Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 17/07/2015.

Συντεταγμένες: 45°30′12.0334″N 73°35′12.6280″W / 45.503342611°N 73.586841111°W / 45.503342611; -73.586841111

Μόντρεαλ
Σημαία Έμβλημα
Ρητό: Concordia Salus[1]
Μόντρεαλ 45°30′12″N 73°35′13″W
Χώρα	Καναδάς[2]
Διοικητική υπαγωγή	Urban agglomeration of Montreal
Γεωγραφική υπαγωγή	Νήσος του Μόντρεαλ
Ίδρυση	17  Μαΐου 1642
Διοίκηση
• Δήμαρχος του Μόντρεαλ	Βαλερί Πλαντ (από 2017)
• Μέλος του/της	Urban agglomeration of Montreal Δίκτυο Δημιουργικών Πόλεων Σύνδεσμος Ιστορικών Πόλεων[3]
Έκταση	498 km²
Υψόμετρο	31 μέτρα
Πληθυσμός	1.800.055 (1  Ιουλίου 2022)[4]
Ταχ. κωδ.	H
Τηλ. κωδ.	514, 438 και 263
Ζώνη ώρας	ανατολική ζώνη ώρας UTC−5
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Μόντρεαλ (γαλλικά: Montréal, προφέρεται [mɔ̃ʁeal] (βοήθεια·πολυμέσα), αγγλικά: Montreal) ή Μονρεάλ, ή η Μοντρεάλη, όπως αναφερόταν σε ορισμένα παλαιότερα ελληνικά βιβλία, είναι μεγαλούπολη του Καναδά, γνωστή και από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976. Το Μόντρεαλ έχει πληθυσμό 1.762.949 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2021^[5], ενώ ο πληθυσμός της ευρύτερης αστικής περιοχής ανέρχεται σε 4.291.732 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2021.^[6] Το πολεοδομικό συγκρότημα του Μόντρεαλ είναι το μεγαλύτερο σε πληθυσμό αστικό κέντρο της επαρχίας του Κεμπέκ και το δεύτερο σε πληθυσμό αστικό κέντρο του Καναδά. Δεδομένου ότι, η επαρχία του Κεμπέκ έχει ως επίσημη γλώσσα τη γαλλική, το Μόντρεαλ αποτελεί τη μεγαλύτερη γαλλόφωνη πόλη εκτός Γαλλίας.

Το Μόντρεαλ είναι ένα νησί επάνω στον πλωτό ποταμό Άγιο Λαυρέντιο, ο οποίος πηγάζει από τις Μεγάλες Λίμνες της Βόρειας Αμερικής και εκβάλλει στον Ατλαντικό ωκεανό. Στην ευρύτερη περιοχή του Μόντρεαλ συμπεριλαμβάνονται το νησί Λαβάλ (στα βόρεια του νησιού του Μόντρεαλ), η Νότια Ακτή και τα προάστια που σχηματίζουν ένα τόξο βορείως του Λαβάλ.

Γεωγραφικά, το Μόντρεαλ βρίσκεται σε απόσταση 270 χλμ. νοτιοδυτικά από την Πόλη του Κεμπέκ και 190 χλμ. ανατολικά από την πρωτεύουσα του Καναδά, Οττάβα. Το Μόντρεαλ επίσης βρίσκεται 610 χλμ. βορείως της Νέας Υόρκης και 550 χλμ. περίπου βορειοανατολικά από το Τορόντο.

Το κλίμα στην περιοχή του Μόντρεαλ είναι ηπειρωτικό με ιδιαιτέρως ψυχρό χειμώνα και θερμά καλοκαίρια.

Τα χιόνια και η έντονη παγωνιά, με θερμοκρασίες μονίμως κάτω από το μηδέν, διαρκούν από τα τέλη Νοεμβρίου έως τις αρχές Απριλίου. Η πόλη ωστόσο είναι κατάλληλα εξοπλισμένη και η ζωή δεν διακόπτεται από μία χιονόπτωση. Αντιθέτως οι κάτοικοι του Μόντρεαλ διασκεδάζουν τον χειμώνα με πολλές εξόδους στα χιονοδρομικά κέντρα της περιοχής.

