Μέχρι τον Ιανουάριο του 2007, όταν αυξήθηκε στα 18, η ηλικία ψήφου ήταν τα 15 έτη, η χαμηλότερη παγκοσμίως εκείνη την εποχή.[1]
Οι πιο πρόσφατες ιρανικές προεδρικές εκλογές διεξήχθησαν στις 28 Ιουνίου και στις 6 Ιουλίου 2024 και οι πιο πρόσφατες βουλευτικές εκλογές την 1η Μαρτίου 2024.
Στις προεδρικές εκλογές του 2024, που διεξήχθησαν μετά τον θάνατο σε αεροπορικό δυστύχημα του προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι, νέος πρόεδρος εξελέγη κατά τον δεύτερο γύρο στις 6 Ιουλίου 2024, ο Ανεξάρτητος (Μεταρρυθμιστής), Μασούντ Πεζεσκιάν.[2]
Στις προεδρικές εκλογές, που διεξήχθησαν στις 18 Ιουνίου 2021, ο υπερσυντηρητικόςΕμπραχίμ Ραΐσι.[4] Ορκίστηκε και ανέλαβε καθήκοντα στις 3 Αυγούστου 2021.
Στις προεδρικές εκλογές, που διεξήχθησαν τον Μάιο του 2017, πρόεδρος επανεξελέγη ο Χασάν Ρουχανί.
2013
Στις προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 14 Ιουνίου 2013 ο Χασάν Ρουχανί εξελέγη πρόεδρος από τον πρώτο γύρο, με ποσοστό 50,88% των ψήφων.[5][6] Δεύτερος ήταν ο δήμαρχος Τεχεράνης, Μοχάμαντ Μπαγκέρ Γκαλιμπάφ με 16,46% των ψήφων.[5] Γύρω στα 36,792 εκατομμύρια Ιρανοί ψήφισαν , που αντιστοιχεί στο 72,77% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων.[6]
Στις 12 Ιουνίου 2009 ο πρόεδρος Αχμαντινετζάντ επανεξελέγη με ποσοστό 66% των ψήφων.[7] Ο αντίπαλός του, Μιρ-Χοσεΐν Μουσαβί έλαβε το 33% των ψήφων.[8][9] Εκ μέρους της διεθνούς κοινότητας, η ΕΕ εξέφρασε τις ανησυχίες της για τις καταγγελίες περί νοθείας στις εκλογές.[10].
2005
Οι ένατες προεδρικές εκλογές έγιναν σε δύο γύρους (17 Ιουνίου και 24 Ιουνίου 2005). Ο πρόεδρος Χαταμί παραιτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2005.
Πρόεδρος εκλέχθηκε ο Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ στον δεύτερο γύρο, με ποσοστό 61,69% έναντι 35,93% για τον Ακμπάρ Χασεμί Ραφσαντζανί.[11]
2001
Ο Χαταμί επανεξελέγη με ποσοστό 77,1% στις 8 Ιουνίου 2001.[12][13] Το Συμβούλιο των Κηδεμόνων ενέκρινε τις υποψηφιότητες μόνο 10 υποψηφίων, παρότι έκαναν αίτηση για να είναι υποψήφιοι συνολικά 800.
1997
Στις 23 Μαΐου 1997 ο μεταρρυθμιστής υποψήφιος Μοχάμαντ Χαταμί[14] κατήγαγε απρόσμενη νίκη, με ποσοστό 69,6%. Η συμμετοχή ήταν πολύ υψηλή και έφτασε το 80%.[15]
1993
Οι επόμενες εκλογές για πρόεδρο στις 11 Ιουνίου 1993 είχαν ως αποτέλεσμα να επανεκλεγεί ο Ραφσαντζανί. Η συμμετοχή στις εκλογές ήταν 50%.
1989
Πρόεδρος εξελέγη στις εκλογές που έγιναν στις 28 Ιουλίου 1989 με ποσοστό 96,1% ο Ακμπάρ Χασεμί Ραφσαντζανί.
