση της δυναστείας των Βόρειων Σονγκ και την επακόλουθη βασιλεία των δυναστείων Τζιν (τζουρτσενικής καταγωγής) και Γιουάν (μογγολικής καταγωγής) στη βόρεια Κίνα, μια κοινή γλώσσα (η οποία τώρα ονομάζεται παλαιά μανδαρινική κινεζική γλώσσα) αναπτύχθηκε με βάση τις διαλέκτους της πεδιάδας της Βόρειας Κίνας γύρω από την πρωτεύουσα. [3] Το Τσονγκγιουάν Γινγιούν (1324) ήταν ένα λεξικό που κωδικοποίησε τις συμβάσεις ομοιοκαταληξίας της νέας μορφής στίχου σαντσού σε αυτή τη γλώσσα. [3] Μαζί με το ελαφρώς μεταγενέστερο Μενγκού τσιγιούν, αυτό το λεξικό περιγράφει μια γλώσσα με πολλά από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των σύγχρονων μανδαρινικών διαλέκτων. [3]
Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, οι περισσότεροι Κινέζοι μιλούσαν μόνο την τοπική τους διάλεκτο, ή όπως αναφέρεται στο λήμμα, ποικιλία. [3] Έτσι, ως πρακτικό μέτρο, οι αξιωματούχοι των δυναστείων Μινγκ και Τσινγκ διεξήγαγαν τη διοίκηση της αυτοκρατορίας χρησιμοποιώντας μια κοινή γλώσσα βασισμένη στις ποικιλίες της μανδαρινικής, γνωστή ως γκουάνχουα (官话/官話, κυριολεκτικά "γλώσσα των αξιωματούχων"). [3] Για το μεγαλύτερο μέρος αυτής της περιόδου, αυτή η γλώσσα ήταν μια κοινή γλώσσα βασισμένο σε διαλέκτους που ομιλούνταν στην περιοχή της Ναντσίνγκ, αν και δεν ήταν πανομοιότυπη με καμία μεμονωμένη διάλεκτο. [6] Στα μέσα του 19ου αιώνα, η διάλεκτος του Πεκίνου είχε γίνει κυρίαρχη και ήταν απαραίτητη για κάθε συναλλαγή με την αυτοκρατορική αυλή. [6]
Στη δεκαετία του 1930, μια επίσημη εθνική γλώσσα, η γκουογιού (国语/國語 ; «εθνική γλώσσα») υιοθετήθηκε. Μετά από μια μεγάλη διαμάχη μεταξύ των υποστηρικτών της βόρειας και της νότιας διαλέκτου και μια αποτυχημένη προσπάθεια για μια τεχνητή προφορά που θα συνδυάζει στοιχεία από τις διαλέκτους, η Εθνική Επιτροπή Ενοποίησης Γλωσσών κατέληξε τελικά στη διάλεκτο του Πεκίνου το 1932. Η Λαϊκή Δημοκρατία που ιδρύθηκε το 1949 διατήρησε αυτό το πρότυπο αλλά το μετονόμασε σε πουτόνγκχουα (普通话/普通話, «γλώσσα των απλών ανθρώπων»). [5] Η εθνική γλώσσα χρησιμοποιείται πλέον στην εκπαίδευση, στα μέσα ενημέρωσης και σε επίσημες καταστάσεις τόσο στην ηπειρωτική Κίνα όσο και στην Ταϊβάν. [3] Λόγω της αποικιακής και γλωσσικής ιστορίας τους, η γλώσσα που χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση, τα μέσα ενημέρωσης, την επίσημη ομιλία και την καθημερινή ζωή στο Χονγκ Κονγκ και το Μακάο είναι η τοπική καντονέζικη, αν και η επίσημη γλώσσα, η μανδαρινική, έχει αποκτήσει μεγάλη επιρροή και διδάσκεται στα σχολεία. [7]
Επιρροή
Ιστορικά, η κινεζική γλώσσα έχει εξαπλωθεί στους γείτονές της με ποικίλα μέσα. Το βόρειο Βιετνάμ ενσωματώθηκε στην αυτοκρατορία των Χαν το 111 π.Χ., σηματοδοτώντας την αρχή μιας περιόδου κινεζικού ελέγχου που διήρκεσε σχεδόν συνεχώς για μια χιλιετία. Οι Τέσσερις Διοικήσεις των Χαν ιδρύθηκαν στη Βόρεια Κορέα τον πρώτο αιώνα π.Χ., αλλά διαλύθηκαν τους επόμενους αιώνες. [8] Ο κινεζικός βουδισμός εξαπλώθηκε στην Ανατολική Ασία μεταξύ του 2ου και 5ου αιώνα μ.Χ.., μαζί με τη μελέτη των γραφών και της λογοτεχνίας στα λογοτεχνικά κινέζικα. [9] Αργότερα η Κορέα, η Ιαπωνία και το Βιετνάμ ανέπτυξαν ισχυρές κεντρικές κυβερνήσεις βασισμένες σε κινεζικούς θεσμούς, με τη λογοτεχνική κινεζική ως γλώσσα διοίκησης και σπουδών, μια θέση που θα διατηρούσε μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα στην Κορέα και (σε μικρότερο βαθμό) στην Ιαπωνία, και στις αρχές του 20ου αιώνα στο Βιετνάμ. [10] Οι μελετητές από διαφορετικές χώρες μπορούσαν να επικοινωνήσουν, αν και μόνο γραπτώς, χρησιμοποιώντας λογοτεχνικά κινέζικα. [10]
