Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές

Η έννοια της ανεξάρτητης αρχής καθορίζεται ως μία αρμόδια και ανεξάρτητη αρχή όπως θεσπίζεται σε εθνικό δίκαιο[1].

Οικονομία της Ελλάδας
Coat of arms of Greece
Δημόσιος Τομέας
*ενεργά Υπουργεία (κατάλογος)
Τομείς της οικονομίας
Σχετικά

Ελληνικές ανεξάρτητες αρχές

Στην Ελλάδα, οι Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές (Α.Δ.Α.) ή απλώς Ανεξάρτητες Αρχές είναι διοικητικά όργανα ενταγμένα στο Νομικό Πρόσωπο του Κράτους (Α.Δ.Α. χωρίς νομική προσωπικότητα) ή έχουν δική τους ιδιαίτερη νομική προσωπικότητα, δηλαδή αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου[2] [3] [4].

Οι ανεξάρτητες αρχές εμφανίστηκαν στην ελληνική έννομη τάξη στα τέλη της δεκαετίας του 1980, και είναι μορφώματα με ενδο-διοικητική ανεξαρτησία. Αποστολή τους είναι είτε η ρύθμιση της άσκησης ενός συνταγματικού δικαιώματος, είτε η ρύθμιση μιας οικονομικής, κατά κανόνα, δραστηριότητας που συνιστά αγορά απελευθερωμένης δημόσιας υπηρεσίας υπό λειτουργική έννοια [4]. Έχουν μεγάλο βαθμό ανεξαρτησίας απέναντι στην Κυβέρνηση καθώς δεν υπόκεινται κατ'εξαίρεση σε ιεραρχικό έλεγχο[5]. Συνήθως ο νομοθέτης προβλέπει ένα καθεστώς αυξημένων ασυμβιβάστων και ασυλιών για τα μέλη τους, ώστε να αποφεύγονται κατά το δυνατόν οι κάθε είδους πιέσεις. Οι Α.Δ.Α. έχουν διοικητική φύση και αρμοδιότητες προς έκδοση εκτελεστών διοικητικών πράξεων. Η εξουσία των Α.Δ.Α. μπορεί να είναι είτε κανονιστικής είτε καθαρά ελεγκτικής και γνωμοδοτικής υφής.

Ανεξάρτητες Αρχές προβλεπόμενες στο Σύνταγμα της Ελλάδας

Υπάρχουν 5 συνταγματικά κατοχυρωμένες Ανεξάρτητες Αρχές[6]:

α/α ονομασία συντομογραφία ιστότοπος ίδρυση θεσμικό πλαίσιο
1 Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ΑΠΔΠΧ dpa.gr/ ν.2472/1997 άρθρο 9Α του Συντάγματος
2 Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης ΕΣΡ esr.gr ν.1866/1989 παρ. 2 άρθρο 15 του Συντάγματος
3 Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών ΑΔΑΕ adae.gov.gr/ ν.3115/2003 παρ.1,2 άρθρο 19 του Συντάγματος
4 Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού ΑΣΕΠ info.asep.gr/ ν.2190/1994 παρ. 7 άρθρο 103 του Συντάγματος
5 Συνήγορος του Πολίτη ΣτΠ synigoros.gr/ ν.2477/1999 παρ. 9 άρθρο 103 του Συντάγματος

Τα μέλη των συνταγματικά προβλεπόμενων Ανεξάρτητων Αρχών επιλέγονται από τη Διάσκεψη των Προέδρων με ενισχυμένη πλειοψηφία των μελών της[7], η οποία ασκεί κοινοβουλευτική εποπτεία σε αυτές[8]. Ειδικές ρυθμίσεις για τις συνταγματικά κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές προβλέπονται στον ν.3051/2002.

Λοιπές Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές[9]

