Phân cấp hành chính Việt Nam là sự phân chia các đơn vị hành chính của Việt Nam thành từng tầng, cấp theo chiều dọc. Theo đó cấp hành chính ở trên (cấp trên) sẽ có quyền quyết định cao hơn, bắt buộc đối với cấp hành chính ở dưới (hay cấp dưới).
Phân cấp hành chính Việt Nam hiện nay theo Điều 110 Hiến pháp 2013[1] và Điều 2 Luật Tổ chức chính quyền địa phương[2] gồm 3 cấp hành chính là:
Ngoài ra còn có đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.
Dưới xã có làng / thôn / bản / buôn / sóc / ấp..., dưới phường / thị trấn có khu dân cư / khu phố / khu vực / khóm / ấp. Khi lượng dân cư đông thì thôn làng dưới xã có thể chia ra các xóm, còn khu dân cư ở phường/thị trấn thì chia ra tổ dân phố, dưới tổ dân phố còn chia ra cụm dân cư. Đây là cấp cơ sở không pháp nhân, phục vụ cho quản lý dân cư nhưng không được xem là cấp hành chính, và những người tham gia quản lý hoạt động ở cấp này chỉ hưởng phụ cấp công tác mà không được coi là công chức.
Sau khi bình định toàn bộ Việt Nam, Pháp tiến hành chia nước ta làm 3 xứ: Bắc Kỳ và Trung Kỳ đặt dưới chế độ bảo hộ và Nam Kỳ đặt dưới chế độ thuộc địa, tất cả đều trực thuộc liên bang Đông Dương. Về cơ bản, hệ thống hành chính không có nhiều sự thay đổi rõ rệt so với thời nhà Nguyễn. Pháp giữ nguyên các cấp hành chính như cũ, chỉ thực hiện một số thay đổi nhằm áp đặt sự cai trị. Cụ thể, các cấp hành chính như sau:
Cấp tỉnh: Có các tỉnh, thành phố và đạo quan binh do người Pháp đứng đầu.
Cấp phủ: Có các phủ ở đồng bằng và châu ở miền núi. Các cấp này do người bản xứ đứng đầu. Ngoài ra trong cấp này còn có các tiểu quân khu ở các đạo quan binh, do các sĩ quan Pháp đứng đầu.
Cấp huyện: Người bản xứ quản lý.
Cấp xã: Người bản xứ quản lý. Tại các thành phố, cấp tương đương là quận (arrondissement), chỉ nằm dưới cấp tỉnh.
Tại Nam Kỳ, các cấp hành chính đều do người Pháp quản lý.
Thời kỳ 1945 - 1954
Vào thời đế quốc Việt Nam, Việt Nam không còn là ba xứ riêng biệt. Các cấp hành chính gần như không thay đổi, tất cả đều do người Việt quản lý.
Nước Việt Nam về phương diện hành chính gồm có ba bộ: Bắc, Trung, Nam. Mỗi bộ chia thành tỉnh, mỗi tỉnh chia thành huyện, mỗi huyện chia thành xã.
Như vậy vào thời kỳ này các đơn vị hành chính của Việt Nam được phân thành 4 cấp, ngoài các cấp xã, huyện, tỉnh như sau này thì vẫn còn có cấp Bộ (cả nước có 3 Bộ: Bắc Bộ, Trung Bộ, Nam Bộ). Cấp phủ, châu bị bãi bỏ.
Các tỉnh thời kỳ 1945 - 1946 (69 tỉnh, thành phố):
Tuy nhiên, đơn vị hành chính cấp Bộ (của chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hoà) chỉ tồn tại trong khoảng vài năm rồi bỏ. Nhưng chính quyền Quốc gia Việt Nam thì lập chức Thủ hiến cho mỗi Phần (chính là Bộ theo cách gọi của họ).
Hợp nhất 2 tỉnh Gia Định và Tây Ninh lại thành 1 tỉnh có tên là tỉnh Gia Định Ninh.
