Ο Ελισαίος, επίσης Ελισσαίος ή Ελισαιέ, Εβρ.אֱלִישָׁע [El'isha] που σημαίνει «ο Θεός [είναι] Σωτηρία»[5], ήταν Βιβλικό πρόσωπο και ένας από τους εξέχοντες προφήτες του Ισραήλ. Έζησε κατά τον 9ο και 10ο αιώνα π.Χ.
Εκλέχθηκε από τον προφήτη Ηλία ως διάδοχος του. Ως εγγύηση της προστασίας του, δείγμα αυθεντικής διαδοχής και θείας αυθεντίας, άφησε στον Ελισσαίο τη μηλωτή του (ένδυμα από δέρμα προβάτου).
Ο Ελισσαίος υπήρξε πρόσωπο ευεργετικό για τον Ισραήλ, διότι έκτος των αγαθοεργιών που πραγματοποίησε ως θρησκευτική προσωπικότητα, πρόσφερε πολλές άλλες υπηρεσίες στην πατρίδα του, με ενεργή ανάμιξη στα ζητήματα της πολιτείας ως ηγετικός παράγοντας. Πολλοί υποστηρίζουν ότι υπήρξε φλογερός υπερασπιστής της θρησκευτικής καθαρότητας.
Είναι άξιο προσοχής πάντως, ότι η ιστορία του Ελισσαίου παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με εκείνη του διδασκάλου του, Ηλία. Τα θαύματα μάλιστα του πρώτου είναι μεγαλύτερα και πλέον εντυπωσιακά εκείνων του δευτέρου. Εκφράσθηκε μάλιστα η άποψη ότι ο Ελισσαίος ίσως αποτελούσε φιλολογικό κατοπτρισμό της μορφής του Ηλία, θεωρία όμως που δεν εξηγεί τις διαφορές στην πορεία των δύο προφητών.
2:1-18: Ανάληψη του Ηλία με πύρινη άμαξα - Ο Ελισαίος λαμβάνοντας το μανδύα του Ηλία δέχεται το πνεύμα του - Έναρξη της προφητικής δράσης του Ελισαίου.
2:19-25: Ο Ελισαίος καθαρίζει τα ύδατα της Ιεριχούς - Οι νέοι που κοροϊδεύουν τον Ελισαίο κατασπαράσσονται από δυο αρκούδες.
3:1-27: Εκστρατεία των βασιλέων Ισραήλ, Ιούδα και Εδώμ εναντίον του βασιλιά της Μοοάβ Μωσά - Θαυματουργική βοήθεια του Ελισαίου και νίκη των συνασπισμένων δυνάμεων.
4-6:23: Τα θαύματα του Ελισαίου.
Ο πολλαπλασιασμός του λαδιού της χήρας (4:1-7)
Η ανάσταση του νεκρού παιδιού της Σωμανίτιδας (4:8-37)
6:24-7:20: Λιμός στη Σαμάρεια, που πολιορκείται από το Βεναδάδ - Ο Ελισσαίος προαναγγέλλει τη λήξη της πολιορκίας - Αιφνίδια φυγή των αραμαϊκών στρατευμάτων.
Ο προφήτης Ελισσαίος στην Καινή Διαθήκη
Στο Λουκ. 4:27 συναντάμε τη μοναδική αναφορά στον προφήτη Ελισσαίο μέσα στα βιβλία της Καινής Διαθήκης:
"καί πολλοί λεπροί ήσαν επί Ελισαίου τού προφήτου εν τώ Ισραήλ, καί ουδείς αυτών εκαθαρίσθη ει μή Νεεμάν ο Σύρος".
Σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Λουκά, η φράση αυτή ειπώθηκε από τον ίδιο τον Ιησού μέσα στην εβραϊκήσυναγωγή"εν τη ημέρα των Σαββάτων". Όπως συνηθιζόταν, οι παρευρισκόμενοι μετά την προσευχή κάθισαν. Ο Ιησούς κάποια στιγμή "ανέστη αναγνώναι", δηλ. σηκώθηκε σε ένδειξη της επιθυμίας του να διαβάσει κάποιο κομμάτι από την Αγία Γραφή και μετά να μιλήσει. Τότε "επεδόθη αυτώ βιβλίον του προφήτου Ησαΐου" από το οποίο ο Ιησούς διάβασε και το παράδειγμα του προφήτη Ελισαίου ο οποίος καθάρισε από τη λέπρα έναν Σύριο λεπρό. Σύμφωνα με τον Θεοφύλακτο"τον ξένον λεπρόν εκαθάρισε, πίστιν εις αυτόν ενδειξάμενον. Οι γαρ συνήθεις και συμπατριώται αυτού ουκ επίστευον αυτώ, και δια τούτο ουκ εκαθαρίσθησαν"[6]. Έγινε όμως αντιληπτό στη συναγωγή πως θιγόταν η ισχύς της πίστης τους με την αναφορά ότι επί Ελισαίου κανείς Ισραηλίτηςλεπρός δε θεραπεύτηκε, σε αντίθεση με τον ειδωλολάτρη Νεεμάν, και έτσι οι παρευρισκόμενοι "επλήσθησαν...θυμού", "και αναστάντες εξέβαλον αυτόν έξω τής πόλεως καί ήγαγον αυτόν έως οφρύος τού όρους".
Ο προφήτης Ελισσαίος στην Ορθόδοξη εκκλησία
Η μνήμη του προφήτη τιμάται στις 14Ιουνίου. Όπως σημειώνει ο άγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης[7], το έτος 415 μ.Χ. το λείψανο του προφήτη Ελισσαίου μεταφέρθηκε στην Αλεξάνδρεια και κατατέθηκε στη μονή Παύλου του λεπρού. Ο ίδιος θεωρεί ορθή την επιλογή αυτή "διότι λεπρόν ιάτρευσε τον Νεεμάν, λεπρόν εποίησε τον Γιεζήν". Προσθέτει δε ότι από την Αλεξάνδρεια μεταφέρθηκαν πάλι τα λείψανα του προφήτη στην Κωνσταντινούπολη, στον ναό των αγίων Αποστόλων και "η κατάθεσις δε αύτη εορτάζεται κατά την εικοστήν του Ιουνίου".
Θεωρείται προστάτης των ελαιοπαραγωγών και των βυρσοδεψών. Σε κάποιες περιοχές θεωρείται ως ο προστάτης των φαλακρών.
