Chủ đề của bài viết này có thể không thỏa mãnchỉ dẫn chung về độ nổi bật. Nếu bạn am hiểu về chủ đề của bài viết này, hãy mở rộng hoặc viết lại bài để xác lập độ nổi bật của chủ đề. Cách tốt nhất để làm điều đó là dẫn chiếu các tài liệu nói về chủ đề đã được công bố bởi các nguồn độc lập. Nếu không thể xác lập được độ nổi bật, bài viết có thể sẽ được hợp nhất với bài khác, đổi hướng đến bài khác, hoặc bị xóa. Có thể có thêm thảo luận tại trang thảo luận của bài này.(tháng 7/2024) (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này)
Bài viết này dường như đang thiên lệch về phía một vài lập trường. Vui lòng cải thiện bài viết bằng cách bổ sung nội dung về các quan điểm còn đang thiếu hoặc thảo luận về vấn đề này trên trang thảo luận.(tháng 8 năm 2024)
Y Quynh Bđăp là một người người Êđê theo đạo Tin lành trú tại buôn Cuê, xã Băng Adrênh, huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk. Cha của ông là Y Phô Êban, bị chính quyền Việt Nam cáo buộc tham gia FULRO, lôi kéo người dân biểu tình chống Nhà nước và bị xử phạt 3 năm tù giam[9].
Năm 2009, khi còn là học sinh tại Trường Đào tạo nghề thanh niên dân tộc Đắk Lắk (nay là Cao đẳng Công nghệ Tây Nguyên), ông bị công an tạm giữ vì cáo buộc phát tán ca khúc tuyên truyền cho FULRO và lôi kéo học sinh tham gia tuyên truyền chống phá nhà nước.[9] Nhưng theo ông Y Quynh, thì ông đã bị giam giữ và bị tra tấn dã man trong 4 ngày vì đòi công lý và tự do tôn giáo cho người Thượng.[10]
Tháng 2 năm 2012, ông bị công an tỉnh Đắk Lắk bắt tạm giam 5 tháng để điều tra tội "Phá hoại chính sách đoàn kết" theo Điều 87 Bộ Luật Hình Sự.[9]
Tháng 12 năm 2013, ông lại bị tạm giữ vì sinh hoạt Hội thánh tư gia.[10] Theo báo Công an Nhân dân thì ông bị đưa ra "kiểm điểm trước dân" vì đã tìm cách xúi giục, lôi kéo bà con chống phá chính quyền.[9]
Theo ông Y Quynh, thì từ 2016 đến 2018, công an tỉnh Đắk Lắk liên tục thẩm vấn và ngăn cản ông sinh hoạt tôn giáo với Hội thánh Tin lành Đấng Christ vì chính quyền cho rằng hội thánh chưa đăng ký, và ép phải cải đạo và tìm cách bắt giữ ông.[9][10]
Tháng 7 năm 2019, Y Quynh Bđăp cùng với Y Phik Hdok, Y Pher Hdrue, Y Aron Êban và một số người khác sáng lập Người Thượng vì Công lý có tên tiếng Anh là "Montagnard Stand for Justice - MSFJ" tại Thái Lan và hoạt động tại Mỹ từ tháng 4 năm 2023[11]. Tổ chức này bị chính quyền Việt Nam cho là tổ chức ngoại vi của Uỷ ban cứu trợ Người vượt biển.[9]
Tháng 8 năm 2023, chính phủ Việt Nam đã phát lệnh truy nã và yêu cầu Thái Lan dẫn độ Y Quynh Bđăp với cáo buộc "khủng bố" liên quan đến vụ nổ súng vào trụ sở công an ở hai xã Ea Tiêu và Ea Ktur, huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk hồi tháng 6 tháng 2023 khiến 9 người tử vong.[4][11] Tháng 1 năm 2024, ông Y Quynh đã bị kết án 10 năm tù vắng mặt.[4] Ngày 6 tháng 3 năm 2024, Bộ Công an Việt Nam chính thức quy cho tổ chức Người Thượng vì Công lý là tổ chức khủng bố.[4]
Tuy nhiên theo ông Y Phic Hdok, người cùng với Y Quynh Bdap đồng sáng lập tổ chức Người Thượng vì Công lý, nói rằng tổ chức thường viết báo cáo về vi phạm nhân quyền đối với người dân tộc thiểu số ở khu vực Tây Nguyên và gửi cho Liên Hiệp Quốc. Ông Y Phic Hdok bác bỏ cáo buộc khủng bố và khẳng định nhóm của ông chỉ hoạt động một cách ôn hòa.[12]
Ngày 11 tháng 6 năm 2024, Y Quynh Bđăp bị cảnh sát Thái Lan bắt sau khi phỏng vấn với đại sứ quán Canada về đơn xin tị nạn của ông tại nước này.[13] Ông bị giam giữ tại nhà tù Remand ở Bangkok để chờ xét xử xem ông có bị dẫn độ về Việt Nam hay không.[2][4]
Các chuyên gia của các tổ chức nhân quyền cho rằng cho rằng tổ chức phi chính phủ Người Thượng vì Công lý đã bị chính phủ Việt Nam liệt vào danh sách một tổ chức khủng bố một cách oan ức và nêu lên mối lo ngại về khả năng một người Thượng đang bị giam giữ ở Việt Nam đã bị tra tấn đến chết vào tháng 3/2024.[4] Ngày 14 tháng 6 năm 2024, tổ chức Theo dõi Nhân quyền ra thông cáo cho rằng họ không có thông tin về khả năng Y Quynh Bđăp có liên quan đến vụ nổ súng nói trên, "nhưng đặc biệt quan ngại về sự an toàn của ông và việc ông bị xét xử không công bằng ở Việt Nam".[4][8]
