Ribagorza

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre a comarca aragonesa de Ribagorza. Ta atros emplegos se veiga Ribagorza (desambigación).
Ribagorza
Ribagorça
Comarca de Aragón

Forau d'Aigualluts con l'Aneto entazaga.
Capital
 •Municipios
Graus
34
Entidat
 •País
 •Provincia
Comarca
 Aragón
Uesca
Superficie
 •Total

2.459,8 km²
Población
 •Total
 •Densidat
 (2019)
12.015 hab.
4,88 hab./km²
Chentilicio Ribagorzano/a[1]

Mapa de situación en Aragón
www.cribagorza.org

Ribagorza[2] (en catalán: Ribagorça) ye una comarca oficial aragonesa d'o nord-este d'a provincia de Uesca.

Muga a lo norte con Francia (departamento de l'Alta Garona), a lo nord-este con a Val d'Arán, a l'este con as comarcas d'Alta Ribagorza y Pallars Chusán, a lo sud-este con a comarca d'a Noguera, a lo sud con a comarca de Litera, a lo sudueste con a comarca d'o Semontano de Balbastro y a l'ueste con a comarca de Sobrarbe.

Bi ha unatra Ribagorza, l'Alta Ribagorza (provincia de Leida), con un nombre oficial que coincide con a designación d'una subcomarca natural mas ampla.

Se diz Alta Ribagorza a la parte mas montanyosa, clima mas humido y vechetación mas verda; que ye a lo que ye a lo norte d'o macizo de Turbón y Sierra de Cis y d'os congustros de Ventamillo y Croqueta.

Se diz Ribagorza baixa[3][4] a la parte d'o sud, menos montanyosa, de clima mediterranio y vechetación mas mediterrania con carrascals y pinars de pin borde.

Toponimia

O toponimo Ribagorza se remonta a lo latín RIPA y CURTIA (adchectivo postverbal de CURTIARE u CURTARE).[5] Ye un toponimo que en catalán se fa servir con articlo definiu (La Ribagorça) pero que en aragonés medieval, belsetán, chistabín y grausín se fa servir sin articlo:

Como naltros pueblos pasa en Ribagorza e Litera, / e al igual que per astí, en Sobrarbe e per la Fueva /[6]
En Ribagorza baixa...Tierras pardas.../Oliveras y huebras Benabarre.../Callizos y puyadas...Aquelarres.[3]
pero a Ribagorsa el nom qu'an teniu siempre ye el de encantaries;[7]
Tampó es Nabarros de Sancho el Mayor / qu'esfurrian es moros de Ribagorza[8]
y el sol brinque la Penyeta. E por lei, nuestro Guernica, de Ribagorza florón.[4]
El Barrichós, fue su cuna / y Ribagorza, el Fiscal; y va tenir en madrina a la Penya d'el Morral.[4]

A macrotoponimia y microtoponimia de Ribagorza ye d'orichen romanz en a mes gran part d'os casos, con una pequenya presencia de toponimos prerromans que en bel caso dubdoso s'ha puesto interpretar como relacionau con as luengas basco-aquitanas. As leis foneticas presents en os toponimos romances gosan responder a la fonetica aragonesa en a compleganza de l'Esera y a la fonetica catalana en as compleganzas d'o Noguera Ribagorzana y part d'o río Isabana, con excepcions. En toz os casos caracters ribagorzans comuns d'as parlas aragonesas y catalanas de Ribagorza.

Parla

As parlas de Ribagorza son de transición entre o catalán y l'aragonés dende o punto de vista macrocheografico. O catalán de l'este de Ribagorza se clasifica como subdialecto ribagorzano en o catalán nordoccidental. L'aragonés de l'ueste de Ribagorza u aragonés ribagorzano forma a mayor parte de l'aragonés oriental.