Αν και αυτές οι χώρες χρησιμοποιούσαν τα Κινέζικα αποκλειστικά για γραπτή επικοινωνία, κάθε χώρα είχε τη δική της παράδοση να διαβάζει τα κείμενα, τις λεγόμενες Σινοξενικές προφορές. Οι κινεζικές λέξεις με αυτές τις προφορές εισήχθησαν επίσης εκτενώς στην κορεατική, ιαπωνική και βιετναμέζικη γλώσσα και σήμερα αποτελούν πάνω από το ήμισυ του λεξιλογίου τους. [11] Αυτή η μαζική εισροή λέξεων οδήγησε σε αλλαγές στη φωνολογική δομή των γλωσσών, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της μοραϊκής δομής (μονάδα μέτρησης για τη διάρκεια προφοράς ορισμένων λέξεων) στα Ιαπωνικά [12] και στη διατάραξη της αρμονίας των φωνηέντων στα Κορεάτικα, ενώ τα βιετναμικά απέκτησαν πολλά κινεζικά χαρακτηριστικά, όπως η μονοσυλλαβικότητα και οι τόνοι. [13]
Τα δανεικά κινεζικά μορφώματα έχουν χρησιμοποιηθεί εκτενώς σε όλες αυτές τις γλώσσες για τη δημιουργία σύνθετων λέξεων για νέες έννοιες, σε παρόμοιο τρόπο με τη χρήση των λατινικών και αρχαίων ελληνικών ριζών στις ευρωπαϊκές γλώσσες. [12] Πολλές νέες σύνθετες λέξεις, ή νέες έννοιες για παλιές φράσεις, δημιουργήθηκαν στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα για να ονομάσουν δυτικές έννοιες και αντικείμενα. Αυτές οι έννοιες, γραμμένα με κοινόχρηστους κινεζικούς χαρακτήρες, έχουν στη συνέχεια διαδοθεί ελεύθερα μεταξύ των γλωσσών. Έγιναν δεκτές ακόμη και στα κινέζικα, μια γλώσσα συνήθως ανθεκτική στις ξένες λέξεις, επειδή η ξένη προέλευσή τους εξαφανιζόταν στη γραπτή τους μορφή. Συχνά διαφορετικές σύνθετες λέξεις για την ίδια έννοια κυκλοφορούσαν για κάποιο διάστημα πριν αναδειχθεί η επικρατούσα μορφή και μερικές φορές η τελική επιλογή διέφερε μεταξύ των χωρών. [14] Η αναλογία του λεξιλογίου κινεζικής προέλευσης τείνει επομένως να είναι μεγαλύτερη σε τεχνική, αφηρημένη ή επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα, στην Ιαπωνία, οι σινοϊαπωνικές λέξεις αντιπροσωπεύουν περίπου το 35% των λέξεων στα ψυχαγωγικά περιοδικά, περισσότερες από τις μισές λέξεις στις εφημερίδες και το 60% των λέξεων στα επιστημονικά περιοδικά. [12]
Το Βιετνάμ, η Κορέα και η Ιαπωνία ανέπτυξαν συστήματα γραφής για τις δικές τους γλώσσες, αρχικά βασισμένα σε κινεζικούς χαρακτήρες, αλλά αργότερα αντικαταστάθηκαν με το αλφάβητο χάνγκουλ για τα κορεάτικα και συμπληρώθηκαν με συλλαβές κάνα για τα Ιαπωνικά, ενώ τα βιετναμέζικα συνέχισαν να γράφονται με τη σύνθετη γραφή τσου νομ πριν μεταβούν σε λατινογενές αλφάβητο τον 19ο-20ό αιώνα. Ωστόσο, αυτά περιορίζονταν στη λαϊκή λογοτεχνία μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Σήμερα τα Ιαπωνικά γράφονται με σύνθετη γραφή χρησιμοποιώντας και κινεζικούς χαρακτήρες (κάντζι) και κάνα. Τα κορεάτικα γράφονται αποκλειστικά με χάνγκουλ στη Βόρεια Κορέα (αν και η γνώση των συμπληρωματικών κινεζικών χαρακτήρων - χάντσα - εξακολουθεί να απαιτείται), και τα χάντσα χρησιμοποιούνται όλο και πιο σπάνια στη Νότια Κορέα. Ως αποτέλεσμα του πρώην γαλλικού αποικισμού, οι Βιετναμέζοι μεταπήδησαν σε λατινικό αλφάβητο.