Các tỉnh mới này ở Nam Bộ tồn tại đến tháng 8/1954 thì giải thể, phân chia đơn vị hành chính trở lại giống như thời gian trước năm 1947.
Thời kỳ 1954 - 1975
Miền Bắc Việt Nam
Trong thành phố trực thuộc trung ương, thời kỳ 1954-1958 có các cấp hành chính quận (ở cả nội thành và ngoại thành), dưới quận có khu phố (ở nội thành) và xã (ở ngoại thành, ngoài ra có phố là cấp không thông dụng, như phố Gia Lâm ở Hà Nội). Năm 1958, nội thành bỏ quận, thay bằng khu, dưới khu là khối dân phố, ngoại thành có quận (từ năm 1961 đổi là huyện) và xã. Năm 1974, đổi tên gọi khối dân phố thành cấp tiểu khu.
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1954 có 34 đơn vị hành chính:
Bắc Bộ có 26 tỉnh, 2 thành phố trực thuộc trung ương và 1 đặc khu:
Các đơn vị hành chính trong nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phân định như sau:
Nước chia thành tỉnh, khu tự trị, thành phố trực thuộc trung ương.
Tỉnh chia thành huyện, thành phố, thị xã.
Huyện chia thành xã, thị trấn.
Các đơn vị hành chính trong khu vực tự trị do luật định (chương VII, Điều 78).
Như vậy ở thời kỳ này cấp Bộ đã không còn, nhưng lại xuất hiện các khu tự trị. Miền Bắc Việt Nam có 2 khu tự trị, được thành lập từ năm 1955-1956: Khu tự trị Tây Bắc (ban đầu gọi là Khu tự trị Thái Mèo) và Khu tự trị Việt Bắc. Khu tự trị Tây Bắc lúc đầu chỉ có các cấp châu (tương đương huyện) và xã, bỏ cấp tỉnh, nhưng đến năm 1963 đã lập lại các tỉnh. 2 khu tự trị này tồn tại đến tháng 12/1975.
Năm 1962, 2 tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh hợp nhất thành tỉnh Hà Bắc, tỉnh Kiến An nhập vào thành phố Hải Phòng; tái lập 2 tỉnh Lai Châu, Sơn La từ Khu tự trị Thái Mèo và thành lập tỉnh Nghĩa Lộ thuộc khu tự trị Tây Bắc. Miền Bắc có 30 tỉnh thành.
Năm 1963, tỉnh Hải Ninh và khu Hồng Quảng hợp nhất thành tỉnh Quảng Ninh. Miền Bắc có 30 tỉnh thành.
Năm 1965, 2 tỉnh Bắc Cạn, Thái Nguyên hợp nhất thành tỉnh Bắc Thái; 2 tỉnh Hà Nam, Nam Định hợp nhất thành tỉnh Nam Hà, 2 tỉnh Hà Đông và Sơn Tây hợp nhất thành tỉnh Hà Tây. Miền Bắc có 27 tỉnh thành.
Năm 1968, 2 tỉnh Hưng Yên, Hải Dương hợp nhất thành tỉnh Hải Hưng; 2 tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc hợp nhất thành tỉnh Vĩnh Phú. Miền Bắc có 25 tỉnh thành.
Chính quyền Việt Nam Cộng hòa phân ra các cấp hành chính: tỉnh, quận (tương đương với quận và huyện ngày nay), xã; ngoài ra còn có 10 thị xã tự trị. Toàn miền Nam Việt Nam từ khoảng năm 1965 chia thành 44 tỉnh.
Về mặt quân sự, trên cấp tỉnh còn có Vùng chiến thuật (lập ra năm 1961) và đến năm 1970 đổi tên thành Quân khu. Tất cả miền Nam Việt Nam có 4 Vùng chiến thuật (Quân khu). Cấp tỉnh đóng trụ sở tại thị xã, về mặt quân sự gọi là tiểu khu, cấp quận đóng trụ sở tại thị trấn quận lị, về mặt quân sự gọi là chi khu.
