PROFILPELAJAR.COM

Στρατιώτες από το Φορτ Ρίλεϊ, Κάνσας, ασθενείς από ισπανική γρίπη.

Η Ισπανική γρίπη ήταν πανδημία γρίπης η οποία εκδηλώθηκε το 1918 και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο από 17 έως 50 εκατομμυρίων ανθρώπων^[1]

Η προέλευσή της

Ο ιός μεταπήδησε από τα πτηνά στον άνθρωπο και στη συνέχεια άρχισε να μεταδίδεται μεταξύ των ανθρώπων. Οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες είχαν επιβάλλει λογοκρισία λόγω του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, με αποτέλεσμα να κρύβουν την έξαρση της πανδημίας. Αντίθετα, επειδή η Ισπανία είχε διατηρήσει στάση ουδετερότητας ο τύπος της έδινε μια πιο ρεαλιστική εικόνα της πανδημίας, με αποτέλεσμα να δώσει τότε την εντύπωση διεθνώς ότι η χώρα είχε πληγεί πολύ βαρύτερα από την ασθένεια. Για αυτόν τον λόγο, η νόσος έμεινε γνωστή ως ισπανική γρίπη. «Οι ερευνητές μελέτησαν δείγματα του ιού που είχαν διατηρηθεί σε εργαστήρια ή βρέθηκαν σε πτώματα θαμμένα στο παγωμένο έδαφος της Αλάσκας. Διαπίστωσαν ότι μια μικρή μετάλλαξη του ιού επέτρεψε στις πρωτεΐνες της επιφάνειάς του, που χρησιμοποιούνται για να προσκολληθεί ο ιός στα κύτταρα, να αναγνωρίζουν και τους αντίστοιχους ανθρώπινους υποδοχείς».^[2] «Ο θάνατος επερχόταν από οξύ φλεγμονώδες πνευμονικό οίδημα, αιμορραγική πνευμονίτιδα ή πνευμονία με οξύ αιμορραγικό οίδημα. Παρατηρούνταν κυάνωση του δέρματος ιδιαίτερα γύρω από το πρόσωπο, στο στόμα, στον λαιμό και στα δάκτυλα. Στη νεκροψία οι βάσεις των πνευμόνων ήταν περισσότερο προσβεβλημένες και οι θωρακικές κοιλότητες περιείχαν ανοικτό καφέ ή κίτρινο ως σκούρο κόκκινο υγρό».^[3]

Η εξάπλωσή της

Τα πρώτα κρούσματα της εκδηλώθηκαν στη Γαλλία τον Απρίλιο του 1918 ανάμεσα στα βρετανικά συντάγματα που στάθμευαν στη Ρουέν και στο Βιμερέ. Καθώς μετακινούνταν τα στρατεύματα μετακινείτο και η ασθένεια. Έτσι τον Μάιο επεκτάθηκε σε όλη τη Γαλλία και στην Ιταλία, στη Μεγάλη Βρετανία και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη Γερμανία εισήλθε με τους αιχμαλώτους που είχαν συλληφθεί.

Τον Ιούνιο η πανδημία έφτασε στις Ινδίες, τον Ιούλιο στη Νέα Ζηλανδία και τον Αύγουστο στη Νότιο Αφρική. Έως τον Ιανουάριο του 1919 η Αυστραλία κατόρθωσε να μην πληγεί, λόγω μιας αυστηρής καραντίνας.

Στις 10 Ιουλίου του 1918 160.000 κρούσματα έπληξαν το Βερολίνο.^[4] Στη Μεγάλη Βρετανία η γρίπη προκάλεσε τον θάνατο 220.000 ανθρώπων, στις Ηνωμένες Πολιτείες σημειώθηκαν πάνω από 550.000 θάνατοι, ενώ στην Ιαπωνία περί τα 250.000 θύματα και στις Ινδίες τα πέντε εκατομμύρια.^[4]

Η ισπανική γρίπη στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα το πρώτο κρούσμα εντοπίστηκε στην Πάτρα.^[5] Από τις Ελληνικές περιοχές που επλήγησαν, περισσότερο ήταν η Σκύρος, όπου πέθαναν πάνω από 1.000 κάτοικοι, το ένα τρίτο του πληθυσμού της.^[5] Στην Αθήνα η γρίπη προκάλεσε τον θάνατο 1.668 ανθρώπων, στη Θεσσαλονίκη άλλων 5.284 ανθρώπων,^[6] ενώ στην Πάτρα οι νεκροί ξεπέρασαν τους 800.^[5] Η Δυτική Μακεδονία κατέγραψε 4.336 νεκρούς.^[7]