Ποικιλίες
Κατανομή των σινικών γλωσσών ανά περιοχή και αριθμό ομιλητών
Ο Τζέρι Νόρμαν εκτίμησε ότι υπάρχουν εκατοντάδες αμοιβαία δυσνόητες ποικιλίες της κινεζικής γλώσσας. [15] Αυτές οι ποικιλίες σχηματίζουν ένα διαλεκτικό συνεχές, στο οποίο οι διαφορές στην ομιλία γενικά γίνονται πιο έντονες καθώς αυξάνονται οι αποστάσεις, αν και ο ρυθμός αλλαγής ποικίλλει πάρα πολύ. [3] Γενικά, η ορεινή Νότια Κίνα παρουσιάζει μεγαλύτερη γλωσσική ποικιλομορφία από την πεδιάδα της Βόρειας Κίνας. Σε μέρη της Νότιας Κίνας, η διάλεκτος μιας μεγάλης πόλης μπορεί να είναι οριακά κατανοητή για τους κοντινούς γείτονες. Για παράδειγμα, η Γουτσόου απέχει περίπου 190 χιλιόμετρα από τη Γκουανγκτσόου, αλλά η ποικιλία των Γιουέ που μιλιέται εκεί μοιάζει περισσότερο με αυτή του Γκουανγκτσόου παρά με αυτή του Ταϊσάν, 97 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Γκουανγκτσόου και χωρίζεται από αυτό από πολλά ποτάμια. [5] Σε μέρη του Φουτζιάν η ομιλία γειτονικών κομητειών ή ακόμα και χωριών μπορεί να είναι αμοιβαία δυσνόητη. [3]
Μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα, οι Κινέζοι μετανάστες στη Νοτιοανατολική Ασία και τη Βόρεια Αμερική κατάγονταν από νοτιοανατολικές παράκτιες περιοχές, όπου ομιλούνται οι διάλεκτοι Μιν, Χάκα και Γιουέ. [3] Η συντριπτική πλειοψηφία των Κινέζων μεταναστών στη Βόρεια Αμερική μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα μιλούσε τη διάλεκτο Ταϊσάν, από μια μικρή παράκτια περιοχή νοτιοδυτικά του Κουανγκτσόου. [5]
Γραφή
Παραδοσιακά η κινεζική γραφόταν κυρίως από χαρακτήρες-λέξεις μέσα σε ιδεατά παραλληλόγραμμα ταξινομημένα σε στήλες τα οποία διαβάζονταν από πάνω προς τα κάτω σε κάθε στήλη και η κάθε στήλη από δεξιά προς τα αριστερά.