Từ năm 1975, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam chỉ dùng tên gọi quận cho khu vực nội thành thành phố, các quận còn lại đổi thành huyện.
Sau khi thống nhất đất nước
Phân cấp hành chính Việt Nam năm 1976
Tháng 12/1975, Quốc hội Việt Nam khóa V đã ra nghị quyết theo đó cấp khu trong hệ thống hành chính bị bãi bỏ. Các khu tự trị bị giải thể. Việc phân chia các tỉnh, huyện, xã đổi mới liên tục đến mức bản đồ hành chính vừa lập xong đã bị lạc hậu vì thay đổi địa giới và tên gọi các đơn vị.
Ngày 3/1/1981, Hội đồng Chính phủ quyết định thống nhất tên gọi các đơn vị hành chính cơ sở ở nội thành, nội thị thuộc các thành phố, thị xã là phường (trước đây là tiểu khu), dưới cấp quận (trước đây là khu phố).
Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm có:
1. Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh)
2. Huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp huyện)
3. Xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã)
4. Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập
Theo đó Việt Nam có 3 cấp hành chính:
Cấp tỉnh
Sau nhiều lần chia tách và nhập lại, tính đến nay, Việt Nam có 63 đơn vị hành chính cấp Tỉnh, bao gồm 5 thành phố trực thuộc trung ương và 58 tỉnh (tương ứng với chữ số được đánh dấu trên "bản đồ Hành chính Việt Nam").
Đây là cấp hành chính cấp 2 của Việt Nam, thấp hơn (về thẩm quyền), và thông thường thì cấp này cũng có quy mô dân số, diện tích, kinh tế nhỏ hơn cấp tỉnh. Đây là cấp hành chính cao hơn cấp xã, phường, thị trấn. Cấp hành chính này có nhiều tên gọi khác nhau tùy theo cấp hành chính nó trực thuộc, gồm "Huyện", "Thị xã", "Quận", "Thành phố thuộc tỉnh", "Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương", gọi tuần tự theo mức đô thị hóa. Trong đó, quận và thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương không có trong tỉnh, chỉ áp dụng cho các đơn vị nội thành của thành phố thuộc trung ương. Thành phố thuộc tỉnh không có trong thành phố trực thuộc trung ương.
Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương được Quốc hội khóa XIII thông qua 19/6/2015, chính thức có hiệu lực từ 1/1/2016 đã bổ sung thêm đơn vị hành chính Thành phố thuộc Thành phố trực thuộc trung ương. Điều này nhằm tạo điều kiện cho mục tiêu thực hiện Đề án thành lập chính quyền đô thị của TP HCM[20]. Đến ngày 9/12/2020, Quốc hội khóa 14 chính thức thông qua việc thành lập đơn vị Thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương đầu tiên của cả nước tại Thành phố Hồ Chí Minh là Thành phố Thủ Đức, bằng việc sáp nhập 3 quận Thủ Đức cũ, quận 2 và quận 9. Tới đầu tháng 11/2024, Quốc hội khóa 15 lại tiếp tục ban hành Nghị quyết thành lập Thành phố Thủy Nguyên thuộc Thành phố Hải Phòng, bao gồm 17 Phường và 4 Xã, có hiệu lực kể từ 01/01/2025.[21]
Cấp xã
Đây là đơn vị hành chính cấp cơ sở, thấp hơn cấp Huyện. Gọi xã, phường, thị trấn là tùy theo mức đô thị hóa. Trong đó, phường không có trong huyện, xã không có trong quận, thị trấn chỉ có trong huyện.
Trong thời điểm bầu cử Quốc hội và Hội đồng Nhân dân các cấp, mỗi tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương được chia thành nhiều đơn vị bầu cử. Mỗi đơn vị bầu cử lại được chia thành nhiều khu vực bỏ phiếu. Số lượng đơn vị bầu cử ở mỗi tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương tùy vào dân số ở khu vực đó.