Territorio y población

Num.
Municipio
Superficie
(km²)[9]
%
d'o total
Población
(2011)[10]
%
d'o total
Altaria
(metros)[9]
Lugars
1 Arén de Noguera 119,3 4,8 359 2,7 708 Berganui, Betesa, Clarevals, Cornudella de Valiera, Isclas, los Molins de Betesa, Obís, Puifell, Prumolá, Ribera d'Aball, Sant Martín, Santolaria, lo Sas, Sobrecastell, Soliba, Soperún, Treserra.
2 Benavarri 157,1 6,4 1.180 8,8 782 Aler, Benavarri, Caladrons, Castilló del Plá, Entenza, Estanya, Pilzán, Purroi de la Solana, Siscá.
3 Benás 233,6 9,5 2.236 16,7 1.138 Ansils, Sarllé.
4 Beranui 63,8 2,6 104 0,8 1.160 Beranui, Biascas d'Obarra, Calvera, Las Farrerías, Morens, Obarra, Pardinella, Ralui, Vallabriga
5 Bisagorri 62,9 2,6 206 1,5 1.108 Arasán, Veri, Bisagorri, Buyelgas, Dos, Gabás, la Muria, Renanué, Sant Feliu de Veri, Sant Martín de Veri, Sant Valero, Urmella.
6 Bonansa 37,3 1,5 102 0,8 1.256 Bebils, Bonansa, Buira, Cirés, Espolla, Gabarret, Torre de Buira.
7 Campo 22,9 0,9 350 2,6 691 Belveder.
8 Capella 60,7 2,5 372 2,8 526 Llaguarres, Pociello.
9 Castigaleu 26,5 1,1 115 0,9 836 Santas Masas, Sant Llorenç.
10 Castilló de Sos 31,8 1,3 776 5,8 904 Llire, Ramastué, El Ru.
11 Chía 26,1 1,1 102 0,8 1.162
12 Estupinyán 88,7 3,6 174 1,3 780 Caserras, Saganta.
13 La Foradada d'el Toscar 106,4 4,3 211 1,6 980 As Colladas, Esplluga, La Foradada d'el Toscar, a Cort, as Corz, Murillo de Llena, Navarri, Senz, Vacamorta, Víu.
14 Graus 299,8 12,2 3.697 27,6 469 Aguilar, Aguilaniu, Abenozas, Bafalui, Bellestar, Benavent d'Aragón, Cancé, Castarllenas, Centenera, Colloliva, Chuseu, Fantova, Graus, Grustán, Güell, Ixep, Panillo, Pano, Portaspana, la Poblla de Fantova, la Poblla d'el Mont, Pruiquimat, Pueyo de Marguillén, el Soler, Torlabat, Torres, Torrobato, Torrodesera, Torruella d'Aragón, la Tosquiella, Yardo, las Ventas de Santa Llucía.
15 Isabana 118,5 4,8 305 2,3 751 Carrasquero, Esdolomada, Merlli, Mont de Roda, Nocellas, la Poblla de Roda, Riuala, Roda d'Isabana, Sant Esteban del Mall, Sarradui.
16 Llascuarre 31,9 1,3 155 1,2 647
17 Monesma y Caixigar 62,6 2,5 100 0,7 1.025 Badías, Caixigar, Calachoa, Chiró, Monesma de Benavarri, Nuguero, Puyol, Solibeta.
18 Montanui 174,1 7,1 284 2,1 1.205 Aneto, Ardanui, Benifonts, Bono, Castanesa, Castarné, Chinás, Escané, Estet, Fontchanina, Forcat, Montanui, Noals, Ribera, Senyil, Vinyals.
19 Las Pauls 81,6 3,3 302 2,3 1.431 Abella, Alins, Ardoné, Denui, Espés d'Alto, Espés de Baix, las Pauls, Llaunas, Nerill, Piedrafita, Suils, Villargüé, Villaplana.
20 Perarruga 30,1 1,2 112 0,8 517 Argüés, Besians, El Mon.
21 Puebla de Castro, La 29,4 1,2 416 3,1 649
22 Puent de Montanyana 48,6 2,0 143 1,1 528 Colls, Montanyana, Mora de Montanyana, Puent de Montanyana, Torre Baró
23 Santa Llestra y Sant Quílez 23,3 0,9 97 0,7 561 Caballera.
24 Saúnc 72,9 3,0 342 2,6 1.135 Erisué, Grist, Guayent.
25 Secastiella 47,4 1,9 155 1,2 612 Pui de Cinca, Torrociudat, Ubiergo, Vulturina.
26 Seira 69,2 2,8 151 1,1 815 Abi, Barbaruens.
27 Sesué 5,2 0,2 131 1,0 1.050 Sos.
28 Sopeira 44,1 1,8 118 0,9 705 Aulet, Pallerol, Santoréns.
29 Tolva 59,0 2,4 160 1,2 696 L'Almunia de Sant Lorent, Luzars, Sagarras Baixas.
30 Torlarribera 32,1 1,3 119 0,9 1.085 Brallans, Casas de Sant Aventí, las Vilas, Villa Carlle, Visalibons.
31 Vall de Bardaixín 45,5 1,8 50 0,4 873 Aiguascaldas, Biescras de Bardaixín, Estirún, Llert, Peralta, Santa Muera.
32 Vall de Lierp 32,8 1,3 66 0,5 1.012 Eixea, Padarnín, Piniello, Pueyo, Reperós, l'Obago, Sarrat.
33 Viacamp i Lliterà 107,7 4,4 48 0,4 602 Chiribeta, l'Estall, Lliterà, Monfalcó, Montgai, Viacamp.
34 Vilanova 6,9 0,3 157 1,2 966
# Ribagorza 2.459,8 100,0 13.395 100,0 -

