Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 20/09/2018.

Η ιερή γλώσσα ή λειτουργική γλώσσα είναι συχνά νεκρή γλώσσα, που χρησιμοποιείται για θρησκευτικούς λόγους από ανθρώπους που μιλούν κάποια άλλη γλώσσα στην καθημερινή ζωή τους.

Οι παραδόσεις εμπλεκόμενες στην θρησκευτική τελετουργία και λειτουργική πολύ συχνά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη χρήση αρχαϊκών μορφών της γλώσσας, όπως συμβαίνει με την ελληνιστική Κοινή ή τη λατινική στην οποία τελείται η θεία λειτουργία στην Ελληνορθόδοξη και τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αντίστοιχα.

Η χρήση της ιερής γλώσσας αντιπροσωπεύει μια επιπλέον ανάπτυξη αυτής της πρακτικής. Η καθομιλούμενη γλώσσα αλλάζει τόσο από τη γλώσσα των ιερών κειμένων ώστε η λειτουργία καθίσταται ακατανόητη χωρίς ιδιαίτερη εκπαίδευση. Οι ιεραποστολικές συνήθως θρησκείες διαδίδουν την αρχαία γλώσσα σε πληθυσμούς που ποτέ δεν τη μιλούσαν, και για τους οποίους παραμένει ξένη γλώσσα. Εφόσον συνδεθεί μια γλώσσα με κάποια θρησκευτική λατρεία, οι οπαδοί αυτής της λατρείας συχνά της ιδιότητες που υπό κανονικές συνθήκες δε θα έδιναν στην μητρική τους γλώσσα. Η ιερή γλώσσα είναι ενδεδυμένη τον μανδύα της ιεροπρέπειας και της μαγείας που λείπει από τον καθημερινό λόγο και την ίδια στιγμή γίνεται και το σημείο ενσυνείδητου διαχωρισμού και συνεπώς ανάπτυξης εξουσιαστικών παραμέτρων- ανάμεσα στον κλήρο και τον ανεκπαίδευτο απλό λαό, που δεν έχει τη δυνατότητα πρόσβασης στο ιδιαίτερο σώμα γνώσης που περιέχεται στα ιερά κείμενα.