Όλοι οι κινέζικοι χαρακτήρες αναπτύχθηκαν από παλαιότερες φόρμες ιερογλυφικών. Η κοινή άποψη πως οι κινέζικοι χαρακτήρες είναι ιδεογράμματα ή εικονογράμματα είναι εσφαλμένη. Οι περισσότεροι χαρακτήρες είναι σύνθετοι από φωνητικές συνιστώσες και σημασιολογικές ρίζες. Μόνο οι απλοί χαρακτήρες όπως 人(ανθρώπινο), 日(ήλιος), 山(βουνό) μπορούν να χαρακτηριστούν ως εικονογράμματα. Σχεδόν όλοι οι χαρακτήρες περιέχουν ένα φωνητικό στοιχείο που υποδεικνύει την προφορά και ένα σημασιολογικό στοιχείο που υποδεικνύει το νόημα. Γενικά το φωνητικό στοιχείο είναι πιο βασικό από το σημασιολογικό.
Υπάρχουν αυτή τη στιγμή δύο συστήματα για τη γραφή. Το παραδοσιακό σύστημα που χρησιμοποιείται ακόμα στο Χονγκ Κονγκ, την Ταϊβάν και το Μακάου και η απλοποιημένη κινεζική γραφή που δημιουργήθηκε από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας το 1954 κυρίως για την προώθηση της παιδείας.
Εκλατινισμός
Έχουν γίνει διάφορες προσπάθειες μεταγραφής της κινεζικής σε λατινικούς χαρακτήρες.
Σήμερα το πιο διαδεδομένο σύστημα είναι το Χάνγιου Πινγίν (/汉语拼音), γνωστό και απλώς ως Πινγίν, που πρωτοεισήχθηκε το 1956 στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και αργότερα υιοθετήθηκε από τη Σιγκαπούρη και την Ταϊβάν. Το Πινγίν είναι επίσης το σύστημα που εφαρμόζεται σε Αμερική, Ευρώπη και Αυστραλία για την εκμάθηση της κινεζικής.
Το δεύτερο πιο γνωστό σύστημα είναι το Ουέιντ-Τζάιλς που εφευρέθηκε το 1859 από τον Τόμας Ουέιντ και τροποποιήθηκε το 1892 από τον Χέρμπερτ Τζάιλς. Καθώς το σύστημα αυτό προσομοιώνει τη φωνητική της Μανδαρινικής σε αγγλόφωνα σύμφωνα και φωνήεντα, ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο σε αγγλόφωνους μαθητές. Το σύστημα ήταν σε χρήση σε ακαδημαϊκά περιβάλλοντα στις Η.Π.Α. κυρίως πριν τη δεκαετία του 1980 και μέχρι πρόσφατα ήταν διαδεδομένο στην Ταϊβάν.
Εκτός από τη μεταγραφή των φωνητικών διαφέρουν και στη χρήση σημείων τονισμού. Στο σύστημα "Χάνγιου Πινγίν" οι τόνοι εκφράζονται με τονικά σύμβολα πάνω από τις συλλαβές, ενώ στο "Ουέιντ-Τζάιλς" με αριθμούς στο τέλος κάθε συλλαβής.
Μερικά παραδείγματα Χάνγιου Πινγίν και Ουέιντ-Τζάιλς, για σύγκριση:
Κατανομή των σινικών γλωσσών ανά περιοχή και αριθμό ομιλητών
Προφορά
Το επίσημο σύστημα απόδοσης που χρησιμοποιείται στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (Πινγίν) έχει αρκετές ιδιαιτερότητες.
Όλες οι διάλεκτοι της ομιλούμενης κινεζικής χρησιμοποιούν τόνους στα φωνήεντα. Μερικές διάλεκτοι της βόρειας Κίνας έχουν μέχρι τρεις τόνους ενώ μερικές της νοτίου Κίνας έχουν από 6 μέχρι 10 τόνους (ανάλογα πώς θα τους κατηγοριοποιήσει κάποιος).
Ένα κοινό παράδειγμα για τη χρήση των τόνων είναι η χρήση των τεσσάρων βασικών τόνων στην Κοινή Μανδαρινική για τη "λέξη-συλλαβή" <<μα>>:
(εμπεριέχεται η προφορά σε πιν-γιν και σε κάθετες γραμμές οι χαρακτήρες σε απλοποιημένα και παραδοσιακά κινέζικα όπου υπάρχουν διαφορές)
媽/妈 - mā "μητέρα"—τόνος υψηλός συνεχόμενος
麻 - má "κάνναβη" ή "υπναλέος"—τόνος που ξεκινάει από χαμηλά και υψώνεται
馬/马 - mǎ "άλογο"—τόνος που ξεκινάει από ψηλά πέφτει και ξαναυψώνεται
罵/骂 - mà "γκρινιάρης"—τόνος που ξεκινάει από ψηλά και πέφτει
Παρακάτω δίδεται κατά προσέγγιση ο τρόπος προφοράς των κινεζικών λέξεων (σε Πινγίν) στα ελληνικά.
