Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 14/02/2020.

H Ελένα βουλγαρ. Елена (1224-1254) από τον Οίκο των Ασέν γεννήθηκε πριγκίπισσα της Βουλγαρίας και έγινε Αυτοκράτειρα των Ρωμαίων στη Νίκαια με τον γάμο της με τον Θεόδωρο Β΄ Βατάτζη.

Ήταν κόρη του Ιβάν Ασέν Β΄ της Βουλγαρίας (1218-41) και της δεύτερης συζύγου του Άννας (Μαρίας) των Άρπαντ, κόρης του Ανδρέα Β΄ της Ουγγαρίας. Ο Ιβάν Ασέν Β΄ έδωσε στη Βουλγαρία τη μεγαλύτερη επέκτασή της και ισχύ στα γειτονικά κράτη: η Σερβία ήταν υπό την επιρροή του και είχε συμμάχους με επιγαμίες την Ουγγαρία και τον Θεόδωρο της Ηπείρου. Όταν ο Θεόδωρος της Ηπείρου συγκρούστηκε μαζί του, ηττήθηκε και στη Θεσσαλονίκη τοποθετήθηκε γαμπρός του Ιβάν Ασέν Β΄, όπως και στη Σερβία.

Η Ελένα είχε αμφιθαλή αδέλφια τον Καλιμάν Ασέν Α΄ της Βουλγαρίας (1241-46) και την Ταμάρα/Θάμαρ, η οποία επρόκειτο να αρραβωνιαστεί τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο. Ετεροθαλής αδελφός της Έλενας ήταν ο Μιχαήλ Ασέν Α΄ της Βουλγαρίας (1246-56/7). Ο πατέρας της, θέλοντας να συμμαχήσει με τη Λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης, ζήτησε να την αρραβωνιάσει με τον Βαλδουίνο Β΄ ντε Κουρτεναί τελευταίο Λατίνο αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης και να αναλάβει την αντιβασιλεία εκεί, μια και ο Βαλδουίνος Β΄ ήταν ανήλικος. Οι βαρόνοι φοβήθηκαν και αρνήθηκαν. Τότε ο Ιβάν Ασέν Β΄ τους επιτέθηκε. Έγινε συμμαχία με τον Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη Αυτοκράτορα των Ρωμαίων στη Νίκαια, που επισφραγίστηκε με επιγαμία: η Ελένα παντρεύτηκε τον γιο τού Ιωάννη Γ΄ Βατάτζη.

Το 1258 απεβίωσε ο σύζυγός της και τον διαδέχθηκε ο γιος τους Ιωάννης Δ΄, σε ηλικία μόλις 7 ετών. Επίτροπος της αρχής ανέλαβε ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος, που όταν ανακατέλαβε την Κωνσταντινούπολη, τύφλωσε τον Ιωάννη Δ΄ και τον έκλεισε σε μονή, μένοντας μονοκράτορας. Ο Βαλδουίνος Β΄ εκτοπίστηκε από τον Μιχαήλ Η΄.

Παντρεύτηκε τον Θεόδωρο Β΄ Βατάτζη Αυτοκράτορα των Ρωμαίων στη Νίκαια και είχε τέκνα:

• Ιωάννης Δ΄ 1250-π. 1305, Αυτοκράτορας των Ρωμαίων στη Νίκαια.
• Ειρήνη απεβ. 1268, παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Α΄ Τιχ της Βουλγαρίας (1257-77).
• Μαρία, παντρεύτηκε τον Νικηφόρο Α΄ Άγγελο δεσπότη της Ηπείρου.

• Cawley, Charles (2006–2007). "Ivan Asen II 1218–1241, Koloman I 1241–1246, Mihail II Asen 1246–1257". Medieval Lands. Foundation for Medieval Genealogy.
• John Van Antwerp Fine Jr., The Late Medieval Balkans, Ann Arbor, 1987.
• The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, 1991