PROFILPELAJAR.COM

Erns Louis Jansen (Pietermaritzburg, 27 Junie 1918 – Pretoria, 24 Mei 2011) was 20 jaar lank ’n Suid-Afrikaanse appèlregter.^[1]^[2] Hoewel hy van geboorte Afrikaneradel was, het hy sy lewe lank bo die politiek verhewe gebly en nooit by die Broederbond aangesluit nie. Toe hy as appèlregter aangestel is, het politieke oorwegings (steun vir die Nasionale Party) swaarder geweeg as regskennis. Jansen was een van die min uitsonderings op dié reël.

Agtergrond

Hy is in die provinsie Natal gebore waar sy ouers, die latere goewerneur-generaal dr. E.G. Jansen en mev. Mabel Jansen, baanbrekerswerk vir Afrikaans en Afrikaners gedoen het. Aan moederskant was hy die kleinseun van mnr. Samuel Pellissier en agterkleinseun van eerw. Jean Pellissier, ’n Franse sendeling wat in 1831 in Suid-Afrika aangekom het en die Londense Sendinggenootskap se sendingstasie op die teenswoordige Bethulie in die Suid-Vrystaat namens die Franse Sendinggenootskap kom oorneem het omdat eerw. Clark die werk in Julie 1833 as hopeloos laat vaar het. Sy moeder se oupa was ds. Piet Roux, die eerste leraar (in 1853 bevestig) en grondlegger van die NG gemeente Smithfield. Roux was die eerste konsulent van Bethulie se gemeente nadat dit in 1862 gestig is. Sy moeder se een broer was die stigter van die Volkspelebeweging, dr. Samuel Henri Pellissier en nog een, George Murray Pellissier (1881–1954), agtereenvolgens die predikant van NG gemeente Pietermaritzburg, Dundee, Carolina en later professor in die teologie aan die Universiteit van Pretoria se fakulteit teologie (afdeling B).

Opleiding en loopbaan

Jansen matrikuleer aan die Afrikaanse Hoër Seunskool in Pretoria en verwerf sy B.A. LL.B. met lof aan die Universiteit van Pretoria. Dié universiteit ken ’n eredoktorsgraad aan hom toe in 1991 en die indertydse Randse Afrikaanse Universiteit eweneens ’n eredoktorsgraad op 21 September 1991.^[2] Hy volg in sy vader se voetspore en begin in 1943 as advokaat praktiseer, word Queen’s Counsel in 1955 en ’n regter in Natal. In 1961 verhuis hy in dieselfde hoedanigheid na Transvaal. Jansen was getroud met Rona Cadle, wat ’n B.Sc. en graad in die regte behaal het. Sy is in 1989 oorlede. Drie dogters is uit die huwelik gebore. Adv. Mabel Jansen SC, was van 2003 tot 2004 voorsitter van die Pretoriase balieraad. Die ander twee dogters is Erna Heyns en Christine Loubser. Ten tyde van sy dood was daar sewe kleinkinders.^[3]^[2]^[1]

Belangrike uitsprake

’n Uitspraak wat hy in 1983 in die saak Mandela vs. Minister van Gevangenisse gelewer het, onderstreep sy politieke onverbondenheid. Hy het die reg gehandhaaf van gevangenes om geskrewe opdragte aan hul regsverteenwoordiger te kry sonder die toestemming van die kommissaris van gevangenisse. Jansen het geskryf dat “die regop toegang tot iemand se regsadviseur is ’n basiese en fundamentele gemeenregtelike reg wat tydens aanhouding gehandhaaf moet word”. In Die Staat vs. Marwane in 1982 het ene mnr. Marwane die reg tot appèl verlang nadat hy in die "onafhanklike” tuisland Bophuthatswana skuldig bevind is ingevolge die Suid-Afrikaanse Wet op Terrorisme. Suid-Afrikaanse regslui vir menseregte het gereken dié skuldigbevinding ondermyn Bophuthatswana se Grondwet. In ’n hoogs betekenisvolle uitspraak het Jansen hulle gelyk gegee.^[2]^[1]

Hy het uitgeblink in handelsake waarin hy bekend was om sy ongelooflike deeglike navorsing. Dit is korrek bewys deur minderheidsuitsprake wat hy geskryf het en wat later, soms tot 15 jaar, gehandhaaf is of ten minste ’n rol gespeel het in die vorming van die hedendaagse reg, veral met betrekking tot kontrakte en hul interpretasie. Regter Jansen word beskou as een van Suid-Afrika se laaste groot kenners van Romeins-Hollandse reg en een van die land se mees akademiese en analitiese regters.^[2]

Persoonlikheid

Hy was bekend om sy intellektuele vernuf, nederigheid en werkywer. Hy word beskryf as apolities en onbevooroordeeld, ’n ware heer voor wie advokate graag verskyn het omdat hy bekend was om sy regverdige verhore. Hy het almal met respek en waardigheid behandel en was bekend as iemand met ’n fyn humorsin. Sy taalaanleg het hy waarskynlik gekry by sy moeder, wat die eerste grammatika in Afrikaans geskryf het asook talle dramas en kortverhale. Jansen het talle tale vlot gepraat, onder meer Frans en Zoeloe en kon Latyn so maklik lees soos sy kollegas Afrikaans en Engels.^[2]

Hoewel hy veronderstel was om hoofregter Pierre Rabie op te volg, is Jansen nie vir die amp oorweeg nie.^[2] Dat hy blind in die een oog was en gebuk gegaan het onder skeelhoofpyne weens ’n ernstige motorongeluk toe hy 13 jaar oud was, het waarskynlik ook teen hom getel. In dié ongeluk is sy moeder ook ernstig beseer en het dekades lank pyn verduur as gevolg daarvan.