Trong cuộc bầu cử năm 2011, Việt Nam có 183 đơn vị bầu cử và 89.960 khu vực bỏ phiếu.
^Trung tâm hành chính tỉnh Gia Định được đặt tại xã Bình Hòa thuộc quận Gò Vấp
^Do chính quyền bảo hộ Pháp thành lập năm 1900. Năm 1956 chính quyền Việt Nam Cộng hòa giải thể và đến năm 1963 cũng chính quyền này tái lập lại.
^Do chính quyền bảo hộ Pháp thành lập năm 1900. Năm 1956 chính quyền Việt Nam Cộng hòa giải thể và đến năm 1964 cũng chính quyền này tái lập lại.
^Do chính quyền bảo hộ Pháp thành lập năm 1900. Năm 1956 chính quyền Việt Nam Cộng hòa giải thể và đến năm 1966 cũng chính quyền này tái lập lại.
^Trước đó tỉnh này có tên là Long Xuyên do chính quyền bảo hộ Pháp thành lập năm 1900. Năm 1956 chính quyền Việt Nam Cộng hòa đổi tên thành An Giang.
^Do chính quyền bảo hộ Pháp thành lập năm 1920 có tên là tỉnh Rạch Giá. Năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa điều chỉnh một phần địa giới và đổi tên thành tỉnh Kiên Giang.
^Do chính quyền bảo hộ Pháp thành lập năm 1900 với tên gọi là tỉnh Cần Thơ. Năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa điều chỉnh một phần địa giới và đổi tên thành tỉnh Phong Dinh.
^Do chính quyền bảo hộ Pháp thành lập năm 1900. Năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa điều chỉnh một phần địa giới thành lập tỉnh Cà Mau, phần còn lại vẫn thuộc tỉnh Bạc Liêu.
^Tháng 3 năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa tách một phần địa giới của tỉnh Bạc Liêu để thành lập tỉnh mới có tên là tỉnh Cà Mau, tháng 10 cùng năm đổi tên cà mau thành An Xuyên.
Satish KaushikKaushik pada 2017LahirSatish Chandra Kaushik(1956-04-13)13 April 1956Mahendragarh, Haryana, IndiaMeninggal09 Maret 2023Gurgaon, Haryana, IndiaAlmamater Kirori Mal College, Delhi University National School of Drama Film and Television Institute of India PekerjaanAktorpembuat filmpenulis skenariokomedianTahun aktif1982–2023Suami/istriShashi Kaushik (m. 1985)Anak2 Satish Chandra Kaushik (13 April 1956 – 9 Maret 2023) adalah seo...
Stephen SondheimSondheim c. 1976LahirStephen Joshua Sondheim(1930-03-22)22 Maret 1930Kota New York, New York, A.SMeninggal26 November 2021(2021-11-26) (umur 91)Roxbury, Connecticut, A.S.AlmamaterWilliams CollegePekerjaanKomponispenulis lirikTahun aktif1952–2021Suami/istriJeffrey Romley (m. 2017)PenghargaanLihat daftarKarier musikGenreTeater musikal Stephen Joshua Sondheim (/ˈsɒndhaɪm/ SOND-hym; 22 Maret 1930 – 26 November 20...
Taçi OilCompany typeOil companyIndustryCrude Oil exploration, production, manufacture and marketingHeadquartersTirana, AlbaniaKey peopleRezart TaçiProductsPetroleum productRevenue€350 million (2012)Websitetaci-oil.com Taçi Oil is an Albanian petroleum company and oil distributor in Albania headquartered in Tirana. The company's revenue for 2012 was €350 million.[1][2] and had over 290 petrol stations through Albania and over 850 employees.[3] In 2009 Taçi Oil p...