Το καλοκαίρι είναι θερμό και πολύ υγρό εξαιτίας των ποταμών και των λιμνών που περιβάλλουν την πόλη. Ιδανική εποχή για να επισκεφθεί κανείς το Μόντρεαλ είναι το φθινόπωρο, όταν πέφτουν τα φύλλα των δέντρων και η ατμόσφαιρα εξακολουθεί να είναι ζεστή (πρόκειται για το λεγόμενο «ινδιάνικο καλοκαίρι»).

Σύμφωνα με αρχαιολογικές ενδείξεις, το νησί του Μόντρεαλ κατοικήθηκε χιλιάδες χρόνια πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων από αυτόχθονες Ινδιάνους των φυλών Αλγκόνκιν, Χιούρον και Ιροκουά (οι τελευταίοι, σε ορισμένες ελληνικές μεταφράσεις, αναφέρονται και ως «Ιροκέζοι»). Όταν ο Γάλλος εξερευνητής Ζακ Καρτιέ έφτασε στο νησί του Μόντρεαλ στις 2 Οκτωβρίου του 1535, βρήκε σ' αυτό το οχυρωμένο χωριό Χοσελάγκα (Hochalaga), όπου κατοικούσαν Ινδιάνοι Ιροκουά. Σήμερα, στον ηφαιστειογενή λόφο Μον Ρουαγιάλ, που δεσπόζει στο μέσο του νησιού, υψώνεται ένας μεγάλος μεταλλικός σταυρός, σε ανάμνηση της ύψωσης ενός ξύλινου σταυρού στην ίδια θέση από τον Ζακ Καρτιέ.

Το 1611, ο Γάλλος εξερευνητής Σαμουέλ ντε Σαμπλαίν εγκατέστησε στο νησί ένα μικρό φυλάκιο για το εμπόριο γουναρικών, και το 1642, οι Γάλλοι ιεραπόστολοι Πωλ Σομεντύ ντε Μαιζονέβ (Paul Chomedey de Maisonneuve) και Ζαν Μανς (Jeanne Mance) ίδρυσαν την αποικία Βιλ Μαρί. (Ville-Marie σημαίνει «Πόλη της Παναγίας», εξ ου και η ονομασία «Μαριανόπολις», την οποία έδωσαν στο Μόντρεαλ ορισμένοι ελληνομαθείς διανοούμενοι κάτοικοι του Μόντρεαλ του 19ου αι.) Η γαλλική αποικία στο νησί του Μόντρεαλ έγινε στόχος συχνών επιθέσεων εκ μέρους των αυτοχθόνων. Οι επιθέσεις σταμάτησαν το 1701 με την υπογραφή συνθήκης ειρήνης ανάμεσα στους Γάλλους και τους Ινδιάνους.

Το 1760 η γαλλική αποικία, που ονομάζονταν πλέον Μόντρεαλ (παραφθορά του Mont-Royal, που σημαίνει «βασιλικό βουνό»), παραδόθηκε στους Βρετανούς. Στα χρόνια της Αμερικανικής επανάστασης, οι επαναστατημένοι Βρετανοί άποικοι κατέλαβαν το Μόντρεαλ (1775), αλλά δεν μπόρεσαν να το κρατήσουν παρά μόνον για μερικούς μήνες.

Από τα τέλη του 18ου αι., το Μόντρεαλ γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη ως το κύριο διακομιστικό κέντρο των βρετανικών αποικιών της Βόρειας Αμερικής. Στα μέσα του 19ου αι., διανοίχθηκε η διώρυγα Λασίν (Lachine) στα νοτιοδυτικά του νησιού του Μόντρεαλ και έτσι ο Άγιος Λαυρέντιος έγινε πλωτός από άκρη σε άκρη. Από το Μόντρεαλ γίνονταν οι εξαγωγές ξυλείας, γουναρικών και άλλων προϊόντων προς την Ευρώπη, και το Μόντρεαλ ήταν ο κύριος πόλος έλξης των νέων Ευρωπαίων μεταναστών στον Καναδά. Στο Μόντρεαλ ιδρύθηκαν μερικές μεγάλες καναδικές εταιρείες και έτσι δημιουργήθηκε μία νέα τάξη πλουσίων αποίκων που προέρχονταν κυρίως από τη Βρετανία.

