Bài "Dạ cổ hoài lang" có 20 câu, 2 nhóm đầu mỗi nhóm 6 câu, 2 nhóm sau mỗi nhóm 4 câu. Mỗi câu trong bài có 2 nhịp, gọi là nhịp đôi.
Ngay từ thời chỉ mới có nhịp đôi, bản "Dạ cổ hoài lang" đã được đặt lời khác. Việc đặt (ngôn ngữ nhạc Việt gọi là "soạn") lời ở các bản cổ nhạc không giống như đặt lời tân nhạc. Một bài tân nhạc khi đặt lời thì theo sát câu nhạc của lời trước, tức là theo đúng hay rất sát nốt nhạc trong mỗi stanza. Đặt lời một bản cổ nhạc giống như làm bài thơ họa: Theo đúng nốt nhạc (ngôn ngữ nhạc Việt gọi là chữ nhạc) ở cuối câu (chỗ dứt nhạc) và theo giọng bình - trắc ở những chữ đó.
Câu 2 nhịp, tuy nhiên, không thỏa mãn được nhu cầu của các nhà soạn nhạc. Bản nhạc (bản vọng cổ luôn gọi là "bản", không gọi là "bài") được tăng lên 4 nhịp, tức nhịp tư, trong khoảng thời gian 1927-1935. Sau đó tăng lên nhịp tám năm 1936-1945, và cũng khoảng thời gian này được mang tên bản "Vọng cổ". Từ nhịp tám lên nhịp 16, 32, 64, 128,... Bản thông dụng nhất hiện nay là bản nhịp 32.
Bản vọng cổ nhịp đôi, nhịp tư chỉ theo sát chữ nhạc ở chỗ dứt câu. Nhưng khi bản nhạc có nhiều nhịp, phải theo đúng chữ nhạc ở một số nhịp nhất định.
Thí dụ, câu 1 của bản nhịp đôi chỉ cần dứt ở chữ cống, theo chuẩn của bản Dạ cổ hoài lang.
Nhưng câu 1 của bản nhịp 32 phải có chữ hò ở nhịp 16, hò ở 20, xê ở 24, xang ở 28, cống ở 32. Ở bản 32 nhịp, tất cả các câu đều có xề (gọi là "xuống" xề) ở nhịp 4. (Trên thực tế, bản 32 nhịp thường câu 1 và 4 ngắn, chỉ có 16 nhịp sau, còn 16 nhịp đầu nói thơ hoặc nói lối hoặc xen tân nhạc.
Khi câu nhạc còn ngắn, bản nhạc chỉ gieo vần ở cuối câu. Lên tới nhịp 32, 64, các soạn giả bắt đầu gieo vần liên kết bên trong mỗi câu.
Các bản vọng cổ theo nhịp
Cùng với việc tăng số nhịp trong mỗi câu, bản vọng cổ ngày càng đa dạng thêm nhờ sự sáng tạo của các soạn giả, các nghệ sĩ làm bản vọng cổ ngày nay rất phong phú.
Vọng cổ nhịp đôi
Bản Vọng cổ nhịp đôi tức là bản Dạ cổ hoài lang nguyên thủy.
6 câu đầu trong bản này như sau, vần gieo mỗi câu một lần (trong đó có câu vần lưng tức yên vận):
Từ là từ phu tướng,
Bảo kiếng sắc phán (phong) lên đàng.(phán: sai bảo; không phải là phong)
Vào ra luống trông tin chàng.
Năm canh mơ màng.
Em luống trông tin chàng,
Ôi gan vàng thêm (quặn) đau.(thêm:đã đau nhiều rồi; quặn: đau lần đầu. Có lẽ "thêm" phù hợp hơn)
6 câu này có 6 chữ dứt câu như sau:
.......... cống
.......... xang
.......... hò
.......... hò
.......... xề
.......... liu
Những chữ nhạc này được dùng trong tuồng "Tham phú phụ bần" như sau:
(Đào:) Vì đâu nên xui khiến (cống)
Cha nỡ rẽ thúy chia uyên (xang)
Làm cho đôi ta đeo phiền (hò)
Mang nặng lời nguyền (hò)
(Kép:) Đành cam đứt câu nghĩa tình (xề)
Trên Thiên Hoàng xin chứg minh (liu)
...