Φωνήεντα
a = α
ο = ο
e = (ού)ε
i = ι
u = ου
ü = βαθύ υ
ai = άι
ao = αο
an = αν
ang = αν(γκ)
ia = ια
iao = ιάο
ie = ίε
iu(iou) = ιόου
ian = ιέν
in = ιν
iang = ιάν(γκ)
ing = ίν(γκ)
iong = ιόν(γκ)
ei = εϊ
-en = εν
-eng = εν
-ou = οου
-ong = ον(γκ)
-ua = ουά
-uo = ουό
-uai = ουάι
-ui(uei) = ουεΐ
-uan = ουάν
-un(uen) = ουέν
-uang = ουαν(γκ)
-üe(ue) = ιούε
-üan = ιουέν
- ün = υν
Σύμφωνα
B = (μ)π
P = π(χ)
M = μ
F = φ
D = (ντ)τ
T = τχ
N = ν
L = λ
G = (γ)κ
K = κ(χ)
Η = χ
J = τζτσ
Q = τσχ
X = σ
Z = τζσ
C = τσ
S = σ
ZH = τσσ
CH = τσχ
SH = σσ
R = ρ/ζ
Y = γι
W = ου
Παρατηρήσεις
Το γράμμα "χ" όταν δεν είναι πρώτο γράμμα μιας λέξης, προφέρεται ελάχιστα. Δείχνει ότι το προηγούμενο γράμμα είναι δασύ. Η απόδοση με πινγίν απλουστεύει αυτή τη διάκριση χωρίζοντας π.χ. το b με το p. Σύμφωνα όμως με το σύστημα απόδοσης Ουέιντ-Τζάιλς το b γράφεται p και το p ως p', δείχνοντας καλύτερα τη σωστή προφορά.
Το γράμμα "γ" προφέρεται ελάχιστα όταν είναι πρώτο γράμμα μιας λέξης.
Το γράμμα "ü" προφέρεται μεταξύ "ου" και "ι", περίπου όπως το γαλλικό "u".
Το γράμμα "ρ" προφέρεται περίπου ως "ρζ" όταν είναι πρώτο γράμμα μια λέξης.
Η προφορά των γραμμάτων "q", "z" και "x" διαφέρει από τη συνηθισμένη προφορά των γραμμάτων στις άλλες γλώσσες.
Σε κάθε συλλαβή υπάρχει ένας τόνος. Υπάρχουν τέσσερις τόνοι καθώς και η περίπτωση μια συλλαβή να μην παίρνει τόνο, συνολικά δηλαδή πέντε τόνοι. Στο σύστημα pinyin οι τόνοι εκφράζονται με τονικά σύμβολα πάνω από τις συλλαβές, ενώ στο Ουέιντ-Τζάιλς με αριθμούς στο τέλος κάθε συλλαβής.
ChineseDicΑρχειοθετήθηκε 2020-08-10 στο Wayback Machine. Εμπορικός δικτυακός τόπος με διαφημίσεις του Google. 30.000 αγγλικές, γαλλικές και κινεζικές λέξεις
Chinese dictionary Εμπορικός δικτυακός τόπος με διαφημίσεις του Google. Κινεζο-Αγγλο-Κινεζικό Λεξικό
Stardict ελεύθερο υπό την GPL πολύγλωσσο λεξικό στοπ οποίο περιλαμβάνονται απλοποιημένα/παραδοσιακά Κινεζικά για Unix (Linux, FreeBSD, κ.λπ.) και win32
SCIM input method platformΑρχειοθετήθηκε 2011-03-19 στο Wayback Machine. — Ελεύθερο υπό την (GPL) εργαλείο για την εισαγωγή της Κινεζικής σε UNIX συστήματα. Το SCIM υποστηρίζει σχεδόν όλες τις μεθόδους εισαγωγής της Κινεζικής γλώσσας, όπως και άλλων γλωσσών.
Chinese input editor — Εμπορικός δικτυακός τόπος με διαφημίσεις του Google, που επιτρέπει τη γραφή της Κινεζικής στον υπολογιστή σας χωρίς την εγκατάσταση λογισμικού.