Από το 1844 και για μία πενταετία, το Μόντρεαλ ήταν πρωτεύουσα της «Επαρχίας του Καναδά». Ωστόσο, οι συγκρούσεις μεταξύ Αγγλόφωνων (Αγγλοκαναδών) και Γαλλόφωνων (Γαλλοκαναδών) και η πυρπόληση του καναδικού Κοινοβουλίου εκ μέρους των πρώτων, ανάγκασαν τη βρετανική διοίκηση να μεταφέρει την πρωτεύουσα του Καναδά στο Τορόντο, στην Πόλη του Κεμπέκ και τελικά, το 1857, στην Οτάβα.

Στα χρόνια της ποτοαπαγόρευσης, μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Μόντρεαλ έγινε ο παράδεισος για τους Αμερικανούς που διψούσαν για αλκοόλ και διασκέδαση. Έκτοτε, η πόλη απέκτησε ιδιαίτερη φήμη για τη νυχτερινή της ζωή.

Δημογραφικά, το Μόντρεαλ άλλαξε χαρακτήρα από γαλλόφωνο σε αγγλόφωνο στα μέσα του 19ου αι., αλλά η εσωτερική μετανάστευση έφερε και πάλι τους Γαλλόφωνους στην πλειονότητα προς τα τέλη του 19ου αι. Οι γλωσσικές, θρησκευτικές και κοινωνικές διαφορές οδήγησαν συχνά τις δύο κοινότητες σε ρήξεις. Κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο τότε δήμαρχος του Μόντρεαλ, ο γαλλόφωνος Καμιλιέν Χουντ (Camillien Houde), προέτρεψε τους δημότες του να μην υπακούσουν στην επιστράτευση που είχε κηρύξει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Καναδά και, γι' αυτήν τη στάση του, φυλακίστηκε.

Στα χρόνια αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Μόντρεαλ έγινε πόλος έλξης για νέους μετανάστες από τη Νότια και Ανατολική Ευρώπη (Ιταλία, Ελλάδα, κ.ά.), και αργότερα για μετανάστες από τη Λατινική Αμερική, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Η εκλογή του γαλλικού εθνικιστικού κόμματος «Παρτί Κεμπεκουά» (Parti québecois, Κόμμα του Κεμπέκ) στην κυβέρνηση του Κεμπέκ το 1976 και το μετέπειτα δημοψήφισμα για την απόσχιση του Κεμπέκ από την καναδική συνομοσπονδία (1980) είχαν ως αποτέλεσμα τη μαζική έξοδο των Αγγλόφωνων προς άλλες καναδικές περιοχές και κυρίως προς το Οντάριο. Έκτοτε το Μόντρεαλ άρχισε να μαραζώνει και υποσκελίστηκε οικονομικά από το Τορόντο.

Παρά τον οικονομικό του μαρασμό, το Μόντρεαλ παρέμεινε ισχυρό πολιτιστικό κέντρο. Η Παγκόσμια Έκθεση του 1967 (Expo 1967) και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1976 έκαναν την πόλη γνωστή ανά την υφήλιο. Όμως, οι Ολυμπιακοί Αγώνες άφησαν στην πόλη ένα τεράστιο χρέος, το οποίο αποπληρώθηκε μετά από τριάντα χρόνια (2006).

Η πιο μεγάλη εθνική ομάδα εξακολουθεί να παραμένει η γαλλοκαναδική, αλλά οι νέοι μετανάστες, που αποκαλούνται με το προσωνύμιο «Αλλόφωνοι», αυξάνονται με ρυθμό πολύ μεγαλύτερο. Η οικονομία της πόλης στηρίζεται στις υπηρεσίες (Υγεία, κ.λπ.), και κατά δεύτερο λόγο στη βιομηχανία (αεροναυπηγική, φαρμακευτική, κ.λπ.) Η επανάσταση στις τηλεπικοινωνίες στα τέλη της δεκαετίας του 1990 έφερε μία οικονομική άνθιση, που αποδείχθηκε ωστόσο προσωρινή.