α/α ονομασία συντομογραφία ιστότοπος έτος θέσπισης ως Α.Δ.Α.
1 Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων ΕΕΤΤ eett.gr 1992
2 Επιτροπή Ανταγωνισμού ΕπΑν epant.gr 1995
3 Συνήγορος του Καταναλωτή ΣτΚ synigoroskatanaloti.gr 2004
4 Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες ΑΚΝΕΕΔ https://www.hellenic-fiu.gr/index.php?lang=el Αρχειοθετήθηκε 2024-04-15 στο Wayback Machine. 2008
5 Ελληνική Στατιστική Αρχή ΕΛΣΤΑΤ statistics.gr 2010
6 Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων ΕΕΕΠ gamingcommission.gov.gr 2012
7 Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο ΕΔΣ hfisc.gr 2014
8 Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων[10][11] ΑΑΔΕ aade.gr 2016
9 Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης ΑΑΠΑ 2022
10 Επιθεώρηση Εργασίας (Ανεξάρτητη Αρχή) (τέως ΣΕΠΕ) sepe.gov.gr 2021
11 Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων ΕΑΔΗΣΥ eaadhsy.gr 2011
12 Εθνική Αρχή Διαφάνειας ΕΑΔ aead.gr 2019
13 Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (πρώην ΑΔΙΠ - Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση) ΕΘΑΑΕ ethaae.gr 2006
14 Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΑΔΙΠΠΔΕ adippde.gr 2013
15 Εθνικός Οργανισμός Εξετάσεων ΕΟΕ eoe.minedu.gov.gr 2013
16 Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (τ.ΡΑΕ) ΡΑΑΕΥ rae.gr 1999
17 Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων ΡΑΣ ras-el.gr 2010
18 Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων ΡΑΛ raports.gr 2016
19 Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας ΑΠΑ hcaa.gov.gr 2020
20 Επιτροπή Επαγγελματικού Αθλητισμού ΕΕΑ https://minsports.gov.gr/anexartites_arches_katigories/%ce%b5%cf%80%ce%b9%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%80%ce%ae-%ce%b5%cf%80%ce%b1%ce%b3%ce%b3%ce%b5%ce%bb%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%bf%cf%8d-%ce%b1%ce%b8%ce%bb%ce%b7%cf%84%ce%b9%cf%83%ce%bc%ce%bf%cf%8d/ 1999

Άλλες περιπτώσεις ανεξάρτητων αρχών

Υπηρεσίες που ήταν και έπαψαν να είναι Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές

  • Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (μετατράπηκε σε αυτοτελή δημόσια υπηρεσία υπό τον Υπουργό με το Ν.4558/2018)
  • Εθνική Αρχή Συντονισμού Πτήσεων (Ν.3534/2007, μετατράπηκε σε ΝΠΙΔ ως οργανισμός με το Ν.4850/2021)

Φορείς με ειδικές ρυθμίσεις ανεξαρτησίας ή που απαριθμούνται ως ανεξάρτητοι[12]

  • Εθνική Αναλογιστική Αρχή - ΕΑΑ (αρ.9 ν.3029/2002)
  • Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ν.5014/2023)
  • Επιτροπές υπαγόμενες στη Γενική Γραμματεία Νομικών & Κοινοβουλευτικών Θεμάτων της Προεδρίας της Κυβέρνησης:[13]
  • Οικονομικού ενδιαφέροντος φορείς:
  • Διεπιστημονικός Οργανισμός Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης (ΔΟΑΤΑΠ) - ΝΠΔΔ
  • Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας
  • Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ) - ΝΠΔΔ

Σύνθεση και λειτουργία

Μέλη

Τα μέλη των Α.Δ.Α. απολαμβάνουν εκτεταμένης λειτουργικής και προσωπικής ανεξαρτησίας και δεν υπόκεινται σε ιεραρχικό έλεγχο και διοικητική εποπτεία. Διορίζονται επί θητεία (ανανεώσιμη ή μη) χωρίς να μπορούν, συνήθως, να παυθούν πριν από τη λήξη της.

Έλεγχος

Ως διοικητικές αρχές, οι Α.Δ.Α. υπόκεινται στον δικαστικό έλεγχο των πράξεων τους. Το Δημόσιο αναλαμβάνει την ευθύνη σε περίπτωση που επέλθει βλάβη ή ζημία από την δράση τους.

Παραπομπές

  1. ↑ «independent authority Definition». Law Insider (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022. 
  2. ↑ «Κάτι αλλάζει στις ανεξάρτητες αρχές». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2022. 
  3. ↑ «Οι ανεξάρτητες αρχές (Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, 14.3.2022)». Ευγενία Πρεβεδούρου (στα Αγγλικά). 11 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022. 
  4. ↑ 4,0 4,1 «Τι είναι οι Ανεξάρτητες Αρχές και σε τι χρησιμεύουν;». Syntagma Watch (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022. 
  5. ↑ Σπηλιωτόπουλος, Επαμεινώνδας (2017). Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου. Αθήνα. σελ. 257. 
  6. ↑ http://www.odigostoupoliti.eu/sintagmatika-katochiromenes-anexartites-diikitikes-arches-ada/
  7. ↑ «Σύνταγμα». www.hellenicparliament.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2023. 
  8. ↑ http://www.hellenicparliament.gr/Organosi-kai-Leitourgia/Diaskepsi-Proedron/
  9. ↑ Μη Συνταγματικά κατοχυρωμένες Α.Δ.Α.
  10. ↑ Άρθρο του ιστοτόπου in.gr σχετικό με την ανεξαρτητοποίηση της Γ.Γ.Δ.Ε.
  11. ↑ Άρθρο του ιστοτόπου kathimerini.gr σχετικό με την ανεξαρτητοποίηση της Γ.Γ.Δ.Ε.
  12. ↑ «Ανεξάρτητες Αρχές». www.lawspot.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022. 
  13. ↑ «Επιτροπές Υπαγόμενες στη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων». Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων. gslegal.gov.gr/. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2022.