Η Γκεβχερίζ Χανιμεφέντι (Οθ. Τούρκικα:گوھریز خانم) (Τούρκικα: Gevherriz Hanımefendi, 1863 - 1940) ήταν η έβδομη σύζυγος του σουλτάνου Μουράτ Ε΄ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.^[1]

Ο πλήρης τίτλος ήταν: Devletlu İsmetlu İkinci İkbal Gevherriz Hanım Efendi Hazretleri

Η Γκεβχερίζ γεννήθηκε το 1863 στο Σότσι της Ρωσίας και ήταν κόρη του Χαλίλ Μπέη. Όταν οι Κιρκασιανοί χρειάστηκε να εγκαταλείψουν τη Ρωσία, έγινε δεκτή στην Οθωμανική αυλή, όπου μεγάλωσε και έγινε Κάλφα πριν γίνει παλλακίδα του Μουράτ. Παντρεύτηκε τον Μουράτ το 1876, κατά την άνοδό του στο θρόνο. Αφού βασίλευσε για τρεις μήνες, καθαιρέθηκε στις 30 Αυγούστου 1876, λόγω ψυχικής αστάθειας και φυλακίστηκε στο Παλάτι Τσιραγάν, η Γκεβχερίζ τον ακολούθησε. Μιλούσε εξαιρετικά γαλλικά. Δίδαξε επίσης τα γαλλικά σε νεαρούς ηγεμόνες και σουλτάνες και επίσης στα παιδιά του Μουράτ.

Στα απομνημονεύματά της, η Φιλιζτέν Χανιμεφέντι, αναφέρει ότι η Γκεβχερίζ συνεργάστηκε με την Νακσιφέντ Κάλφα, την ταμία Ντιλμπερενγκίζ, τον ευνούχο Χουσεϊν Αγά και τον Χιουσνού Μπέη (ο οποίος ήταν δεύτερος γραμματέας του Μουράτ) για να επιτρέψει σε έναν Βρετανό γιατρό να συναντηθεί με τον Μουράτ, ώστε να εξακριβώσει την ψυχική κατάσταση του Μουράτ. Δεν είναι σαφές πόσο αληθινή είναι αυτή η ιστορία, και είναι πιθανό ο γιατρός να στάλθηκε από τέκτονες και όχι από τους Βρετανούς.

Έμεινε χήρα μετά το θάνατο του Μουράτ το 1904, και η φυλάκιση στο Παλάτι Τσιραγάν έλαβε τέλος. Συνολικά, λάμβανε σαν μισθό 1500 κουρούς. Ωστόσο, αργότερα, επί Σουλτάνου Μωάμεθ Ε΄, μειώθηκε σε μόλις 500 κουρούς. Μετά από αυτό, κάθε η θετή κόρη της, Χατιτζέ Σουλτάν, έγραψε στον Μεχμέτ Τσαβίτ, μέλος της Επιτροπής Ένωσης και Προόδου, ζητώντας του να αυξήσει το μισθό της τουλάχιστον στα 800 κουρούς.

Αμέσως μετά τον θάνατο του Μουράτ Ε΄, στάλθηκε στην Προύσα για μερικά χρόνια με τις άλλες συζύγους του Μουράτ, Ρεμσινάς Χανιμεφέντι, Νεβντούρ Χανιμεφέντι και Φιλιζτέν Χανιμεφέντι, αλλά αργότερα επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη και ξαναπαντρεύτηκε κάποιον Χιουσνού Μπέη το 1915, αλλά ο γάμος τους ήταν πολύ δυστυχισμένος.

Κατά την εξορία της αυτοκρατορικής οικογένειας τον Μάρτιο του 1924, η Γκεβχερίζ ως βοηθητικό μέλος της οικογένειας αποφάσισε να μείνει στην Κωνσταντινούπολη.

Η Γκεβχερίζ Χανιμεφέντι πέθανε το 1940 στην Κωνσταντινούπολη σε ηλικία 66/67 ετών.

• Peirce, Leslie P., The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, Oxford University Press, 1993, ISBN 0-19-508677-5 (paperback)
• Yavuz Bahadıroğlu, Resimli Osmanlı Tarihi, Nesil Yayınları (Ottoman History with Illustrations, Nesil Publications), 15th Ed., 2009, ISBN 978-975-269-299-2 (Hardcover)