Lý Thần Tông

Lý Thần Tông
李神宗
Hoàng đế Việt Nam
Tiền thời Lý Thần Tông
Hoàng đế Đại Việt
Trị vì15 tháng 1 năm 1128 – 31 tháng 10 năm 1138
10 năm, 289 ngày
Tiền nhiệmLý Nhân Tông
Kế nhiệmLý Anh Tông
Thông tin chung
Sinh1116
Thăng Long
Mất31 tháng 10 năm 1138
Điện Vĩnh Quang, Thăng Long
An tángThọ Lăng (寿陵)
Thê thiếpxem văn bản
Hậu duệ
Tên húy
Lý Dương Hoán (李陽煥)
Niên hiệu
Thiên Thuận (1128-1132)
Thiên Chương Bảo Tự (1133-1138)
Tôn hiệu
Thuận Thiên Duệ Vũ Tường Linh Cảm Ứng Khoan Nhân Quảng Hiếu Hoàng Đế (順天睿武祥靈感應寬仁廣孝皇帝)
Thụy hiệu
Quảng Nhân Sùng Hiếu Văn Vũ Hoàng đế (廣仁崇孝文武皇帝)
Miếu hiệu
Thần Tông (神宗)
Triều đạiNhà Lý
Thân phụSùng Hiền hầu
Thân mẫuĐỗ Phu nhân
Tôn giáoPhật giáo

Lý Thần Tông (chữ Hán: 李神宗 1116 – 31 tháng 10 năm 1138) là vị hoàng đế thứ năm của triều đại nhà Lý nước Đại Việt. Ông trị vì từ năm 1128 đến khi qua đời năm 1138, tổng cộng là 10 năm.

Dù lên ngôi khi mới 11 tuổi, Lý Thần Tông đã tin dùng những người phụ chính như Trương Bá Ngọc, Dương Anh Nhị và Lý Công Bình, thực hiện chính sách cai trị khoan dung và duy trì sự ổn định của Đại Việt. Thời này Khmer và Chiêm Thành vài lần đánh phá nước Việt, Thần Tông phải sai tướng đi đánh đuổi. Bên cạnh đó, Thần Tông bị sử sách phê phán vì quá mê tín vào các "điềm lành".

Thân thế

Lý Thần Tông tên thật là Lý Dương Hoán (李陽煥), sinh vào tháng 6 âm lịch năm 1116 tại kinh đô Thăng Long (Hà Nội), là con trai của Sùng Hiền hầu (em trai của Lý Nhân Tông), tức là cháu gọi Nhân Tông bằng bác. Mẹ ông là Đỗ Phu nhân, là chị của Đỗ Anh Vũ.

Có ý kiến cho rằng, Lý Thần Tông là hậu thân của Thiền sư Từ Đạo Hạnh. Sách Đại Việt Sử ký Toàn thư, quyển III ghi lại việc Từ Đạo Hạnh thoát xác tại chùa Thầy núi Sài Sơn năm 1116, ngay trước khi Lý Dương Hoán ra đời. Người xưa cho rằng vì Lý Nhân Tông không có con nên Từ Đạo Hạnh đầu thai làm con trai Sùng Hiền hầu để duy trì sự nghiệp của nhà Lý.

Cai trị

Năm Kỷ Dậu (1129), tháng giêng, ngày Giáp Ngọ, Lý Thần Tông tôn cha đẻ là Sùng Hiền hầu làm Thái thượng hoàng. Đại Việt sử lược chép việc ông tôn mẹ nuôi là Thần phi làm Thái hậu.[1] Đến tháng 1 âm lịch năm 1129, ông lại tôn cha là Sùng Hiền hầu làm Thái thượng hoàng và mẹ ruột là Đỗ thị làm Hoàng thái hậu.[2]