Tới hết 20 câu thì hết bản.
Vọng cổ nhịp 4
Nhịp tư bắt đầu có từ năm 1927. Từ bản này, vọng cổ có bước thay đổi quan trọng: Chữ nhạc trong bài không theo hơi Bắc (tức Bắc chánh) nữa mà đổi sang hơi Bắc Oán. Dưới đây là sáu câu đầu bản "Khúc oan vô lượng" của soạn giả Huỳnh Thủ Trung tức Tư Chơi.
Đêm nào ngọn đèn khuya, mẹ đây chong trắng đĩa
Chàng ôi, nếu có gặp nhau họa chỉ trong giấc mộng huỳnh lương
Trời đất ôi! Vợ chồng tôi đang vui câu đầm ấm nơi cảnh gia đường
Vì ai gieo oan mà để cho thiếp phải cam dồn dập nơi khốn cảnh đoạn trường
Hơn bốn năm trường tựa nơi canh cửa thiếp trông chờ
Đã biết rằng tuyệt vô hy vọng mà lòng mong thiếp những hoài mong
...
Vọng cổ nhịp 8
Bản nhịp 8, từ năm 1936, bắt đầu ngân nga hơn bản nhịp tư. Người góp công làm bản nhịp tám được công chúng ưa chuộng phải kể đến nghệ sĩ Lưu Hoài Nghĩa tức Năm Nghĩa. Nhiều bản tuồng nhịp 8 tới nay vẫn còn nổi tiếng, như bản "Tô Ánh Nguyệt" của soạn giả Trần Hữu Trang:
Sau khi tôi có chết đi rồi, xin Cậu chứng kiến cho tấc lòng tôi mà tỏ hết khúc nói cho ai kia được rõ nỗi khổ tâm của tôi trước giờ tôi nhắm mắt
Dưới nấm mộ xanh, thân người mạng bạc, ngàn muôn năm linh hồn tôi họa chăng được tiêu tan khối hận chốn tuyền đài
Mười tám năm dư lắm lúc tôi muốn vạch mặt phơi gan mà than thở với đất trời
Nhưng mà mối hận tình nó nấu nung trong tim phổi, nghĩ bao nhiêu tội lỗi, gặp mặt ai tôi nói chẳng nên lời
Ngày hôm nay, tôi sắp lìa xa bao nhiêu kẻ thân yêu quý mến mà từ giã cõi đời
Cậu ôi, tôi nhờ cậu nói lại với má thằng Tâm rằng tôi mong giũ sạch nợ trần ai đặng thoát ra khỏi vòng tình thiên hận hải, vậy tôi xin có một đôi lời nhắn nhủ cùng với ai.
...
Vọng cổ nhịp 16
Tới bản 16, từ năm 1946, mỗi câu bắt đầu dài, như 6 câu sau đây, trong "Tôn Tẫn giả điên", nổi tiếng với giọng ca Út Trà Ôn:
Úy trời đất ôi! Nỗi đoạn trường, cũng vì tôi đây quá tin thằng Bàn Quyên là bạn thiết cho nên ngày hôm nay thân của tôi phải ra nông nỗi
Còn như công cuộc ngày hôm nay đây, bởi tôi không cẩn thận cho nên bạn tôi nó mới đành nhẫn tâm chặt lấy một bàn chơn tôi
Khi tôi còn ở trên non thì tôi quyết ẩn thân tu tâm dưỡng tánh, luyện thuốc trường sanh mong thành chánh quả đặng có tọa hưởng Bồ Đoàn
Nào hay đâu thằng Bàn Quyên nó lên năn nỉ ỷ ôi, lời ngon tiếng ngọt, nó nói rằng chúa của nó là một đấng minh quân chơn mạng. Bởi vậy cho nên nó bảo tôi một một, hai hai cũng phải xuống mà đầu hàng.