Demografía

Evolución demografica
1362 f 1495 f 1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900
- - - - - - - - 34.095

1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991
34.339 33.415 31.595 29.667 25.694 23.201 16.665 12.953 11.915

1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - - - - - - 11.792 12.129

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
- - - - - - - - 13.395

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
- - - - - - - - -

 1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE.

Gastronomía

Laminerías

Se veiga tamién

Referencias

  1. (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.
  2. (an) Los nombres de bellas comarcas historicas s'escriben sin articlo: Sobrarbe, Ribagorza, Cinco Villas, etc. "Gramática basica de l'aragonés", Estudio de Filología Aragonesa. Prensas de la Universidad de Zaragoza. Pach. 104. ISBN 978-84-1340-204
  3. 3,0 3,1 (an) Nieus Lucía Dueso Lascorz: Al canto'l Zinqueta. Poemas en Chistabín. Consello d'a Fabla Aragonesa, 1984. p 54
  4. 4,0 4,1 4,2 (es) Vicente de Vera, Eduardo: Textos en grausino (1904-1985). Zaragoza, Deputación Cheneral d'Aragón (col. «O pan de casa nuestra», 3), 1986. p 62 p 201 p 203
  5. (es) Carlos Ángel Rizos Jiménez Toponimia de la Baja Ribagorza Occidental. Universitat de Lleida, 2005. p 375
  6. *(es) Lozano, Ch., Saludas, Á.L.: (2005). Aspectos morfosintácticos del belsetán. Zaragoza: Gara d'Edizions - IFC, p 162 Las fiestas de San Medardo Benabarre de Leonardo Escalona.
  7. (es) José Antonio Saura Rami: Elementos de fonética y morfosintaxis benasquesas. Gara d'Edizions, Institución Fernando el Católico, 2003. p 350
  8. (an) MASCARAY SIN, Bievenido: Benas, Trallo y fuellas. Poemas en aragonés ribagorzano de Campo. Consello d'a Fabla Aragonesa, 1984, p 103
  9. 9,0 9,1 Datos d'o Instituto Aragonés d'Estatistica (IAEST). Zifras completas.
  10. Datos d'o Instituto Nacional de Estadística, relativos a l'1 de chinero de 2011. Zifras completas.
  11. (es) "calendario gastronomico" en a pachina web Gastronomía Aragonesa d'o Gubierno d'Aragón.
  12. (es) "calendario gastronomico" en a pachina web Gastronomía Aragonesa d'o Gubierno d'Aragón.



 
Comarcas d'Aragón
Bandera d'Aragón
Alto Galligo · Andorra-Sierra d'Arcos · Aranda · Baixo Aragón · Baixo Aragón-Casp · Baixo Martín · Campo de Belchit · Campo de Borcha · Campo de Carinyena · Campo de Daroca · Chacetania · Cinca Baixa · Cinca Meya · Cinco Villas · Comarca Central · Comunidat de Calatayú · Comunidat de Teruel · Cuencas Meneras · Gúdar-Chabalambre · Litera · Mayestrato · Matarranya · Monegros · Plana de Uesca · Ribagorza · Ribera Alta d'Ebro · Ribera Baixa d'Ebro · Sierra d'Albarracín · Sobrarbe · Semontano de Balbastro · Tarazona y Moncayo · Xiloca · Val de Xalón

Read other articles:

Carex tristachya Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Plantae Divisi: Tracheophyta Kelas: Liliopsida Ordo: Poales Famili: Cyperaceae Genus: Carex Spesies: Carex tristachya Nama binomial Carex tristachyaThunb. Carex tristachya adalah spesies tumbuhan seperti rumput yang tergolong ke dalam famili Cyperaceae. Spesies ini juga merupakan bagian dari ordo Poales. Spesies Carex tristachya sendiri merupakan bagian dari genus Carex.[1] Nama ilmiah dari spesies ini pertama kali diterbitkan oleh Thunb....

 

Strada statale 546TroianaLocalizzazioneStato Italia Regioni Puglia DatiClassificazioneStrada statale InizioFoggia, innesto con la SS 90 FineTroia Lunghezza17,000[1] km Provvedimento di istituzioneD.M. 12/04/1967 - G.U. 135 del 31/05/1967[2] GestoreTratte ANAS: nessuna (dal 2001 la gestione è passata alla provincia di Foggia) Manuale La ex strada statale 546 Troiana (SS 546), ora strada provinciale 115 Foggia-Troia (SP 115)[3], è una strada provinciale itali...