Για περισσότερο από ενάμιση αιώνα, το Μόντρεαλ ήταν το βιομηχανικό και οικονομικό κέντρο του Καναδά.^[7] Αυτή η κληρονομιά έχει αφήσει μια ποικιλία κτιρίων, όπως εργοστάσια, σιταποθήκες, αποθήκες, μύλους και διυλιστήρια, που σήμερα παρέχουν μια ανεκτίμητη εικόνα της ιστορίας της πόλης, ειδικά στην περιοχή του κέντρου της πόλης και στην περιοχή του Παλιού Λιμανιού. Έχει 50 εθνικές ιστορικές τοποθεσίες του Καναδά, περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη πόλη.^[8]

Μερικά από τα παλαιότερα κτίρια της πόλης που σώζονται ακόμη χρονολογούνται στα τέλη του 17ου και στις αρχές του 18ου αιώνα. Αν και τα περισσότερα συγκεντρώνονται γύρω από την περιοχή του Παλιού Μόντρεαλ, όπως η Σουλπικική Ιερατική Σχολή δίπλα στη Βασιλική της Νοτρ Νταμ που χρονολογείται από το 1687 και το Κάστρο Ραμεζί, το οποίο χτίστηκε το 1705, δείγματα πρώιμης αποικιακής αρχιτεκτονικής είναι διάσπαρτα σε όλη την πόλη. Τοποθετημένο στο Λασίν, ο Οίκος Λε Μπερ-Λε Μουάν είναι το παλαιότερο ολόκληρο κτήριο της πόλης, που χτίστηκε μεταξύ 1669 και 1671. Στο Σημείο Σαιντ Σαρλ υπάρχει ο Οίκος του Αγίου Γαβριήλ, του οποίου η ιστορία χρονολογείται από το 1698.^[9] Υπάρχουν πολλά ιστορικά κτίρια στο Παλιό Μόντρεαλ στην αρχική τους μορφή: η Βασιλική της Παναγίας του Μόντρεαλ, η Αγορά Μπονσεκούρ και τα κεντρικά γραφεία του 19ου αιώνα όλων των μεγάλων καναδικών τραπεζών στην οδό Σαιντ Ζακ. Τα παλαιότερα κτίρια του Μόντρεαλ χαρακτηρίζονται από τη μοναδική γαλλική τους επιρροή και την κατασκευή από γκρίζα πέτρα.^[10]

Το Ορατόριο του Αγίου Ιωσήφ, που ολοκληρώθηκε το 1967, το κύριο κτήριο Αρ Ντεκό του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ από τον Ερνέστ Κορμιέρ, ο πύργος γραφείων-ορόσημο Πλας Βιλ-Μαρί, το αμφιλεγόμενο Ολυμπιακό Στάδιο και οι γύρω κατασκευές, είναι μόνο μερικά αξιοσημείωτα παραδείγματα της αρχιτεκτονικής της πόλης του 20ού αιώνα. Τα υπόστεγα που σχεδιάστηκαν για τη Διεθνή και Παγκόσμια Έκθεση του 1967, ευρέως γνωστή ως Expo 67, παρουσίαζαν ένα ευρύ φάσμα αρχιτεκτονικών σχεδίων. Αν και τα περισσότερα υπόστεγα ήταν προσωρινές κατασκευές, πολλά έχουν γίνει ορόσημα, όπως ο γεωδαιτικός θόλος «Βιόσφαιρα του Μόντρεαλ» του Ρίτσαρντ Μπάκμινστερ Φούλερ, και το εντυπωσιακό συγκρότημα διαμερισμάτων «Χάμπιτατ 67» του Μοσέ Σαφντί.

Το Μετρό του Μόντρεαλ έχει δημόσια έργα τέχνης από μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα του πολιτισμού του Κεμπέκ.^[11]

Το 2006 το Μόντρεαλ ονομάστηκε Πόλη του Σχεδίου της UNESCO, μία από τις τρεις μόνο πρωτεύουσες του σχεδιασμού του κόσμου (οι άλλες είναι το Βερολίνο και το Μπουένος Άιρες).^[12] Αυτός ο διακεκριμένος τίτλος αναγνωρίζει τη σχεδιαστική κοινότητα του Μόντρεαλ. Από το 2005 η πόλη φιλοξενεί το Διεθνές Συμβούλιο Ενώσεων Γραφικού Σχεδίου (Icograda)·^[13] τη Διεθνή Συμμαχία Σχεδιασμού (IDA).^[14]

Η Υπόγεια Πόλη (επισήμως γνωστή ως RÉSO) αποτελεί σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο. Είναι το σύνολο των διασυνδεδεμένων εμπορικών συγκροτημάτων (τόσο επί όσο και υπό του εδάφους). Αυτό το εντυπωσιακό δίκτυο συνδέει πεζόδρομους με πανεπιστήμια, καθώς και ξενοδοχεία, εστιατόρια, μπιστρό, σταθμούς μετρό και άλλα, μέσα και γύρω από το κέντρο της πόλης με 32 χλμ. σηράγγων πάνω από 12 χλμ. του πολυπληθέστερου τμήματος του Μόντρεαλ.