Association football club in England Football clubFull nameStreet Football ClubNickname(s)The CobblersFounded1880GroundThe Tannery, StreetCapacity1,500 (150 seated)LeagueWestern League Premier Division2022–23Western League Premier Division, 9th of 19 Home colours Away colours Street Football Club are a football club based in Street in Somerset, England. They are currently members of the Western League Premier Division and play at the Tannery. The club is affiliated to the Somerset County FA...
Ini adalah nama Mandailing, marganya adalah Lubis. Iskan Qolba Lubis Anggota Dewan Perwakilan Rakyat Republik IndonesiaPetahanaMulai menjabat 1 Oktober 2009Daerah pemilihanSumatera Utara II Informasi pribadiLahir1 Juli 1961 (umur 62)Sibuhuan, Padang Lawas, Sumatera Utara, IndonesiaPartai politik Partai Keadilan SejahteraSuami/istriErni Asfiati HasibuanAnakAbdan Syakuro LubisHuzaifah Mahbubi LubisAmmar Mandili Lubis Nuswah Az-Zahroh LubisHimmah Izzati LubisAlma materUniversitas Al-Azh...
Mountain range in Canada Mealy MountainsHighest pointPeakHighest PointElevation1,180 m (3,870 ft)GeographyCountryCanadaProvinceNewfoundland and LabradorRange coordinates53°23′N 59°28′W / 53.383°N 59.467°W / 53.383; -59.467Parent rangeLaurentian Mountains The Mealy Mountains is a mountain range in the southern portion of Labrador in the Canadian province of Newfoundland and Labrador. The mountains lie south of Lake Melville and cover an area of ap...
Saber Rebaïصابر الرباعيصابر بن الهادي الرباعيInformasi latar belakangNama lahirSaber ibn Al-Hadi Rebaïصابر بن الهادي الرباعيNama lainSaber RebaïLahir13 Maret 1967 (umur 57)Sfax, TunisiaGenreMusik ArabPekerjaanpenyanyipenulis laguaktorInstrumenVokal, oud, biolaTahun aktif1988 – sekarangLabelRotana Records Saber Rebaï (Arab: صابر الرباعيcode: ar is deprecated ; lahir 13 Maret 1967) adalah seorang penyanyi, penulis lagu, dan ...
Artikel ini perlu diwikifikasi agar memenuhi standar kualitas Wikipedia. Anda dapat memberikan bantuan berupa penambahan pranala dalam, atau dengan merapikan tata letak dari artikel ini. Untuk keterangan lebih lanjut, klik [tampil] di bagian kanan. Mengganti markah HTML dengan markah wiki bila dimungkinkan. Tambahkan pranala wiki. Bila dirasa perlu, buatlah pautan ke artikel wiki lainnya dengan cara menambahkan [[ dan ]] pada kata yang bersangkutan (lihat WP:LINK untuk keterangan lebih lanjut...
American turboprop airliner by Lockheed, built 1957–1961 Not to be confused with the unrelated earlier Lockheed Model 10 Electra. L-188 Electra The L-188 is a low wing airliner powered by four turboprops. Role Turboprop airlinerType of aircraft National origin United States Manufacturer Lockheed Corporation First flight December 6, 1957 Introduction January 12, 1959, with Eastern Air Lines Status In service[1] Primary users Air Spray[2] Buffalo AirwaysConair Group (Reti...
Overview of the folklore of the Turkish peoples This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (April 2009) (Learn how and when to remove this message) Part of a series on theCulture of Turkey History Agriculture Anatolian peoples Christianity Genetic history Migration of Turks into Anatolia Constitutional history Diplomatic...
Sekretariat Jenderal Kementerian Perhubungan Republik IndonesiaGambaran umumDasar hukumPeraturan Presiden Nomor 40 Tahun 2015Susunan organisasiSekretaris JenderalNovie Riyanto RaharjoSitus webwww.dephub.go.id Sekretariat Jenderal Kementerian Perhubungan Republik Indonesia merupakan unsur pembantu pimpinan pada Kementerian Perhubungan Republik Indonesia yang berada di bawah dan bertanggung jawab kepada Menteri Perhubungan Republik Indonesia.[1] Referensi ^ Peraturan Presiden Nomor...
