Ymhlith yr enwogion a enwyd yno y mae'r awdur Roald Dahl a'r gantores Charlotte Church; cawsant hefyd eu haddysgu yn ysgolion bonedd Llandaf. Mae pencadlys y BBC yng Nghymru yn Llandaf. Gwasanaethir yr ardal gan orsaf trenau Llandaf, sydd mewn gwirionedd yn ardal Ystum Taf.
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Llandaf) (1,337)
15.3%
:Y ganran drwy Gymru
19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Llandaf) (6464)
71.8%
:Y ganran drwy Gymru
73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Llandaf) (1,150)
30.3%
:Y ganran drwy Gymru
67.1%
Y Gymraeg
Yng nghyfrifiad 2011 nodwyd bod 15.3% o'r boblogaeth dros dair blwydd oed yn medru'r Gymraeg, sef 1337 o bobl. Roedd hyn yn gwymp bach ar ffigyrau cyfrifiad 2001, sef 15.4%.[5]
Mae ymchwil Owen John Thomas yn dangos cryfder y Gymraeg yn Llandaf yn hanesyddol. Yn ôl ei lyfr Yr Iaith Gymraeg yng Nghaerdydd c.1800–1914, roedd Eglwys anghydffurfiol yn Heol Caerdydd yn Gymraeg ei hiaith yn 1813.
Mae ei waith yn dangos mai Cymraeg oedd iaith arferol y stryd yn Llandaf yn yr 17eg canrif.[angen ffynhonnell]
Y drasiedi fwyaf a ddioddefodd Gwastadeddau Gwent a'r cyffiniau oedd llif enfawr 20 Ionawr 1607. (Ddechrau’r 17g, y cyntaf o Fawrth oedd diwrnod cyntaf y flwyddyn, ac felly ar y pryd, ystyrid mai ym mis olaf ond un 1606, ac nid ym mis cyntaf 1607, y bu’r llif).[6]
Mistress Mathews of Llandaffe dwelling some foure miles from the sea is said to have lost foure hundred English ewes. Much corne is likewise there destroyed in that country, many houses ruinated and many other kind of cattle perished so violent and swift were the outrageous waves that in less than five hours space most parts of those countreys (especially the places which lay lowe) were all overflown and many hundreds of people, both men & women and children were then quite devoured by the outrageous waters. A great part of the church next the waterside beaten down with water [Eglwys Santes Fair a roes yr enw i St Mary’s Street heddiw, ond ni fu eglwys yno ar ôl hynny].[7]
Boddwyd ardal o Barnstaple, Bryste, i Gaerloyw, mor bell â Cheredigion. Boddwyd Gwastadeddau Gwent, gan ladd 2000, gan yr ymchwydd.[8]
Croes Llandaf: croes eglwysig yn dyddio'n ôl i'r 13g.
Cyfeiriadau
↑"Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