Εάν κάποιος επισκεφθεί το Μόντρεαλ, αξίζει να δει:

• Το βουνό Μον-Ρουαγιάλ (Mont-Royal) που δεσπόζει στο κέντρο της πόλης με εκπληκτική θέα
• Την εκκλησία του Αγίου Ιωσήφ (Oratoire St-Joseph)
• Την παλιά πόλη (Vieux Montréal) με τα στενά πλακόστρωτα δρομάκια, όπου επίσης θα βρείτε
  • Τη Βασιλική της Παναγίας (Basilique de Notre-Dame) με την εξαίσια ξύλινη διακόσμηση
  • Το Τσίρκο του Ήλιου (Cirque du soleil)
  • Τον κινηματογράφο Imax με τη γιγαντιαία οθόνη
• Το Ολυμπιακό Στάδιο και τον παρακείμενο Βοτανικό Κήπο
• Το Μουσείο Καλών Τεχνών (Musée des Beaux-Arts)
• Την Αβενί ντι Παρκ (Avenue du Parc), ή Ελληνική πόλη
• Τη μικρή Ιταλία (Petite Italie), ή Ιταλική πόλη
• Την Κινεζική πόλη (Chinatown)
• Τα Λαυρεντιανά όρη με τις όμορφες κοιλάδες και λίμνες στα βόρεια της πόλης

Στο Μόντρεαλ είναι πλούσιο σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Μέσα στην πόλη, έχουν την έδρα τους τέσσερα πανεπιστήμια, δύο γαλλόφωνα:

• το Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, και
• το Πανεπιστήμιο του Κεμπέκ στο Μόντρεαλ ή UQAM)·

και δύο αγγλόφωνα:

• το Πανεπιστήμιο ΜακΓκιλ, και
• το Πανεπιστήμιο Κονκόρντια.

Κοντά στο Μόντρεαλ, σε απόσταση περίπου 100 χλμ. ΝΑ από την πόλη, έχουν επίσης την έδρα τους το γαλλόφωνο Πανεπιστήμιο του Σέρμπρουκ και το αγγλόφωνο Πανεπιστήμιο του Μπίσοπ.

Στο Μόντρεαλ διεξάγονται κάθε καλοκαίρι το Φεστιβάλ Τζαζ, το Γκραν Πρι (Φόρμουλα 1) του Καναδά, το κωμικό φεστιβάλ "Juste pour Rire", καθώς και το Παγκόσμιο Φεστιβάλ Κινηματογράφου.

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Μόντρεαλ

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Μόντρεαλ

• Μόντρεαλ στο Curlie
• Στα ελληνικά:
  • Κυριακή Βασσάλου, «Μόντρεαλ: Περιμένοντας το "Ινδιάνικο (sic) καλοκαίρι"» — Τουριστικό άρθρο από την εφημ. Η Καθημερινή, 9 Αυγούστου (;) 2007. (Με πολλές πληροφορίες παρμένες από το παρόν άρθρο της Βικιπαίδειας.)
• Στα γαλλικά και στα αγγλικά:
  • Ville de Montréal — Δήμος του Μόντρεαλ
  • Musée des beaux arts de Montréal/Montreal Museum of Fine Arts — Μουσείο Καλών Τεχνών του Μόντρεαλ
  • Tourisme Montréal Αρχειοθετήθηκε 2009-04-13 στο Wayback Machine. — Οργανισμός Τουρισμού του Μόντρεαλ
  • Ελληνική Κοινότης Μόντρεαλ Αρχειοθετήθηκε 2022-05-23 στο Wayback Machine. — Ο κεντρικός παροικιακός οργανισμός των Ελλήνων του Μόντρεαλ
  • Montreal Pictures Αρχειοθετήθηκε 2007-02-28 στο Wayback Machine. — Φωτογραφίες από αξιοθέατα του Μόντρεαλ
  • Το Μόντρεαλ στο Wikivoyage