The SpongeBob Movie:Sponge on the RunPoster perilisan di Paramount+SutradaraTim HillProduserRyan HarrisCeritaTim HillJonathan AibelGlenn BergerBerdasarkanSpongeBob SquarePantsoleh Stephen HillenburgPemeran Tom Kenny Awkwafina Matt Berry Snoop Dogg Bill Fagerbakke Clancy Brown Tiffany Haddish Carolyn Lawrence Mr. Lawrence Keanu Reeves Danny Trejo Reggie Watts Penata musik Hans Zimmer Steve Mazzaro SinematograferPeter Lyons CollisterPenyuntingMichael W. Andrews[1]Perusahaanproduks...
Федеральное агентство по делам Содружества Независимых Государств, соотечественников, проживающих за рубежом, и по международному гуманитарному сотрудничествусокращённо: Россотрудничество Общая информация Страна Россия Юрисдикция Россия Дата создания 6 сентября...
The examples and perspective in this article are to narrow. This article needs to discuss Slavic fantasy outside Russia, in other Slavic countries. As long as it is unduly focused on Russia, it may not represent a worldwide view of the subject. You may improve this article are to narrow. This article needs to discuss Slavic fantasy outside Russia, in other Slavic countries. As long as it is unduly focused on Russia, it, discuss the issue on the talk page, or create a new article are to narro...
Bilateral relationsGeorgia–Russia relations Georgia Russia Diplomatic missionEmbassy of Georgia, MoscowEmbassy of Russia, Tbilisi Russia and Georgia have had relations for centuries. The contacts between the two date back to the 15th and 16th centuries, and the most important stage started in the 1580s, when the Georgian kingdom of Kakheti and the Russian Empire signed a treaty of alliance in 1587.[1] Since then, Georgia–Russia relations have been developing vibrantly and culmina...
Lieutenant governors of Idaho, List Lieutenant Governor of IdahoGreat Seal of the State of IdahoIncumbentScott Bedkesince January 2, 2023Government of IdahoStyleThe HonorableTerm lengthFour yearsInaugural holderN. B. WilleyWebsitelgo.idaho.gov The lieutenant governor of Idaho is a constitutional statewide elected office in the U.S. state of Idaho. According to the Idaho Constitution, the officeholder is elected to a four-year term. The current lieutenant governor of Idaho is Republican S...
artikel ini perlu dirapikan agar memenuhi standar Wikipedia. Tidak ada alasan yang diberikan. Silakan kembangkan artikel ini semampu Anda. Merapikan artikel dapat dilakukan dengan wikifikasi atau membagi artikel ke paragraf-paragraf. Jika sudah dirapikan, silakan hapus templat ini. (Pelajari cara dan kapan saatnya untuk menghapus pesan templat ini) Artikel ini tidak memiliki referensi atau sumber tepercaya sehingga isinya tidak bisa dipastikan. Tolong bantu perbaiki artikel ini dengan menamba...
French cardinal and bishop This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Toussaint de Forbin-Janson – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2017) (Learn how and when to remove this message) Toussaint de Forbin-Janson Toussaint de Forbin-Janson also known simply as Cardinal de Janson (1 Octob...
30°58′N 46°05′E / 30.967°N 46.083°E / 30.967; 46.083 فترة العبيدمعلومات عامةنسبة التسمية تل العبيد البداية القرن 55 ق.م النهاية 3500 ق.م المنطقة بلاد الرافدين التأثيراتفرع من العصر النحاسي تفرع عنها Ubaid 2 period (en) ثقافة حسونةفترة حلف-العبيد الانتقاليةثقافة سامراء فترة أوروكالعصر الح...
