Spisak najstarijih džamija obuhvata sve najstarije džamije. S obzirom na različite definicije ovog termina, spisak sadrži ne samo džamije koje još služe prvobitnoj funkciji već i one džamije koje su kao takve sagrađene a trenutno se ne koriste kao džamije.
U pogledu islamskih zajednica, ovdje se razlikuju ranouspostavljene zajednice koje su postojale u kontinuitetu i one muslimanske zajednica koje su postojale tokom jednog perioda historije.
Također, džamije u glavnim svjetskim regijama kao što su Afrika i Evroazija, su poredane abecednim redom, dok su manje regije, poput sjeveroistočne i sjeverozapadne Afrike, te Arabijskog poluostrva i južnog dijala Euroazija, razvrstane po datumima kada su, kako se navodi iste prvobitno sagrađene.
Džamije spomenute u Kur'anu
Sljedeće džamije se tretiraju kao najstarije džamije[1] i spomenute su u Kur'anu:[2]
Nepoznato iako se izgradnja povezuje s poslanikom Ibrahimom[1]
Mesdžidul-haram je najsvetije mjesto u islamu a unutar nje se nalazi i Kaba, tj. Kibla[3] a mjesto je i gdje se obavlja Ḥadž (neki od dijelova hadža) i prva džamija [4][5] u islamu.[6][7] Obnavljana je više puta, s najznačajnijom obnovom iz 1571. godine (vrijeme Osmanlijskog Carstva) i kasnijim obnovama tokom 20. vijeka.
Nepoznato,[8] iako se izgradnja povezuje s poslanikom Ibrahimom[1]
Mesdžidul-aksa,[2] i prva kibla[9] je mjesto od izuzetne važnosti za muslimane jer je mjesto Isre i Mi'radža i treće najvažnije mjesto u islamu nakon Mesdžidul-harama i Poslanikove džamije. Iako se pravilno odnosi na čitavo područje odnosno kompleks, u užem smislu pod terminom Mesdžidul-akse se smatra džamija sa zlatnom kupolom, odnosno molitveni prostor okrenuta ka Meki.
Sagrađena u 7. vijeku u Negašu, ovu džamiju je prema islamskoj tradiciji izgradilo nekoliko Muhammedovih ashaba koji su učinili prvu hidžru u tadašnju Abesiniju. Nedavno je džamiju obnovila TIKA, turska organizacija za suradnju.[16]
Vjeruje se da je prva džamija izgrađena na području Magriba nazvana u čast voskovođe Ukbeta ibn Nafija osvajača Sjeverne Afrike. Dograđena u 9. vijeku.
Temelji otkriveni, uz kovanice, na kojima su potvrđeni datumi, tokom iskopavanja 1980-ih. Najraniji konkretni dokazi o muslimanima u istočnoj Africi.[21]:97
Otvorena oktobra 1983. od strane šiitske zajednice Buenos Airesa i uz podršku Ambasade Islamske Republike Iran u Argentini. Džamija je jednostavna građevina sa suptilnim islamskim stilom koji se ogleda u izgledu njene fasade.[37]
Izgrađena u Iowi 1934. godine, a postala je najstarija postojeća džamija u Americi kada je u džamiji Ross srušena 1970-ih. Kasnije je obnovljena 2005. godine.
Evroazija se u ovom slučaju ne tretira kao kopnena masa već kao kombinacija država i Avrope i Azije pri čemu obuhvata i ostrvske države poput Ujedinjenog Kraljevstva i Japana.
Drugo najsvetije mjesto u islamu (nakon džamije Mesdžidul-haram), poznata i kao Muhammedova u kojoj se nalazi i njegov mezar. U velikoj mjeri je obnovljena i proširena krajem 20. vijeka, zadržavajući u svom centru raniji objekat i znamenitu zelenu kupolu iznad mezara posljednjeg poslanika.
Izgradio je Mazin Ben Ghadooba po kojem je i nazvana a koji se smatra prvim omancem koji je primio islam još za vrijeme života poslanika Muhammeda.[48]
^Long, David E. (1979). "2: The Rites of the Hajj". The Hajj Today: A Survey of the Contemporary Pilgrimage to Makkah. str. 11–24. ISBN978-0-8739-5382-5. With thousands of Hajjis, most of them in motor vehicles, rushing headlong for Muzdalifah, the potential is there for one of ... There is special grace for praying at the roofless mosque in Muzdalifah called al-Mash'ar al-Haram (the Sacred Grove) ...
^Danarto (1989). A Javanese pilgrim in Mecca. str. 27. ISBN978-0-8674-6939-4. It was still dark when we arrived at Muzdalifah, four miles away. The Koran instructs us to spend the night at al-Mash'ar al-Haram. the Sacred Grove at Muzdalifah, as one of the conditions for the hajj . We scrambled out of the bus and looked ...
^Jones, Lindsay (2005). Encyclopedia of religion. 10. Macmillan Reference USA. str. 7159. ISBN978-0-0286-5743-1. The Qur'an admonishes: "When you hurry from Arafat, remember God at the Sacred Grove (al-mash' ar al-haram)," that is, at Muzdalifah (2:198). Today a mosque marks the place in Muzdalifah where pilgrims gather to perform the special saldt ...
^Ziauddin Sardar; M. A. Zaki Badawi (1978). Hajj Studies. King Abdul Aziz University. Džedda: Croom Helm for Hajj Research Centre. str. 32. ISBN978-0-8566-4681-2. Muzdalifah is an open plain sheltered by parched hills with sparse growth of thorn bushes. The pilgrims spend a night under the open sky of the roofless Mosque, the Sacred Grove, Al Mush'ar al-Haram. On the morning of the tenth, all depart ...
^le Roux, Schalk (juni 2007). "The First Mosque: Caledon Street, Uitenhage"(PDF). Suid-Afrikaanse Tydskrif vir Kultuurgeskiedenis (South African Journal of Cultural History). 21 (1): 34. hdl:2263/5330. Arhivirano s originala(PDF), 19. 3. 2018. Pristupljeno 20. 2. 2020.
^ abArabian American Oil Company; Saudi Aramco; Aramco Services (1987). Aramco world. Aramco. str. 67. Pristupljeno 5. 3. 2020. - Then, in 1902, Indonesian Muslims from Java arrived to cultivate Suriname's coastal rice fields, and four years later, the country's first mosque was built at Wanica.