Cho nên khi ấy tôi mới hạ san, thì thầy của tôi có cho tôi một bức cẩm nang lại dặn tôi rằng: Hễ khi nào lâm nạn thì dở ra xem rồi liêu> chước biến quyền
Vậy thì tôi đây vọng nguyện với Tôn sư, khai thơ cứu mạng. Ủa sao tôi chẳng thấy điều chi lạ, chỉ thấy trong thơ có một chữ "Cuồng". Ờ, ờ, phải rồi, đây thầy tôi bảo tôi giả điên đặng có thoát thân.
Thời kỳ vọng cổ nhịp 16 cũng là lúc câu vọng cổ có trộn vô những câu nói thơ (tức ngâm thơ, theo điệu Tao Đàn hoặc Vân Tiên) và những câu hò. Đây là sáng kiến của NSND Út Trà Ôn ảnh hưởng cho tới nay. Trong bản "Tôn Tẫn giả điên", Út Trà Ôn nói thơ trong câu 11-12 và hò trong câu 13 như sau:
11. Bây giờ buồn quá, để nói thơ cho bà con cô bác nghe chơi: Buồn cười vua Trụ đa đoan, mê nàng Đắc Kỷ rồi giết oan hết cả trào. Nói qua tới lớp vua U mà yêu ấp ả má đào
12. Ẵm ôm nàng Bao Tỉ giặc vào cũng không hay. Còn vua Kiết có tánh rồi hay say, nghe lời của Muội Hỷ mà lại giết ngay tôi Long Phùng.
13. Hò hơ... chết tôi, tôi chịu xin đừng bận bịu bớ điệu chung tình. Hò hơ... con nhạn bay cao rồi khó bắn, hò hơ... con cá ở ao quỳnh cũng khó câu...
Từ khi có bản vọng cổ 16 nhịp, câu nhạc đã bắt đầu đa dạng phong phú.
Vọng cổ 32 nhịp
Bản vọng cổ 32 nhịp ra đời năm 1941, do nhạc sĩ Trần Tấn Hưng (tức Năm Nhỏ) chế tác, đến năm 1955, thì được đưa ra phổ biến rộng rãi, là bản vọng cổ được coi là tiêu chuẩn hiện nay, mặc dù cũng đã xuất hiện bản 64 nhịp và 128 nhịp. Trần Tấn Hưng tâm đắc nhất là bản Vọng cổ và tiền thân của nó là bản Dạ cổ hoài lang, sở trường của ông lại là chiếc đàn ghi ta phím lõm (lục huyền cầm) nên rất thích hợp với giọng mùi mẫn của loại nhạc điệu này. Năm 1936, Trần Tấn Hưng thọ giáo thầy Nhạc Khị, nhưng Nhạc Khị lúc này đã già yếu nên việc dạy đờn cho các môn sinh mới đều ủy thác cho các đệ tử là Ba Chột, Sáu Lầu, vì vậy Trần Tấn Hưng tuy làm lễ bái sư với Nhạc Khị nhưng kể như chính thức mở đầu cuộc đời nghệ thuật từ hai vị sư huynh này. Theo nhận xét của ông bản Vọng cổ 20 câu nhịp 16, về số câu thì quá dài còn lòng câu của mỗi câu lại ngắn, chỉ phù hợp với đờn ca tài tử không phù hợp với sân khấu cải lương; ông muốn rút số câu lại còn 6 câu và mở bung mỗi câu thành 32 nhịp cho diễn viên dễ trình diễn hơn. Cuối cùng Trần Tấn Hưng đã thành công; ông đã độc tấu bản Vọng cổ nhịp 32 với chiếc đờn ghi ta trong ngày giỗ tổ ngày 12 tháng 8 năm Tân Tỵ (1941). Hôm đó, mọi người đều rất hân hoan, ai nấy đều mỗi câu chúc mừng thành quả của người "em nhỏ"; nhạc sĩ Cao Văn Lầu mừng rỡ hơn ai hết vì ông đã thấy bản Vọng cổ - hóa thân của Dạ cổ hoài lang thêm một lần chuyển mình và phát triển, ông phát biểu: Bản Dạ cổ hoài lang nhịp đôi do tôi đặt ra, nhưng biến đổi thành bản Vọng cổ có nhiều nhịp như hiện nay là do công của Trịnh Thiên Tư, Năm Nghĩa, Mộng Vân và Năm Nhỏ. Bản Vọng cổ nhịp 32 của nhạc sĩ Trần Tấn Hưng đã đánh dấu một bước quan trọng trong quá trình phát triển của Vọng cổ nói riêng và Cải lương Nam Bộ nói chung; đã góp phần tạo điều kiện cho người sáng tác cổ nhạc, biên soạn kịch bản và diễn viên sân khấu có điều kiện để thực hiện được hết khả năng và nghệ thuật của mình bởi nó dung nạp được tất cả các thể hơi từ Bắc, Hạ, Nam, Oán... do đó, nó được mệnh danh là Hoàng đế của thể loại âm nhạc tài tử và sân khấu ca kịch cải lương.