 

Artikel ini tidak memiliki referensi atau sumber tepercaya sehingga isinya tidak bisa dipastikan. Tolong bantu perbaiki artikel ini dengan menambahkan referensi yang layak. Tulisan tanpa sumber dapat dipertanyakan dan dihapus sewaktu-waktu.Cari sumber: Soneta Group – berita · surat kabar · buku · cendekiawan · JSTOR Rhoma Irama & Soneta GroupAsalJakarta, IndonesiaGenreDangdutMelayuTahun aktif1970–saat iniLabelSoneta Record (label sendiri)Artis te...

Administrative subdivisions of Massachusetts Counties of MassachusettsLocationCommonwealth of MassachusettsNumber14Populations14,421 (Nantucket) – 1,617,105 (Middlesex)Areas48 square miles (120 km2) (Nantucket) – 1,513 square miles (3,920 km2) (Worcester)GovernmentCounty governmentSubdivisionscities, towns, villages, unincorporated communities, census designated place The U.S. state of Massachusetts has 14 counties, though eight[1] of these fourteen county governments we...

 

Poetry volume by Witter Bynner and Arthur Davison Ficke Spectra: A Book of Poetic Experiments was a small volume of poetry published in 1916 by American writers Witter Bynner, who wrote under the pseudonym Emanuel Morgan, and Arthur Davison Ficke, who wrote as Anne Knish. The book was intended as satire directed at the Imagism poetry movement.[1] Spectra was preceded by a brief manifesto outlining the Spectric method as a school: In the first place, it speaks, to the mind of that proc...

 

Области памяти IBM PC Этот перевод статьи с другого языка требует улучшения (см. Рекомендации по переводу). Вы можете помочь улучшить перевод. Оригинал можно найти слева в списке языков.Статья, целиком являющаяся машинным переводом, может быть удалена на основании критерия ...

Stasiun Kaminome上野目駅Stasiun Kaminome pada Oktober 2007LokasiIwadeyama-Shimoichikuri-aze Kumanodo 46, Ōsaki-shi, Miyagi-ken 89-6404JepangKoordinat38°40′49″N 140°51′34″E / 38.6803°N 140.8595°E / 38.6803; 140.8595Koordinat: 38°40′49″N 140°51′34″E / 38.6803°N 140.8595°E / 38.6803; 140.8595Operator JR EastJalur■ Jalur Rikuu TimurLetak28.6 km dari KogotaJumlah peron1 peron sampingJumlah jalur1KonstruksiJenis struktur...

 

Artikel ini membutuhkan rujukan tambahan agar kualitasnya dapat dipastikan. Mohon bantu kami mengembangkan artikel ini dengan cara menambahkan rujukan ke sumber tepercaya. Pernyataan tak bersumber bisa saja dipertentangkan dan dihapus.Cari sumber: Daftar stasiun televisi di Jawa Tengah – berita · surat kabar · buku · cendekiawan · JSTOR (September 2021) Berikut ini adalah daftar stasiun televisi di Jawa Tengah. Untuk stasiun digital, daftar ini tidak m...

 

Type of complementary and alternative medicine This article's lead section may be too short to adequately summarize the key points. Please consider expanding the lead to provide an accessible overview of all important aspects of the article. (August 2023) Hypnosis Applications Animal magnetism Hypnotherapy Stage hypnosis Self-hypnosis Hypnosurgery Origins/History History of hypnosis Royal Commission on Animal Magnetism Key figures Theodore Xenophon Barber Deirdre Barrett Hippolyte Bernheim Gi...

Annual world motorcycle speedway event FIM Speedway World CupCurrent season, competition or edition: 2023 Speedway World CupFormerlySpeedway World Team Cup (1960–2000)SportMotorcycle speedwayFounded2001DirectorPhil MorrisMottoNo brakes, no gears, no fearNo. of teams9 national teamsContinentWorldMost recentchampion(s) Poland (2023)Most titles Poland (9 times)TV partner(s)Discovery+Official websitehttps://www.fimspeedway.com/swc The Speedway World Cup is an motorcycle speedway event...