Αντιδράσεις

Διαχείριση δημόσιας υγείας

Ενώ υπήρχαν συστήματα προειδοποίησης για μολυσματικές εξαπλώσεις το 1918, δεν περιελάμβαναν τη γρίπη,^[8] οδηγώντας σε καθυστερημένη ανταπόκριση. Ωστόσο λήφθηκαν μέτρα. Καταγράφηκαν θαλάσσιες καραντίνες σε νησιά όπως η Ισλανδία, η Αυστραλία και η Αμερικανική Σαμόα, σώζοντας πολλές ζωές.^[8] Εισήχθησαν μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, για παράδειγμα το κλείσιμο σχολείων, θεάτρων και χώρων λατρείας, τον περιορισμό δημόσιων συγκοινωνιών και την απαγόρευση μαζικών συγκεντρώσεων.^[8] Καταγράφηκε η χρήση μάσκας σε ορισμένα μέρη, όπως η Ιαπωνία. Υπήρχε παρ'όλα αυτά κάποια αντίσταση στη χρήση τους, όπως φαίνεται από την ομάδα κατά των μασκών του Σαν Φρανσίσκο. Εμβόλια αναπτύχθηκαν επίσης, αλλά επειδή βασίστηκαν σε βακτήρια και όχι στον πραγματικό ιό, θα μπορούσαν να βοηθήσουν μόνο σε δευτερογενείς λοιμώξεις. Μια μεταγενέστερη μελέτη διαπίστωσε ότι μέτρα όπως η απαγόρευση μαζικών συγκεντρώσεων και η υποχρεωτική χρήση μάσκας θα μπορούσαν να μειώσουν το ποσοστό θανάτου έως και 50 τοις εκατό, αλλά αυτό εξαρτάται από την επιβολή τους νωρίς στο ξέσπασμα και από το να μη γινόταν η άρση τους πρόωρα.^[9]

Ανασύσταση στο εργαστήριο

Δυστυχώς πάλι επιστήμονες των ΗΠΑ παρήγαγαν στο εργαστήριο ιό που διαφέρει μόνον κατά το 3% από τον ιό της πανδημίας, ανασυνδυάζοντας διάφορα στελέχη ιών της γρίπης των πτηνών, προκειμένου να γίνει εφικτή η αναγέννηση του ιού από τα γενετικά συστατικά του.^[10]

Φωτοθήκη

Δύο νοσοκόμες του αμερικανικού Ερυθρού σταυρού επιδεικνύουν πρακτικές θεραπείας στην πανδημία του 1918.
Οι κτηνοτρόφοι της Αλμπέρτα με προστατευτικές μάσκες.
Αστυνομικοί με μάσκες στο Σιάτλ, 1918
Εργάτες του Ερυθρού Σταυρού μεταφέρουν θύμα της γρίπης στο Σεντ Λούις, Μιζούρι (1918)
Ταφή θυμάτων της γρίπης, στον Καναδά (1918)
1919 Τόκιο, Ιαπωνία
Ιαπωνικό πόστερ το 1919
Μνημείο του Ιππικού στον λόγο Λουέγκ, Ελβετία

Παραπομπές

↑ «Washington Post».
↑ Έρευνα εξηγεί πώς η φονική γρίπη του 1918 μεταπήδησε από τα πουλιά στον άνθρωπο [1]
↑ Πανδημίες γρίπης. Η δραματική επιδρομή τους στον εικοστό αιώνα [2] Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.
↑ ^4,0 ^4,1 Robert Chaussois, «Η Ισπανική γρίπη του 1918-1919», Ιστορία Εικονογραφημένη τχ.17 (Νοέμβριος 1969), σελ.53
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Χαραλαμπίδου, Τζένη (15 Ιουλίου 2020). «Τι ήταν η ισπανική γρίπη;». ert.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2020.
↑ «The Spanish Flu in Athens». Athens Social Atlas (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2020.
↑ 1918: Η ισπανική γρίπη πλήττει και τη Δυτική Μακεδονία
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 Σπίνεϊ, Λόρα (2018). the Spanish flu of 1918 and how it changed the world. σελ. 83.
↑ Bootsma, Martin C. J.; Ferguson, Neil M. (2007-05-01). «The effect of public health measures on the 1918 influenza pandemic in U.S. cities». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 104 (18): 7588–7593. doi:10.1073/pnas.0611071104. ISSN 0027-8424. PMID 17416677. PMC 1849868. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1849868/.
↑ ««Ανέστησαν» τον φονικό ιό της γρίπης του 1918». Tο Βήμα Science.

Πηγές

Robert Chaussois, «Η Ισπανική γρίπη του 1918-1919», Ιστορία Εικονογραφημένη τχ. 17 (Νοέμβριος 1969), σελ. 60-65.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Γιώργος Κιούσης, Η ισπανική γρίπη του 1918 και το σήμερα [3]
Έρευνα εξηγεί πώς η φονική γρίπη του 1918 μεταπήδησε από τα πουλιά στον άνθρωπο [4]
ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΓΡΙΠΗ - SPANISH FLU - GRIPPE ESPAGNOLE 1918-[5]
«Επέζησα από τη γρίπη του 1918» Ο 98χρονος Β. Παπαθεοδώρου θυμάται την πανδημία του 1918 [6]
Πανδημίες γρίπης. Η δραματική επιδρομή τους στον εικοστό αιώνα [7]
Δημοσιεύματα Ελληνικών Εφημερίδων της εποχής για την Ισπανική γρίπη [8]