Từ bản 32 nhịp, mỗi câu bắt đầu có vần gieo ngay trong câu, vì 32 nhịp là quãng quá xa để chỉ có một vần. Câu dưới đây trong bản "Nắng chiều quê ngoại" của soạn giả NSND Viễn Châu là một thí dụ:
Mấy nếp nhà tranh ẩn mình sau hàng tre rủ bóng đang vươn lên ngọn khói lam chiều. Cảnh hoàng hôn sao nhuộm vẻ tiêu điều. Khóm lau thưa xào xạc trên lối đường mòn vẳng lặng cô liêu; nhà Ngoại tôi khuất sau mấy lũy dừa xanh soi bóng dịu hiền, bên cạnh mái đình làng đìu hiu cỏ phủ.
Bản vọng cổ 32 nhịp đầy đủ có 6 câu. Tức là ngắn hơn các bản nhịp 8 thường có 20 câu. Tuy nhiên, ngay cả sáu câu cũng có khi không sử dụng hết. Bản vọng cổ khi ghi ra giấy, do đó, thường có đánh số câu để người nghệ sĩ biết bản nhạc sử dụng câu nào. Hai câu 1 và 4 thường chỉ có 16 nhịp cuối câu.
Khi bản vọng cổ đã tới 32 nhịp, nhiều soạn giả chêm vô những câu nói giặm. Để nghệ sĩ vô ca vọng cổ cho êm, soạn giả cũng thường gối đầu bằng một khúc nói lối văn xuôi, những câu nói lối văn vần (lục bát, song thất lục bát, tứ tuyệt, hoặc cả thơ mới), hoặc một bản ngắn cổ điển như Hành vân, Sương chiều, Lý Cái Mơn hoặc tiêu biểu là Lý con sáo.
^Trainor, John (1975). "Significance and Development in the Vọng Cổ of South Vietnam." Asian Music, vol. 7, no. 1, Southeast Asia Issue (1975), pp. 50-57.
Tham khảo
Trần Văn Khải (1970). Nghệ thuật sân khấu Việt Nam. Khai Trí (Sài Gòn).
Nguyễn Thuyết Phong (1989). Thế giới âm thanh Việt Nam. Hoa Cau (California).
Vương Hồng Sển (1968). Hồi ký 50 năm mê hát. Nhà xuất bản Phạm Quang Khai (Sài Gòn).
Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada April 2016. Ol ChikiJangkauanU+1C50..U+1C7F(48 titik kode)BidangBMPAksaraOl ChikiAksara utamaSantaliTerpakai48 titik kodeTak terpakai0 titik kode kosongRiwayat versi Unicode5.148 (+48) Catatan: [1] Ol Chik adalah blok Unicode yang mengandung karakter Ol Chik...
British administrative authority West Sussex County CouncilCoat of armsCouncil logoTypeTypeNon-metropolitan county LeadershipChairPete Bradbury, Conservative since 21 May 2021[1] LeaderPaul Marshall, Conservative since 18 October 2019[2][3] Chief ExecutiveBecky Shaw since 6 January 2020[4][a] StructureSeats70 councillorsPolitical groups Administration (46) Conservative (46) Other parties (24) Liberal Democrat (11) Labour (9)...