Ông thường tìm kiếm những con vật lạ trong thiên hạ làm sở thích. Phàm ai có hươu trắng, hươu đen hay chim sẻ trắng, rùa trắng... đều đem dâng vua cả. Lúc ấy, có Đỗ Khánh là lính ở Tả Vũ Tiệp đem dâng con cá xương và con cá công sắc vàng (cá xương là một loại cá biển, cũng gọi là cá hầu; cá công cũng ở biển, còn gọi là cá chiết, trông gần giống như con cua). Ông cho đấy là điềm lành, bèn xuống chiếu cho bề tôi chúc mừng. Cáp môn sứ là Lý Phụng Ân nói rằng:[3]

“ Cá là vật nhỏ mọn mà bệ hạ đã lấy làm điềm lành, vậy nhỡ sau này có người đem tới dâng con lân con phượng thì bệ hạ sẽ làm sao? ”

Bởi lời ấy, việc này mới thôi.

Năm 1128, Đế quốc Khmer xua hơn 2 vạn quân tấn công bến Ba Đầu (Nghệ An). Thần Tông sai Thái phó Lý Công Bình chỉ huy quân chính quy liên kết với dân Nghệ An chống trả. Quân Đại Việt đã đánh tan quân Khmer, bắt được chủ tướng cùng 169 binh sĩ. Vua Thần Tông đến các cung Thái Thanh, Cảnh Linh và các chùa quán ở Thăng Long để làm lễ tạ ơn Thần, Phật phù hộ cho người Việt giữ nước.[2] Đến tháng 8 năm 1132, quân Khmer hợp sức với Chiêm Thành cướp phá Nghệ An. Thần Tông sai quan Thái úy Dương Anh Nhị đánh thắng được quân hai nước. Sang năm 1134, hai nước phải đến tiến cống.[1] Tháng 9 năm 1137, tướng Khmer là Tô Phá Lăng lại mang quân vào cướp phá Nghệ An. Thần Tông sai quan Thái phó là Lý Công Bình đi đánh bại quân Chân Lạp.

Thần Tông đại xá cho các tù phạm và trả lại ruộng đất mà đã tịch thu của quân dân trước đó. Ông cũng thực hiện chính sách ngụ binh ư nông, cho binh lính thay phiên nhau cứ sáu lần một tháng được về làm ruộng. Vì thế, việc sản xuất nông nghiệp của Đại Việt phát triển.[4]

Giai thoại

Tương truyền năm Thần Tông 21 tuổi (1136), vua bỗng nhiên mắc bệnh lạ, trên người mọc lông hổ, ngồi xổm chụp người, cuồng loạn, gầm gừ đáng sợ (khoa học ngày nay gọi là bệnh rậm lông, tên khoa học là Hypetrichosis). Triều đình phải làm cũi vàng nhốt vua trong đó. Khi ấy, có đứa bé ở Chân Định hát rằng:

Nước có Lý Thần Tông,
Triều đình muôn việc thông.
Muốn chữa bệnh thiên hạ,
Cần được Nguyễn Minh Không.

Triều đình sai quan chỉ huy đi đón sư Nguyễn Minh Không. Đến am, sư cười bảo: "Đây không phải là việc cứu cọp đó ư?" Quan chỉ huy hỏi: "Sao thầy sớm biết trước?". Sư bảo: "Ta đã biết việc này trước hai mươi năm". Sư đến triều vào trong điện ngồi, lên tiếng bảo: "Bá quan đem cái đảnh dầu lại mau, trong đó để một trăm cây kim, và nấu cho sôi, đem cũi vua lại gần đó". Sư lấy tay mò trong đảnh lấy một trăm cây kim găm vào thân vua, nói: "Quí là trời". Tự nhiên lông, móng, răng đều rụng hết, thân vua hoàn phục như cũ. Vua tạ ơn sư một ngàn cân vàng và một ngàn khoảnh ruộng để hương hỏa cho chùa, ruộng này không có lấy thuế.

