Μεταξύ άλλων, στο Γάζι υπάρχουν υπηρεσίες του δήμου, δημοτικά σχολεία, Γυμνάσιο, Λύκειο, ΚΕΠ, ΚΑΠΗ και ιατρείο.
Ιστορικά στοιχεία
Ειδώλιο θεάς με στεφάνι με κάλυκες μήκωνος
Στην περιοχή έχουν βρεθεί σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα. Έτσι, στη θέση "Μπαΐρια", αριστερά του δρόμου προς Κρουσώνα βρέθηκαν τυχαία το 1936 δύο πήλινα ειδώλια που παρίσταναν θεά από τη μινωική εποχή. Αποκαλύφθηκε επίσης σε ανασκαφές του Μαρινάτου δωμάτιο 4Χ4μ. , τμήμα μεγαλύτερης οικοδομής όπου βρέθηκαν σκεύη λατρείας και άλλα τρία ειδώλια της θεάς των φιδιών και των περιστεριών. Βρήκαν επίσης σωληνωτά αγγεία όμοια με εκείνα που βρέθηκαν στην Κνωσό και τα οποία σύμφωνα με τον Έβανς ήταν φωλιές των ιερών φιδιών. Όλα τα ευρήματα ανάγονται στα Υστερομινωικά χρόνια (Περίοδος ΙΙΙ). Σύμφωνα με το Μαρινάτο σε όλα τα ειδώλια παριστάνεται η ίδια θεά των φιδιών, χθόνια ή οικιακή και επίσης θεά των περιστεριών και του έρωτα αλλά και θεά της Μήκωνος (=υγείας) και της ευφορίας. Αυτό γιατί σε ένα από τα ειδώλια η θεά φορά στεφάνι με κάλυκες μήκωνος (=παπαρούνας), από όπου παράγεται το όπιο. Η μινωική θεά με τα χέρια υψωμένα θυμίζει την Παναγία την Πλατυτέρα, που συναντούμε στις βυζαντινές αγιογραφίες.
Η παλαιότερη μνεία του πληθυσμού χρονολογείται από το 1379, όταν αναφέρεται σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείου του Χάνδακα.[2] Το 1583 το Γάζι αναφέρεται ως Gasi με 108 κατοίκους[3]. Το 1881 κατοικούνταν από 292 Τούρκους.
Πληθυσμική εξέλιξη
Ακολουθεί η πληθυσμιακή εξέλιξη του κεντρικού οικισμού και της δημοτικής κοινότητας Γαζιου, σύμφωνα με τις εκάστοτε απογραφές:
Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1925 με το ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να προσαρτάται στην τότες κοινότητα Τυλίσσου και το 1930 με το ΦΕΚ 120Α - 19/04/1930 ορίστηκε έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Το 1994 με το ΦΕΚ 144Α - 31/08/1994 ορίστηκε έδρα του Δήμου Γαζίου ενώ το 2010 με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 έδρα του δήμου Μαλεβιζίου.[12] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι μαζί με τους οικισμούς: Άγιοι Θεοδώροι, Άγιος Γέωργιος Μεθυστής, Καβροχώρι, Κολλυβάς, Σκαφιδαράς και Τίμιος Σταυρός, αποτελούν την δημοτική κοινότητα Γαζίου που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γαζίου του Δήμου Μαλεβιζίου και σύμφωνα την απογραφή του 2021 έχει πληθυσμό 16.256 κατοίκους.
Αθλητισμός
Ο Γυμναστικός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος Αλμυρός Γαζίου[13] ιδρύθηκε επίσημα το 1977 και εκπροσωπεί το Γάζι στο άθλημα του ποδοσφαίρου. Έχει επίσημα χρώματα το πορτοκαλί και το μπλε και η ονομασία του παραπέμπει στον ομώνυμο ποταμό. Έδρα του αποτελεί το ιδιόκτητο γήπεδο του συλλόγου στο Γάζι, ενώ τα πρώτα χρόνια της ιστορίας του χρησιμοποιούσε το γήπεδο Τυλίσου. Αγωνίζεται από το 1982 στις διοργανώσεις της Ε.Π.Σ. Ηρακλείου, ενώ το 2020 ως δευτεραθλητής της ΕΠΣΗ προβιβάστηκε στην Γ΄ Εθνική, όπου αγωνίστηκε από τη σεζόν 2020-21 έως την σεζόν 2023-24. Έχει κατακτήσει 3 φορές το Κύπελλο ΕΠΣΗ, το 2005, το 2014 και το 2022.
Ο Ναυταθλητικός Όμιλος Γαζίου ιδρύθηκε επίσημα το 2000 και εκπροσωπεί το Γάζι στα ναυτικά αθλήματα και πιο συγκεκριμένα στην ιστιοπλοΐα και στην ιστιοσανίδα.