• Η Αραμαϊκή, χρησιμοποιήθηκε ως λειτουργική γλώσσα από τους Σύρους Χριστιανούς (μέλη της συριακής ορθόδοξης εκκλησίας και της συριακής καθολικής εκκλησίας, και ως γλώσσα προσευχής, διδασκαλίας και μελέτης του Ιουδαϊσμού.
• Η Κλασική Αραβική, για τους Μουσουλμάνους είναι η μόνη αληθινή γλώσσα του Κορανίου. Διαφέρει σημαντικά από τις ποικίλες μορφές της σύγχρονης ομιλούμενης Αραβικής.
• Η Αβεστανική είναι η γλώσσα των αρχαιότερων τμημάτων της Αβέστα, των ιερών κειμένων του Ζωροαστρισμού.
• Η Κλασική Κινεζική είναι η γλώσσα της πρώιμης κινεζικής λογοτεχνίας, του Κομφουκιανισμού, του Ταοϊσμού και στην ανατολική Ασία των ιερών κειμένων του Βουδισμού, η οποία επίσης διαφέρει σημαντικά από τη σύγχρονη ομιλούμενη Μανδαρινική.
• Η Κοπτική, μια μορφή της αρχαίας Αιγυπτιακής, χρησιμοποιήθηκε από την ορθόδοξη και την καθολική κοπτική εκκλησία.
• Η Ετρουσκική, διατηρήθηκε για μαγικοθρησκευτικούς σκοπούς στην περίοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
• Η Γκι'ιζ, μια παλαιότερη μορφή της Αμχαρικής, που χρησιμοποιήθηκε ως λειτουργική γλώσσα της ορθόδοξης και της καθολικής αιθιοπικής εκκλησίας.
• Μια αρχαία παραλλαγή της Γερμανικής χρησιμοποιείται σε ορισμένες κοινότητες (Amish), για αναγνώσεις της Βίβλου και λειτουργίες.
• Η Εβραϊκή, η λειτουργική γλώσσα του Ιουδαϊσμού.
• Η Ελληνιστική Κοινή, που παίζει σημαντικό ρόλο στην ελληνοχριστιανικό κόσμο.
• Λαντίνο, ως μορφή της Ισπανοϊουδαϊκής πλησιέστερη στην αρχική εβραϊκή σύνταξη, διατηρήθηκε σε μεταφράσεις της Βίβλου (Βίβλος της Φερράρα) από τους Σεφαρδίτες.
• Η Λατινική, για τους δυτικοευρωπαίους par excellence, που επί αιώνες είναι η επίσημη γλώσσα της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας.
• Η Μανδαϊκή, αραμαϊκή γλώσσα του Μανδαϊσμού
• Διάφορες γηγενείς αμερικανικές γλώσσες διατηρούνται για τελετουργικούς σκοπούς από τους αυτόχθονες Αμερικανούς, παρόλο που δεν τις χρησιμοποιούν στην καθημερινή ζωή τους.
• Η Παλαϊκή και Λουβική, γλώσσες που καλλιεργήθηκαν ως ιερές από τους Χιττίτες.
• Πάλι, η επίσημη γλώσσα του Τεραβάντα Βουδισμού.
• Ορισμένες πορτογαλικές και λατινικές προσευχές διατηρούνται από τους Κακούρε Κιρισιτάν (Hidden Christians) της Ιαπωνίας, που τις απαγγέλλουν χωρίς να κατανοούν τη γλώσσα.
• Η κλασική Πουντζάμπι είναι η γλώσσα των ιερών γραφών του Σιισμού ή Σιιτισμού. Είναι διαφορετική από τις ποικίλες διαλέκτους της Πουντζάμπι που υπάρχουν σήμερα.
• Η Σανσκριτική, λόγια και ζωντανή ακόμα γλώσσα, στην οποία γράφτηκαν οι Βέντα και άλλα ιερά κείμενα του Ινδουισμού. Είναι επίσης η γλώσσα του Μαχαγιάνα Βουδισμού.
• Η Αρχαία εκκλησιαστική Σλαβονική, που παίζει παρόμοιο ρόλο στη σλαβική ανατολική ορθοδοξία.
• Η Εκκλησιαστική Σλαβονική, η τρέχουσα λειτουργική γλώσσα της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας.
• Η αρχαία Θιβετιανή, γνωστή ως Chhokey στο Μπουτάν, η ιερή γλώσσα του Θιβετανικού Βουδισμού.
• Η Σουμεριακή, που χρησιμοποιήθηκε επί μακρόν μετά την εξαφάνισή της στην Ασσυρία και τη Βαβυλώνα.
• Η Γιορούμπα, γλώσσα των Γιορούμπα που μετανάστευσε στον Νέο Κόσμο μέσω των αφρικανών σκλάβων, και διατηρήθηκε στη Σαντέρια, την Καντομπλέ, και άλλες αφρικανικές θρησκείες.
• Η γλώσσα Τσορτί Chorti ή Ch’orti, ζωντανή ακόμα στους γηγενείς της Γουατεμάλα, μέλος της οικογένειας των Μάγια γλωσσών, για την οποία η σύγχρονη γλωσσολογική έρευνα υποδεικνύει ότι συνδέεται με την ιερογλυφική γραφή των Μάγια και χρησιμοποιείτο για τελετουργικούς και κοσμολογικούς σκοπούς¹

• 1: Βλ. Houston, Stephen, John Robertson, and David Stuart, 2000, "The Language of the Classic Maya Inscriptions" στο Current Anthropology, Vol 41, No. 3, 321-356.

• Αναφορά του FAMSI Cosmological and Ritual Language in Ch'orti.

• Κλασική γλώσσα
• Επίσημη γλώσσα
• Ιερά κείμενα