1985
Στις 16 Αυγούστου 1985 ο Χαμενεΐ επανεξελέγη πρόεδρος με ποσοστό 87,9% έναντι 10% για τον ανεξάρτητο Μαχμούντ Χασανί.
1981
Στις 24 Ιουλίου 1981 έγινε ξανά εκλογή προέδρου στη χώρα, μετά την καθαίρεση από τη βουλή του Αμπολχασάν Μπανισάντρ (21 Ιουνίου) και την απόλυσή του από τον θρησκευτικό ηγέτη Αγιατολάχ Χομεϊνί (22 Ιουνίου). Πρόεδρος εξελέγη ο Μοχάμαντ Αλί Ρατζάι,πρώην πρωθυπουργός, συγκεντρώνοντας 13.001.761 ψήφους επί συνόλου 14.573.803 , που αντιστοιχεί σε ποσοστό 89% τω ψήφων. Η συμμετοχή στις εκλογές ήταν 65,29%.[16]
Ο Ρατζάι δολοφονήθηκε και νέες εκλογές για πρόεδρο έγιναν στις 2 Οκτωβρίου 1981.[17] Νέος πρόεδρος εξελέγη με σαρωτικό ποσοστό 97,1% ο Αλί Χαμενεΐ.
1980
Οι πρώτες προεδρικές εκλογές στην ιστορία του Ιράν διεξήχθησαν στις 25 Ιανουαρίου 1980 και πρόεδρος εξελέγη ο ανεξάρτητος Αμπολχασάν Μπανισάντρ με ποσοστό 76,5%. Στη χώρα ο αριθμός των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων ήταν 20.993.643.[18] Ωστόσο ο πραγματικός αριθμός του εκλογικού σώματος ήταν 14.152.887, που σημαίνει ποσοστό συμμετοχής 67,4%.[18][19]
Οι πρώτες βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν τον Ιούλιο του 1906.
Στη συνέχεια βουλευτικές εκλογές έγιναν τα έτη 1909, 1914, 1921, 1923, 1926, 1928, 1930, 1933, 1935, 1937, 1939, 1941, 1944, 1947, 1950, 1952, 1954, 1956, 1960, 1961, 1963, 1967, 1971, 1975, 1980, 1984, 1988, 1992, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012 , 2016 και 2020.
Στις 14 Μαρτίου 2008 διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές.[20]. Η συμμετοχή σε αυτές τις εκλογές ήταν της τάξης του 60%, αυξημένη σε σχέση με το 51% στις αντίστοιχες εκλογές του 2004.[21] Με λιγότερα από τα δύο τρίτα των 290 εδρών, που αποφασίστηκαν στις 15 Μαρτίου, οι Συντηρητικοί εξασφάλισαν 125 έδρες, οι Μεταρρυθμιστές 35 και οι ανεξάρτητοι 10, όπως μετέδωσε το ειδησεογραφικό δίκτυο Fars.[22] Χαρακτηριστικό ήταν ότι σχεδόν το 90% των εκσυγχρονιστών υποψηφίων είχε τεθεί εκτός προσόντων για τις εκλογές.
2012
Στις 2 Μαρτίου 2012 έγιναν βουλευτικές εκλογές για την ανάδειξη των μελών της Majlis, όπως λέγεται η Συμβουλευτική Εθνοσυνέλευση. Ο δεύτερος γύρος των εκλογών διεξήχθη στις 4 Μαΐου 2012 σε 65 επαρχίες όπου κανείς υποψήφιος δεν συγκέντρωσε το 25% και πάνω των ψήφων.
Οι δημοσιογράφοι και οι αναλυτές περιέγραψαν τις εκλογές σαν έναν αγώνα ανάμεσα στον ανώτατο ηγέτη Αλί Χαμενεΐ και τον πρόεδρο Μαχμούντ Αχμεντινετζάντ,[23] με τους υποστηρικτές του Χαμενεΐ να κερδίζουν την πλειοψηφία των εδρών.[24] Το νέο Κοινοβούλιο συνήλθε στις 27 Μαΐου 2012.