Pour les articles homonymes, voir Sergeant. Marc SergeantMarc Sergeant à gauche lors de Paris-Nice 1993InformationsNaissance 16 août 1959 (64 ans)Saint-TrondNationalité belgeÉquipe actuelle Lotto-Soudal (manager)Distinction Vélo de cristal du meilleur directeur sportif (2010)Équipes professionnelles 09.1981-1982Boule d'Or-Colnago1983Europ Decor-Dries1984Europ Decor-Boule d'Or1985-1987Lotto-Merckx1988Hitachi-Bosal-BCE Snooker1989Hitachi-Merckx-Mavic1990-1992Panasonic-Sportlife1993-...
Sebastiano Rossi Rossi al Milan nel 1996 Nazionalità Italia Altezza 197 cm Peso 94 kg Calcio Ruolo Portiere Termine carriera 2003 Carriera Giovanili 1979-1982 Cesena Squadre di club1 1982-1983→ Forlì11 (-13)1983-1984 Cesena0 (0)1984-1985→ Empoli0 (0)1985-1986→ Rondinella Marzocco28 (-19)1986-1990 Cesena127 (-123)[1]1990-2002 Milan240 (-207)2002-2003 Perugia12 (-16) 1 I due numeri indicano le presenze e le reti segnate, per le s...
Species of fly Platycheirus coerulescens Platycheirus_coerulescens.png map Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Arthropoda Class: Insecta Order: Diptera Family: Syrphidae Genus: Platycheirus Species: P. coerulescens Binomial name Platycheirus coerulescens(Williston, 1887) Range map 2023 Synonyms[1] Melanostoma coerulescens Williston, 1887 Platycheirus coerulescens, the Hooked Sedgesitter, is a species of syrphid fly in the family Syrphidae.[1&...
Disambiguazione – Se stai cercando altri significati, vedi In Treatment (disambigua). In TreatmentImmagine tratta dalla sigla delle prime tre stagioniPaeseStati Uniti d'America Anno2008-2021 Formatoserie TV Generedrammatico Stagioni4 Episodi130 Durata22-30 min (episodio) Lingua originaleinglese Rapporto16:9 (st. 1-3)2,00:1 (st. 4) CreditiIdeatoreHagai Levi Interpreti e personaggivedi Personaggi e interpreti per la lista completa MusicheRichard Marvin Produttore esecutivoRodrigo García, St...
الرئيس دونالد ترامب في لقاء ثنائي مع رئيس الاتحاد الروسي فلاديمير بوتين خلال قمة مجموعة العشرين، 28 يونيو 2019، في أوساكا، اليابان وقعت الهجمات الإلكترونية للجنة الوطنية الديمقراطية في عامي 2015 و 2016، حيث تسلل قراصنة الكمبيوتر إلى شبكة الكمبيوتر التابعة للجنة الديمقراطية الو...
Preures La mairie et son clocher-mur. Blason Administration Pays France Région Hauts-de-France Département Pas-de-Calais Arrondissement Montreuil Intercommunalité Communauté de communes du Haut Pays du Montreuillois Maire Mandat Christophe Coffre 2020-2026 Code postal 62650 Code commune 62670 Démographie Gentilé Preurois, Preuroises Populationmunicipale 619 hab. (2021 ) Densité 39 hab./km2 Géographie Coordonnées 50° 34′ 21″ nord, 1° 52′ 44�...
German handball club This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: MT Melsungen – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2021) (Learn how and when to remove this message) This article nee...
Cylindrical compromise map projection Gall stereographic projection of the world. 15° graticule. Gall stereographic projection with 1,000 km indicatrices of distortion. The Gall stereographic projection, presented by James Gall in 1855, is a cylindrical projection. It is neither equal-area nor conformal but instead tries to balance the distortion inherent in any projection. Formulae The projection is conventionally defined as:[1] x = R λ 2 ; y = R ( 1 + 2 2 ) tan ...
