Το Τομάσουφ βρίσκεται στο Βοεβοδάτο Λοτζ (από το 1999) και προηγουμένως ήταν μέρος του Βοεβοδάτου Πιότρκουφ (1975-1998). Το Τομάσουφ καταλαμβάνει έκταση 41,3 χλμ2. Η πόλη βρίσκεται στις όχθες τριών ποταμών, του Πιλίτσα, του Βολμπούρκα και του Τσάρνα Μπιελίνα, και βρίσκεται κοντά στη λίμνη Σουλεγιόφσκι και στην άκρη της περιοχής της ερημιάς Πούστσα Σπάλσκα.
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το Τομάσουφ καταλήφθηκε από τη Γερμανία, γεγονός που οδήγησε στη φτώχεια και την πείνα του πληθυσμού.[11] Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι Πολωνοί οργάνωσαν μυστική αντίσταση στην πόλη, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνικής Στρατιωτικής Οργάνωσης.[12] Μετά τον πόλεμο, στις 11 Νοεμβρίου 1918, η Πολωνία ανέκτησε την ανεξαρτησία της και οι Πολωνοί αφόπλισαν τα γερμανικά στρατεύματα, τα οποία στη συνέχεια εγκατέλειψαν την πόλη. Στα μέσα Νοεμβρίου 1918, οργανώθηκε η πρώτη πολωνική στρατιωτική μονάδα της πόλης.[13] Στην Πολωνία του μεσοπολέμου, ο Πολωνικός Στρατός ήταν είχε στρατοπεδεύσει στην πόλη και ανήκε διοικητικά στο Βοεβοδάτο Λοτζ (1919-1939). Μέχρι το 1931 ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε σε 11.310 κατοίκους, ή περίπου το 30% του γενικού πληθυσμού του Τομάσουφ.[10]
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Αναμνηστική πλάκα για τους ντόπιους εργάτες εργοστασίων συνθετικών ινών που δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς το 1940-1944.
Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, την πρώτη ημέρα της γερμανοσοβιετικής εισβολής στην Πολωνία που πυροδότησε το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Γερμανοί έκαναν δύο αεροπορικές επιδρομές στην πόλη, σκοτώνοντας επτά ανθρώπους.[14] Περαιτέρω αεροπορικές επιδρομές πραγματοποιήθηκαν τις επόμενες ημέρες, αναγκάζοντας πολλούς κατοίκους να φύγουν.[14] Οι Γερμανοί βομβάρδισαν σπίτια, εργοστάσια και πυροσβεστικά οχήματα.[14] Στις 6 Σεπτεμβρίου, η Μάχη του Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι διεξήχθη μεταξύ Πολωνίας και Γερμανίας. Στις 7 Σεπτεμβρίου, οι Γερμανοί μπήκαν στην πόλη και η Einsatzgruppe III έφτασε για να διαπράξει διάφορες θηριωδίες εναντίον του πολωνικού λαού.[15] Οι Γερμανοί στη συνέχεια λεηλάτησαν την πόλη, έκαψαν σπίτια και διέπραξαν φόνους μερικών κατοίκων της.[14] Η Μεγάλη Συναγωγή κάηκε ολοσχερώς στις 16 Οκτωβρίου 1939. Οι υπόλοιπες δύο συναγωγές καταστράφηκαν στις 7-14 Νοεμβρίου.[10]
Πριν από την Ημέρα της Ανεξαρτησίας της Πολωνίας (11 Νοεμβρίου), το 1939, η γερμανική αστυνομία πραγματοποίησε μαζικές συλλήψεις περίπου 300 Πολωνών, συμπεριλαμβανομένων ιερέων, δασκάλων, ιατρών, δικαστών, εργατών και ακτιβιστών.[16] Οι περισσότεροι αφέθηκαν ελεύθεροι μετά τις 11 Νοεμβρίου, αλλά μερικοί, συμπεριλαμβανομένου του προπολεμικού δημάρχου, φυλακίστηκαν στο Πιότρκουφ Τριμπουνάλσκι .[16] Περαιτέρω μαζικές συλλήψεις Πολωνών πραγματοποιήθηκαν τον Ιανουάριο, τον Ιούνιο και τον Αύγουστο του 1940.[17] Στις 12-13 Ιουνίου, οι Γερμανοί συνέλαβαν 280 άτομα, ενώ στις 12-13 Αυγούστου συνέλαβαν πολλές γυναίκες.[18] Τα θύματα ανακρίθηκαν στη συνέχεια από τη Γκεστάπο και τα περισσότερα στη συνέχεια απελάθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Ζάξενχαουζεν, Ράβενσμπρικ και Μπούχενβαλντ, ενώ μερικά δολοφονήθηκαν επί τόπου.