La superficie d'Azerbaixán ye equivalente a la d'un país como Portugal, d'aproximao 86.600 km². Perteneciente a Azerbaixán, pero dixebrada físicamente d'él pela zona meridional d'Armenia, atópase la república autónoma de Naxçıvan), que llinda amás con Turquía ya Irán. Tocantes a la rexón del Alto Karabakh, atópase na actualidá controlada por milicies armenies, siendo un estáu independiente de facto.
Esisten tamién trés pequeños enclaves azerbaixanos dientro de territoriu armeniu: Karki (enclave de Naxçıvan), Barjudarli y Yujari Askipara, controlaos poles fuercies armenies dende la guerra de Nagorno Karabakh; coles mesmes, les fuercies azerbaixanes controlen l'antiguu enclave armeniu d'Artsvashen, asitiáu dientro del territoriu azerbaixanu.
Relieve
Los trés principales carauterístiques xeográfiques son: les veres del mar Caspiu, que formen la llinia de mariña escontra l'este, les montes de la cadena d'El Cáucasu al norte, y les llanures nel centru del país. Al oeste ta la tierra alta de Karabakh (Qarabağ Yaylası). Bakú queda na península d'Abserón (tamién, "Abseron", "Apsheron"), que se proyeuta nel mar Caspiu. El puntu más baxu del país atopar nel mar Caspiu, 28 metros sol nivel del chigre. Al norte nun tán namái los montes del Gran Cáucasu sinón tamién l'amplia llanura de Kur-Araz, gran parte d'ella per debaxo del nivel del mar.
El relieve d'Azerbaixán ta condicionáu pol cordal del Cáucasu, qu'algama una altitú de 4.485 msnm nel monte Bazardüzü (Bazardüzü Dağı). El norte y el suroeste del país son bien montascosos. Los montes más altos del Cáucasu Menor formen la frontera sureste.
Al sur de la llanura central ta'l Cáucasu Menor y al norte, el Gran Cáucasu que sigue hasta'l mar Caspiu pola península de Abseron.
Ríos, llagos y mariñes
El centru del país ta percorríu pol ríu Kura. El so principal afluente ye l'Araks, que forma frontera con Irán.
Namái la zona meridional ye apta pa l'agricultura, pos la traviesa'l ríu Kura, el más llargu del país.[1]
Clima
En llinies xenerales, el clima ye secu, d'estepasemiárida. Bazcuya ente'l subtropical secu nel centru y l'este del país y el subtropical húmedu del sureste, templáu a lo llargo de la mariña y fríu o continental nos montes. Bakú tien un clima templáu con temperatures ente 4°C en xineru a 25°C en xunetu. La pluviosidá ye escasa, pos el permediu ta en 152-254 mm añales. L'agricultura tien que recurrir a la regación. Les precipitaciones más importante tienen llugar nos montes d'El Cáucasu y na rexón de Lenkoran, nel estremu sureste, onde pasen de los 1.000 mm per añu de media.
El mayor riesgu natural ye la seca. Tocantes a los problemes medioambientales, los científicos locales consideren que la península d'Abserón, incluyendo Bakú y Sumqayit, y el mar Caspiu atopar ente les rexones más afaraes ecológicamente del mundu por cuenta de la intensa contaminación del aire, el suelu y l'agua. La contaminación del suelu ye la resultancia d'arramaos de petroleu y del usu de pesticides como'l DDT, y de defoliantes tóxicos usaos na producción d'algodón.
Xeografía humana
Moces azerbaixanes.
La población d'Azerbaixán xube a 9.164.600 (est. xunetu de 2011), y un 52% d'ellos viven en zones urbanes (2008). Concentrar na mariña y xunto a les montes. La densidá de población ye de 95,13 habitantes per quilómetru cuadráu.
Los azerbaixanos formen el principal grupu étnicu 90,6%, depués hai, amás, daguestaneses 2,2%, rusos 1,8%, armenios 1,5% y otros 3,9%, según el censu del añu 1999. Cuasi tolos armenios viven na rexón separatista d'Altu Karabakh. Tocantes a la relixón, los azerbaixanos son na so mayoría musulmanes 93,4%, ortodoxos 2,5%, apostólicos armenios 2,3% (namái n'Altu Karabakh), otros 1,8% (est. de 1995). L'afiliación relixosa sigue siendo nominal n'Azerbaixán, los porcentaxes de prauticantes son bien inferiores. El principal idioma ye'l azerbaixanu 90,3%, anque hai idiomes minoritarios como'l lezgui 2,2%, el rusu 1,8%, l'armeniu 1,5% (namái n'alto Karabakh), y otros 3,3%, ensin especificar 1% (censu de 1999).
La capital d'Azerbaixán ye Bakú, de 2.074.300 hab. (2003). Tien el mayor puertu del mar Caspiu y foi mientres enforma tiempo cuna de la industria del petroleu. Azerbaixán estrémase alministrativamente en:
La composición del PIB por sector ye: agricultura 5,8%, industria 60,5% y servicios 33,7% (est. 2009). L'agricultura emplega al 39,3% de la población activa, la industria'l 12,1%y los servicios el 48,6% (2005).
La producción petrolífera de Azerbaixán aumentó radicalmente dende 1997, cuando Azerbaixán robló'l primer alcuerdu de compartir la esplotación de la producción (PSA) cola Compañía operativa internacional d'Azerbaixán. Les esportaciones de petroleu pol oleoductu Bakú-Tblisi-Ceyhan siguen siendo'l principal direutos de la economía, mientres se faen esfuercios por impulsar la producción de gas. L'alta crecedera azerbaixana mientres el periodu 2006-08 deber a grandes y crecientes esportaciones de petroleu, pero dalgunos sectores ensin dedicar a la esportación tamién algamaron una crecedera de dos díxitos, impulsaos pola crecedera na construcción, la banca y el sector inmobiliariu. En 2009, la crecedera baxó alredor d'un 3% al moderase los precios del petroleu y detenese la crecedera nel sextor de la construcción. La economía d'Azerbaixán depende en gran midida de les esportaciones enerxéticu y discretu tentatives de diversificar la so economía. Sicasí, Azerbaixán fixo namái progresos llindaos a la d'establecer reformes escontra una economía de mercáu.
.jpg)