ε • σΙσλαμική Συμβουλευτική Συνέλευση, 2 Μαρτίου και 4 Μαΐου 2012
Για πρώτη φορά οι βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν ταυτόχρονα με τις εκλογές για τα μέλη της Συνέλευσης των Ειδικών, το 2016.
Ισλαμική Συμβουλευτική Συνέλευση
Η Ισλαμική Συμβουλευτική Συνέλευση αριθμεί 290 μέλη, από τα οποία τα 285 εκλέγονται άμεσα και 5 έδρες προορίζονται από πριν για τους Ζωροάστρες, τους Εβραίους, τους Ασσύριους και Χαλδαίους Χριστιανούς και για τους Αρμένιους του Ιράν (μία για τους Αρμένιους του Βορρά και μία για εκείνους του Νότου).[25] Οι υποψήφιοι πρέπει να εγκρίνονται προκαταβολικά από το Συμβούλιο των Κηδεμόνων.
Τα 285 άμεσα εκλεγμένα μέλη εκλέγονται από τις 196 περιφέρειες, που αποτελούν ένα μίγμα μονοεδρικών και πολυεδρικών περιφερειών. Στις μονοεδρικές περιφέρειες οι υποψήφιοι πρέπει να συμπληρώσουν το 1/3 των ψήφων από τον πρώτο γύρο προκειμένου να εκλεγούν. Εάν δεν υπάρχει κανένας υποψήφιος που να φτάνει το όριο, διεξάγεται και δεύτερος γύρος ανάμεσα στους υποψηφίους που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους. Στις πολυεδρικές περιφέρειες οι ψηφοφόροι ψήφισαν ανάλογα με τις διαθέσιμες έδρες. Οι υποψήφιοι πρέπει να συγκεντρώσουν ψήφους από τουλάχιστον το ένα τρίτο των ψηφοφόρων προκειμένου να εκλεγούν. Εάν δεν πληρωθούν όλες οι έδρες στον πρώτο γύρο της ψηφοφορίας, διεξάγεται 2ος γύρος με τον διπλάσιο αριθμό υποψηφίων όσες και οι έδρες που πρέπει να πληρωθούν.[25]
Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων
Η Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων - η οποία συγκαλείται για μία εβδομάδα κάθε χρόνο- αποτελείται από 86 "ενάρετους και πολυμαθείς" κληρικούς που εκλέγονται από το λαό κάθε οκτώ χρόνια, από λίστα ονομάτων εγκεκριμένη από το Συμβούλιο των Κηδεμόνων (όπως συμβαίνει και στις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές στο Ιράν). Η Συνέλευση με τη σειρά της εκλέγει ένα από τα μέλη της στο αξίωμα του Ανώτατου Ηγέτη της χώρας. Η Συνέλευση δεν έχει ποτέ φέρει αντίρρηση επισήμως σε οποιαδήποτε απόφαση του Ανώτατου Ηγέτη.
Εκλογές
Εκλογές για τη Συνέλευση έγιναν για πρώτη φορά στις 10 Δεκεμβρίου 1982, με την εκλογή 82 μελών. Ακολούθησε η εκλογή 83 μελών στις εκλογές που έγιναν στις 8 Οκτωβρίου 1990, με τη χαμηλότερη συμμετοχή στην ιρανική πολιτική ιστορία (37,09%).[26]
Οι επόμενες εκλογές έγιναν το 1998 (23 Οκτωβρίου) και εξελέγησαν 86 μέλη. Στις 15 Δεκεμβρίου 2006 για πρώτη φορά η συνέλευση των ειδικών εξελέγη μαζί με τις δημοτικές εκλογές.[27]
Οι πιο πρόσφατες εκλογές για τα μέλη της συνέλευσης των ειδικών διεξήχθησαν μαζί με τις βουλευτικές, το 2020.