Về việc này, Đại Việt sử ký toàn thư, quyển III không nhắc đến việc hóa hổ mà chép như sau:

[Năm 1136] Vua bệnh nặng, chữa thuốc không khỏi. Nhà sư Minh Không chữa khỏi, phong làm quốc sư. Tha thuế dịch cho vài trăm hộ [ban cho Minh Không]. (Tục truyền khi nhà sư Từ Đạo Hạnh sắp trút xác, trong khi ốm đem thuốc niệm thần chú rồi giao cho học trò là Nguyễn Chí Thành tức Minh Không, dặn rằng 20 năm sau nếu thấy quốc vương bị bệnh lạ thì đến chữa ngay, có lẽ là việc này).

Sách Khâm định Việt sử Thông giám Cương mục cũng chỉ ghi vắn tắt việc Lý Thần Tông "có tật chữa lâu không khỏi, sau nhờ nhà sư Minh Không chữa được".

Lý Thần Tông băng hà ngày 26 tháng 9 năm Mậu Ngọ (tức ngày 31 tháng 10 năm 1138) ở Vĩnh Quang điện (永光殿), thọ 23 tuổi.

Nhận định

Các bộ sử đời Lê sơ có nhận xét về Lý Thần Tông trên quan điểm Tống Nho:

Gia quyến

Hậu Phi
STT Danh hiệu Tên Sinh mất Cha Ghi chú
1 Lệ Thiên hoàng hậu

(儷天皇后)

Lý thị

(李氏)

Lý Sơn

(李山)

2 Linh Chiếu Hoàng hậu

(靈照皇后)

Lê thị

(黎氏)

Phụ Thiên Đại vương Ban đầu được phong làm Cảm Thánh Phu nhân (感聖夫人). Sinh ra vua Lý Anh Tông Lý Thiên Tộ.
3 Phụng Thánh phu nhân

(奉聖夫人)

Lê Lan Xuân

(黎蘭春)

Phụ Thiên Đại vương Em gái ruột của Linh Chiếu,được Anh Tông vô cùng kính trọng.
4 Minh Bảo phu nhân

(明寶夫人)

Lê Thị

(黎氏)

Lê Xương

(黎昌)

5 Thứ phi

(次妃)

Lý Thị Chương Anh

(李氏章英)

Lý Nguyên

(李元)

6 Nhật Phụng phu nhân

(日奉夫人)

Cùng Linh Chiếu Hoàng hậu và Phụng Thánh Phu nhân tranh ngôi cho Anh Tông.
Hoàng tử
STT Danh hiệu Tên Sinh mất Mẹ Ghi chú
1 Minh Đạo vương

(明道王)

Lý Thiên Lộc

(李天祿)

1132-? không rõ Được cha lập làm Hoàng thái tử nối ngôi nhưng do can thiệp của ba phu nhân khi Thần Tông lập di chiếu nên bị phế làm Minh Đạo Vương.
2 Lý Anh Tông

(李英宗)

Lý Thiên Tộ

(李天祚)

1136-1175 Linh Chiếu Hoàng Hậu Lê Thị Ông kế vị trở thành vị vua thứ sáu của triều Lý.
3 Hoàng Tam Tử

(皇三子)

? ?-1137 không rõ Chết yểu
Công chúa
STT Danh hiệu Tên Sinh mất Mẹ Ghi chú
1 Hoàng trưởng nữ

(皇長女)

? ?-1132 Không rõ Chết yểu.
2 Thụy Thiên công chúa

(瑞天公主)

1137-? Không rõ
3 Thiều Dung công chúa

(韶容公主)

?-1155 Không rõ Bà được gả cho Dương Tự Minh.