 

Pour les articles homonymes, voir Delaroche. Paul DelarochePaul Delaroche, Autoportrait, Paris, musée Hébert.BiographieNaissance 17 juillet 1797Ancien 4e arrondissement de ParisDécès 4 novembre 1856 (à 59 ans)Ancien 2e arrondissement de ParisSépulture Cimetière de MontmartreNom de naissance Hippolyte de la RocheNationalité françaiseFormation École nationale supérieure des beaux-artsActivité PeintrePériode d'activité 1812-1856Fratrie Jules-Hippolyte DelarocheConjoint Louise...

 

Christian theological concept A series of articles onGrace in Christianity Common grace Free grace Irresistible grace Prevenient grace Sola gratia Sacraments vte The Five Articles ofRemonstrance Conditional election Unlimited atonement Total depravity Prevenient grace Conditional preservation vte Prevenient grace (or preceding grace or enabling grace) is a Christian theological concept that refers to the grace of God in a person's life which precedes and prepares to conversion. The concept wa...

هذه المقالة عن المجموعة العرقية الأتراك وليس عن من يحملون جنسية الجمهورية التركية أتراكTürkler (بالتركية) التعداد الكليالتعداد 70~83 مليون نسمةمناطق الوجود المميزةالبلد  القائمة ... تركياألمانياسورياالعراقبلغارياالولايات المتحدةفرنساالمملكة المتحدةهولنداالنمساأسترالي�...

 

  提示:此条目页的主题不是中華人民共和國最高領導人。 中华人民共和国 中华人民共和国政府与政治系列条目 执政党 中国共产党 党章、党旗党徽 主要负责人、领导核心 领导集体、民主集中制 意识形态、组织 以习近平同志为核心的党中央 两个维护、两个确立 全国代表大会 (二十大) 中央委员会 (二十届) 总书记:习近平 中央政治局 常务委员会 中央书记处 �...

 

Spanish Roman Catholic bishop and cardinal This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help improve this article by introducing citations to additional sources.Find sources: Juan de Borja Lanzol de Romaní, el menor – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2017) Juan de Borja Lanzol de Romaní the Younger (Sp.: Juan de Borja Lanzol de Romaní, el menor) (1470–1500) (c...

1932 Estonian parliamentary election ← 1929 23 May 1932 1938 → ← outgoing memberselected members →100 seats in the Riigikogu51 seats needed for a majority   First party Second party Third party   Leader Konstantin Päts Jaan Tõnisson August Rei Party AVK RKE ESTP Last election 38 seats 26 seats 25 seats Seats won 42 23 22 Seat change 4 3 3 Popular vote 199,035 110,662 104,662 Percentage 39.8% 22.1% 20.9% State Elder b...

 

Video game seriesMedal of HonorGenre(s)First-person shooterDeveloper(s) 2015, Inc. Budcat Creations Danger Close Games EA Canada EA Digital Illusions CE Netherock Limited Rebellion Developments Team Fusion TKO Software Respawn Entertainment Publisher(s)Electronic ArtsCreator(s)Steven SpielbergPlatform(s)Game Boy AdvanceMac OS XWindowsGameCubePlayStationPlayStation 2PlayStation 3PlayStation PortableWiiXboxXbox 360First releaseMedal of HonorOctober 31, 1999Latest releaseMedal of Honor: Above an...

 

Danish-Faroese footballer and coach For the Danish racewalking athlete, see Claus Jørgensen (racewalker). Claus Bech Jørgensen Jørgensen pictured whilst on trial at Tamworth in 2010.Personal informationFull name Claus Bech Jørgensen[1]Date of birth (1976-04-27) 27 April 1976 (age 48)Place of birth Holstebro, DenmarkHeight 1.78 m (5 ft 10 in)[2]Position(s) MidfielderSenior career*Years Team Apps (Gls)1994–1997 Holstebro BK 1997–1998 AGF Aarhus 0 (0)1...

Political slogan used by followers of B. R. Ambedkar For the 2021 film, see Jai Bhim (film). For other uses, see Jai Bhim (disambiguation). This salutation honours B. R. Ambedkar, an Indian academic turned politician. Jai Bhim (alternatively spelled Jay Bhim or Jai Bheem; transl. Victory for Bhim, Long live Bhim or Hail Bhim) is a slogan and greeting used by followers of B. R. Ambedkar, an Indian politician, social reformer and first Law and Justice Minister of India. It refers to Ambed...

 

Buddhist views on the belief in a creator deity, or any eternal divine personal being This article may be too technical for most readers to understand. Please help improve it to make it understandable to non-experts, without removing the technical details. (March 2023) (Learn how and when to remove this message) Part of a series onBuddhism Glossary Index Outline History Timeline The Buddha Pre-sectarian Buddhism Councils Silk Road transmission of Buddhism Decline in the Indian subcontinent La...