[19] Ένα γκέτο για τη φυλάκιση 16.500 Πολωνοεβραίων δημιουργήθηκε το Δεκέμβριο του 1940 και σφραγίστηκε από έξω το Δεκέμβριο του 1941. Η πείνα ήταν ανεξέλεγκτη, ακολουθούμενη από την επιδημία του τύφου. Το Δεκέμβριο του 1942, 15.000 Εβραίοι απελάθηκαν με τρένα του Ολοκαυτώματος στο στρατόπεδο εξόντωσης της Τρεμπλίνκα. Περίπου 200 Εβραίοι από το Τομάσουφ είναι γνωστό ότι επέζησαν του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.[10] Οι Γερμανοί πραγματοποίησαν περαιτέρω εκτελέσεις Πολωνών, μεταξύ των οποίων ήταν ο ιερέας Βόιτσεχ Ντιονίζι Μπρίντζα-Νάτσκι[20] και ίδρυσαν και λειτούργησαν μια ναζιστική φυλακή στην πόλη.[21] Το 1944, κατά τη διάρκεια και μετά την Εξέγερση της Βαρσοβίας, οι Γερμανοί απέλασαν χιλιάδες Βαρσοβιανούς από το στρατόπεδο Ντούλαγκ 121 στο Προύσκουφ, όπου αρχικά είχαν φυλακιστεί, στον Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι.[22] Οι Πολωνοί ήταν κυρίως ηλικιωμένοι, άρρωστοι και γυναίκες με παιδιά.[22] 30.000 Πολωνοί που εκδιώχθηκαν από τη Βαρσοβία έμειναν στην πόλη και τους κοντινούς οικισμούς, από την 1η Νοεμβρίου 1944.[22]
Γεωγραφία
Σύμφωνα με στοιχεία του 2006, το Τομάσουφ έχει έκταση 41,3 χλμ2. Περίπου το 45 τοις εκατό της γης χρησιμοποιείται για αγροτική χρήση, το 13% είναι δασωμένο και η ίδια η πόλη καλύπτει περίπου το 4,03% της έκτασης.
Στην κοιλάδα του ποταμού Πιλίτσα στο νοτιοανατολικό τμήμα της πόλης, υπάρχει μια μοναδική φυσική υδάτινη πηγή που περιέχει άλατα ασβεστίου, που αποτελεί αντικείμενο προστασίας στο Φυσικό Καταφύγιο Νιεμπιέσκιε Ζρούντουα Źródła στο Πάρκο Τοπίου Σουλέγιουφ. Η προέλευση του ονόματος του αποθεματικού Niebieskie Źródła, που σημαίνει Μπλε Πηγές, προέρχεται από το γεγονός ότι τα κόκκινα κύματα απορροφώνται από το νερό και μόνο το μπλε και το πράσινο αντανακλώνται από τον πυθμένα της πηγής, δίνοντας αυτό το άτυπο χρώμα.[23] Το καταφύγιο βρίσκεται κοντά στο τέλος της οδού Αγίου Αντωνίου (πολωνικά: ulica świętego Antoniego) που ξεκινά στο κέντρο του Τομάσουφ Μαζοβιέτσκι, κοντά στην κεντρική Πλατεία Κοστσιούσκο.
↑Ostrowski, Antoni (1980). Wspomnienie o życiu Tomasza z Rawitow hr. Ostrowskiego, prezesa seantatu KP. Βαρσοβία: Archiwum Główne Akt Dawnych – Archiwum Ostrowskich z Ujazdu. σελίδες 39–40. ISBN9788301011888.
↑Seweryn, Tadeusz (1927). Historia powstania i rozwoju miasta Tomaszowa Mazowieckiego 1789–1900. Echo Mazowieckie. σελίδες 7–32.
↑Rudź, Włodzimierz (1980). Wytwórczość górniczo–hutnicza w Tomaszowie Mazowieckim. Βαρσοβία: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. σελ. 77. ISBN9788301011888.
↑Seweryn, Tadeusz (1995). Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. σελ. 12. ISBN83-85490-09-4.
↑ 10,010,110,210,3Fronczkowski M. (2015). «History of Tomaszów Mazowiecki». "Tomaszowscy Żydzi", Towarzystwo Przyjaciół Tomaszowa Mazowieckiego. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2015.
↑Jarno, Witold (2015). «Zarys wojskowych dziejów Tomaszowa Mazowieckiego w latach II Rzeczypospolitej» (στα πολωνικά). Przegląd Nauk Historycznych (2): 147.
↑Βαρντζίνσκα, Μάρια (2009). Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης. σελίδες 56–57.
_CC0.jpg)