Looting of BattlefordPart of the North-West RebellionFort Battleford National Historic SiteDateMarch 30, 1885Location52°44′17″N 108°18′54″W / 52.738°N 108.315°W / 52.738; -108.315Battleford, North-West Territories vteNorth-West Rebellion Duck Lake Battleford (Looting) Battleford (Siege) Frog Lake Fort Pitt Fish Creek Cut Knife Batoche Frenchman's Butte Loon Lake Duck LakeBattlefordFrog LakeFort PittFish CreekCut KnifeBatocheButteLoon Lakeclass=notpageimage...
1953 film by Edward Ludwig SangareeDirected byEdward LudwigWritten byDavid Duncan Frank L. MossBased onnovel by Frank SlaughterProduced byWilliam H. Pine William C. ThomasStarringFernando LamasArlene DahlPatricia MedinaCinematographyLionel LindonEdited byHoward SmithMusic byLucien CaillietProductioncompanyPine-Thomas ProductionsDistributed byParamount PicturesRelease date May 27, 1953 (1953-05-27) Running time94 minutesCountryUnited StatesLanguageEnglishBox office$1.8 million (...
Term for pre-college public education options School choice is a term for education options that allow students and families to select alternatives to public schools. It is the subject of fierce debate in various state legislatures across the United States. The most common type of school choice in the United States, measured both by the number of programs and by the number of participating students, are scholarship tax credit programs. These allow individuals or corporations to receive tax cr...
Sant'Elenacomune Sant'Elena – Veduta LocalizzazioneStato Italia Regione Veneto Provincia Padova AmministrazioneSindacoValentina Businarolo (lista civica) dal 10-06-2024 TerritorioCoordinate45°11′N 11°43′E45°11′N, 11°43′E (Sant'Elena) Altitudine8 m s.l.m. Superficie8,92 km² Abitanti2 548[1] (31-8-2021) Densità285,65 ab./km² Comuni confinantiEste, Granze, Monselice, Solesino, Villa Estense Altre informazioniCod. postale3504...
Rouelebeau CastleChâteau de RouelebeauMeinier in SwitzerlandRouelbeau Castle, aerial viewRouelebeau CastleCoordinates46°14′31″N 6°13′04″E / 46.24205°N 6.21775°E / 46.24205; 6.21775Typelowland castleSite informationOwnerPublicOpen tothe publicYesConditionRuinedWebsitehttp://www.batie-rouelbeau.chSite historyBuilt1318In use14th centuryRouelbeau Castle is a ruined lowland fortress in the municipality of Meinier and the only comprehensively...
Карта Республики Азербайджан по состоянию на 1 января 2009 Города Азербайджана[1][2]: № Русское название Азербайджанское название Население тыс. чел.[3] Статус[4] Герб Примечания 1 Агдам Ağdam 0 1828 2 Агдаш Ağdaş 31,7 XVI век 3 Агдере Ağdərə 1985 в 1991 — 2020 Мартакерт 4 Агджабед...
Alessandro PozziNazionalità Italia Ciclismo SpecialitàStrada Termine carriera1989 CarrieraSquadre di club 1979-1980 Bianchi1981 Sammontana1982-1984 Bianchi1985 Ariostea1986 Gis Gelati1987 Del Tongo1988-1989 Chateau d'Ax Nazionale 1985 Italia Statistiche aggiornate al 29 febbraio 2020 Modifica dati su Wikidata · Manuale Alessandro Pozzi (Capiago Intimiano, 24 dicembre 1954) è un ex ciclista su strada italiano. Indice 1 Carriera 2 Palmarès 3...
1943 film This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (March 2012) (Learn how and when to remove this message)This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help improve this article by introducing citations to additional sources.Find sources: Vie...
American environmental historian (born 1954) William CrononWilliam Cronon, photographed in the Madison, Wisconsin Arboretum in 2007.Born (1954-09-11) September 11, 1954 (age 70)New Haven, Connecticut,NationalityAmericanAlma materUniversity of Wisconsin–Madison (BA)Yale University (MA, MPhil, PhD)University of Oxford (DPhil)OccupationHistorianKnown forPresident of the American Historical Association;MacArthur Fellowship William Cronon (born September 11, 1954 in New Haven, Con...