Γερουσία
Εκλογές για Γερουσία έγιναν το 1950, το 1954, τον Φεβρουάριο του 1960, στις 17 Σεπτεμβρίου 1963, στις 4 Αυγούστου 1967, στις 9 Ιουλίου 1971 και στις 20 Ιουνίου 1975.
1975
Οι τελευταίες εκλογές για Γερουσία διενεργήθηκαν στο πλαίσιο των βουλευτικών εκλογών στις 20 Ιουνίου 1975. Όλες οι 268 έδρες της βουλής κερδήθηκαν από το κόμμα των μοναρχικών, το Κόμμα Ρασταχίζ.[28] Η συμμετοχή στις εκλογές ήταν 48,6%.[29]
Συντακτική Συνέλευση
Εκλογές για Συντακτική Συνέλευση έγιναν τα έτη 1925, 1949, 1967 και 1979.
Δημοψηφίσματα
Στο Ιράν έχουν διεξαχθεί και δημοψηφίσματα.
1953
Στις 3 και στις 10 Αυγούστου 1953 διεξήχθη δημοψήφισμα για τη διάλυση του κοινοβουλίου.[30] Το 99,9% vτων πολιτών υπερψήφισαν τη διάλυση.[31] Η κυβέρνηση ανατράπηκε σε στρατιωτικό πραξικόπημα στις 19 Αυγούστου.
1963
Δημοψήφισμα για σύνταγμα έγινε στη χώρα στις 26 Ιανουαρίου 1963.[32] Οι ψηφοφόροι ερωτήθηκαν για διάφορα ζητήματαμ όπως την έγκριση των μεταρρυθμίσεων που έγιναν με την Λευκή Επανάσταση του 1963 (παραχώρηση δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, να γίνει υποχρεωτική η πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ιδιωτικοποίηση πολλών εργοστασίων).[33][34] Οι ψηφοφόροι ενέκριναν τις αλλαγές σε ποσοστό 99,9%.
1979
Το 1979 έγιναν δύο δημοψηφίσματα. Στο πρώτο, στις 30 και 31 Μαρτίου, το πολίτευμα της χώρας μεταβλήθηκε σε ισλαμική δημοκρατία με ποσοστό 99,3%.[35]
Το δεύτερο έγινε στις 2 με 3 Δεκεμβρίου, οπότε εγκρίθηκε ένα νέο σύνταγμα από το 99,5% των ψηφοφόρων και θεσμοθετήθηκαν αλαλγές, όπως η άμεση εκλογή του προέδρου από τον λαό.[36][37]
1989
Το πιο πρόσφατο δημοψήφισμα διεξήχθη μαζί με τις προεδρικές εκλογές, στις 28 Ιουλίου 1989. Εγκρίθηκε ένα νέο σύνταγμα, με ποσοστό 97,6% των υποψηφίων.[38] Ήταν η πρώτη και μέχρι στιγμής μοναδική φορά που έγινε αναθεώρηση στο σύνταγμα του Ιράν. Έτσι, έγιναν αλλαγές στα άρθρα 5, 107, 109, 111 και προστέθηκε το άρθρο 176. Ανάμεσα στις αλλαγές ήταν η κατάργηση της θέσης του Πρωθυπουργού και συστάθηκε Ανώτατο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας.[39]
↑«EU concerned over Iran vote». Associated Press. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2019. (αναδημοσίευση στην Jerusalem Post στις 14 Ιουνίου 2009)
↑Buchta, Wilfried (2000). Who rules Iran?(PDF). The Washington Institute and The Konrad Adenauer Stiftung. σελ. 36. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο(PDF) στις 24 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2016.
↑Shargh' - άρθρο για τις εκλογές του Οκτωβρίου του 1981 (στα περσικά)
↑Buchta, Wilfried (2000). Who rules Iran?(PDF). The Washington Institute and The Konrad Adenauer Stiftung. σελ. 19. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο(PDF) στις 24 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2016.
