Ο Σπάρτοκος Α΄ (5ος π.Χ. αι.) ήταν ο ιδρυτής[1] και ο πρώτος ηγεμόνας της δυναστείας των Σπαρτοκιδών στο βασίλειο του Βοσπόρου. Σφετερίστηκε την εξουσία από τούς πρώην ηγεμόνες του Βοσπόρου, τούς Αρχαιανακτίδες, αφού ήταν μισθοφόρος υπό τις διαταγές τους κάπου το 438 π.Χ.[2]
Ζωή και βασιλεία
Ελάχιστα έως τίποτα είναι γνωστά για την πρώιμη ζωή του Σπάρτοκου Α΄. Μπορεί να ήταν μέλος της δυναστείας των Οδρυσών ηγεμόνων στη Θράκη, πράγμα που θα τον καθιστούσε θρακικής καταγωγής, αλλά αυτό αμφισβητείται.[3] Γύρω στο 438 π.Χ. άρπαξε την τυραννία από τους Αρχαιανακτίδες ειρηνικά είτε με τη βία, χρησιμοποιώντας πιθανώς τη θέση που είχε, για να πάρει τον έλεγχο τού στρατού τού Βοσπόρου.[4] Έκανε επίσης εμπορικές συμφωνίες με τους Αθηναίους, αν και όχι στο βαθμό του εγγονού του Λεύκωνα Α΄.[5] Σε μία ομιλία του ενώπιον ενός ακροατηρίου Αθηναίων κατά τα έτη 395-390 π.Χ., λέγεται ότι θεωρούσε τους Αθηναίους τους πιο «σημαντικούς από τους Έλληνες» και τους παρείχε πρώτα το σιτάρι του.[1] Έπαιξε επίσης έναν μικρό, αλλά αξιοσημείωτο ρόλο στους επεκτατικούς πολέμους τού Βοσπόρου, μία σειρά από πολέμους και συγκρούσεις, που διεύρυναν το βασίλειο την περίοδο της δυναστείας του.
Διαδοχή
Τον Σπάρτοκο διαδέχθηκαν οι γιοι του Σέλευκος και Σάτυρος Α΄, που βασίλευσαν από κοινού. Ο Σάτυρος Α΄ συνέχισε την επιθετική πολιτική επέκτασης τού πατέρα του, όπως και ο γιος του, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα ισχυρό βασίλειο στον Κιμμέριο Βόσπορο. Η δυναστεία του διήρκεσε περίπου 300 χρόνια και είχε τουλάχιστον 5 απογόνους, που έφεραν το όνομά του.
Παραπομπές