PROFILPELAJAR.COM

Andrea Palladio
Andrea Palladio
Geboortenaam	Andrea di Pietro della Gondola
Gebore	30 November 1508; Padova, Republiek Venesië
Sterf	19 Augustus 1580 (op 71); Vicenza, Republiek Venesië
Nasionaliteit	Italiaans
Veld	Argitektuur
Beweging	Renaissance, Palladianisme
Beïnvloed deur	Antieke Griekse en Romeinse boukuns

Andrea Palladio ([anˈdrɛːa palˈlaːdjo]; * 30 November 1508 as Andrea di Pietro della Gondola in Padua, Republiek Venesië; † 19 Augustus 1580 in Vicenza, Republiek Venesië) was 'n Italiaanse Renaissance-argitek wat in die Republiek Venesië werksaam was. Palladio word naas Leon Battista Alberti (1404–1472) as die invloedrykste argitektuurteoretikus van die vroeë moderne tydperk beskou.

Palladio, wat op die ouderdom van dertien 'n opleiding as steenmesselaar en beeldhouer gevolg het, het in 1536 kennis gemaak met die digter, taalnavorser en filosoof Gian Giorgio Trissino (1478–1550) wat hom sy kunstenaarsnaam Palladio gegee het. Trissino het onmiddellik sy talent raakgesien en hom aangemoedig om wiskunde, musiek en klassieke Latynse literatuur te studeer - met besondere aandag op die werk van die Romeinse ingenieur en argitek Vitruvius. In 1541 het Trissino die finansiële middele beskikbaar gestel vir Palladio se eerste reis na Rome waar hy antieke boukuns aan die hand van Romeinse geboue bestudeer en sketse daarvan geteken het.

Gedurende sy loopbaan as argitek het Palladio meer as tagtig projekte in die Republiek Venesië verwesenlik, waaronder paleise, kerke, openbare geboue en villas. Sy leerstellings, wat in sy hoofwerk Vier boeke oor argitektuur (I quattro libri dell'architettura) saamgevat is (met talle sketse van sy eie ontwerpe asook voorbeelde van antieke boukuns), het hom internasionale erkenning besorg, terwyl sy stedelike geboue en villas in landelike omgewings beslissende invloed op die ontwikkeling van argitektuur sou uitoefen. So het sy werke as inspirasie gedien vir die sogenaamde Palladiaanse styl wat na Engeland en ander Europese lande en Noord-Amerika (met openbare geboue waarvoor die Palladiaanse styl verder ontwikkel is tot neoklassieke staatsboukuns soos die Capitol in Washington, DC) versprei het. In Engeland is dit verder ontwikkel tot 'n klassisistiese Britse boustyl.^[1]

Die hoofperiode van Palladio se loopbaan as argitek, wat oor vier dekades strek, het in 'n tydperk van buitengewone ekonomiese groei en kulturele en skeppende vordering in die Noord-Italiaanse streek Veneto geval. Teen die middel van die 16de eeu het die Venesiaanse bewind oor en nuwe belangstelling vir die vastelandse gebiede, die terra ferma (vanaf die 18de eeu Veneto genoem), en die uitdaging van Venesië as seemoondheid deur die Liga van Cambrai 'n fase van politieke stabiliteit ingelui waartydens die gebied se ekonomiese basis van handel na landbou begin verskuif het.^[2]

Landaanwinnings- en dreineringsprojekte, waardeur 'n uitgebreide netwerk van kanale geskep is, het hierdie verskuiwing vergemaklik. Die groeiende landelike adelsklas het talle villas in opdrag gegee wat 'n gulde geleentheid gebied het aan 'n argitek soos Palladio wat sy opleiding in die streek ontvang het en vertroud was met sy ekonomiese, maatskaplike en geografiese besonderhede.^[3] In hul boukuns het Palladio en ander befaamde boumeesters uitdrukking gegee aan die behoeftes en aspirasies van hul opdraggewers.

Die Villeggiatura, die somerverblyf in statige villas op die Venesiaanse vasteland (Terraferma veneziana of Veneto genoem), het tussen die 15de en 18de eeu tot 'n modeverskynsel onder welvarende en statusbewuste Venesiane ontwikkel. Meer as 2 000 villas het in Veneto ontstaan voordat Napoléon Bonaparte die Venesiaanse Seerepubliek in 1797 tot 'n val gebring het.

Palladio se palazzi of stadspaleise soos die Villa Rotonda, die Basilica Palladiana en die Teatro Olimpico in die Italiaanse stad Vicenza, wat sy bloeitydperk onder Venesiaanse bewind tussen die vroeë 15de en laat 18de eeu beleef het, en 24 Palladiaanse villas in Veneto is deur Unesco in 1994 as wêrelderfenis gelys.^[4]