Xem thêm

Đọc thêm

Chú thích

  1. ^ a b Đại Việt sử lược, quyển 3[liên kết hỏng]
  2. ^ a b Ngô Sĩ Liên 1993, tr. 126-127.
  3. ^ Ngô Sĩ Liên 1993, tr. 130.
  4. ^ Quỳnh Cư, Đỗ Đức Hùng, sách đã dẫn, tr. 80.
  5. ^ Lê Tung. Bản sao đã lưu trữ. Hội Bảo tồn di sản chữ Nôm. tr. 11b-12a. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 3 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2017. Đã định rõ hơn một tham số trong |tựa đề= và |title= (trợ giúp)

Liên kết ngoài

Read other articles:

Daftar penghargaan dan nominasi yang diterima oleh Black Swan

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Januari 2023. Artikel atau sebagian dari artikel ini mungkin diterjemahkan dari List of accolades received by Black Swan di en.wikipedia.org. Isinya masih belum akurat, karena bagian yang diterjemahkan masih perlu diperhalus dan disempurnakan. Jika Anda menguasai ba...

 

Zaragoza

ZaragozaBasilica of Our Lady of the Pillar dan Sungai Ebro BenderaLambang kebesaranNegara SpanyolWilayah otonomiAragónProvinsiZaragozaComarcaZaragozaDistrikCasco Antinguo, Centro, Delicias, Universidad, San José, Las Fuentes, La Almozara, Oliver-Valdefierro, Torrero-La Paz, Margen Izquierda, Barrios Rurales Norte, Barrios Rurales OestePemerintahan • JenisMayor-council • BadanAyunatmiento de Zaragoza • MayorJuan Alberto Belloch (PSOE)Luas •...

 

1980 Arkansas gubernatorial election

Election in the United States For related races, see 1980 United States gubernatorial elections. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: 1980 Arkansas gubernatorial election – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2015) (Learn how and when to remove this template message) 1980 Arkansas g...

Balap sepeda pada Pesta Olahraga Asia 2018

Balap sepeda pada Pesta Olahraga Asia 2018Lokasi Jakarta Pulomas International BMX Center (BMX) Jakarta International Velodrome (trek) Subang Gunung Jalan raya Tanggal20–31 Agustus 2018Jumlah disiplin24Peserta286 dari 25 negara← 20142022 → Balap sepeda pada Pesta Olahraga Asia 2018 adalah pelaksanaan cabang olahraga balap sepeda pada penyelenggaraan Pesta Olahraga Asia 2018. Kompetisi pada cabang olahraga ini berlangsung di Jakarta dan Subang, sejak tang...

 

Kornea

Diagram skema mata manusia. Kornea (5) terletak di bagian atas diagram. Kornea atau selaput bening adalah bagian depan mata yang tembus pandang yang menutupi iris dan pupil.[1] Bila kornea disentuh maka kelopak mata akan menutup secara refleks. Kornea tidak memiliki pembuluh darah. Kontribusi kornea selain sebagai pertahanan fisik dan kimia bola mata juga sebagai komponen media refraktif berkekuatan 40-44 Dioptri. Kornea memiliki tingkat kelengkungan yang bervariasi dari kelengkungan ...

 

Peter Artedi

Swedish zoologist (1705–1735) Peter ArtediPeter Artedi, a painting by the artist Mary Pinzón, how he might have lookedBornPeter Artedi(1705-02-27)27 February 1705Anundsjö, Ångermanland, SwedenDied28 September 1735(1735-09-28) (aged 30)AmsterdamNationalitySwedishEducationUppsala UniversityKnown forPioneer ichthyologistScientific careerPatronsAlbertus SebaAuthor abbrev. (zoology)Artedi, Arctaedius, Art. Peter Artedi or Petrus Arctaedius (27 February 1705 – 28 ...

Rajendra dari Nepal

Rajendra Bikram ShahRaja NepalPendahuluGirvan Yuddha Bikram Shah DevaPenerusSurendra Bikram ShahWangsaDinasti ShahAyahGirvan Yuddha Bikram Shah Deva Rajendra Bikram Shah, Raja Nepal (1813-1881) adalah Raja Nepal sejak 1816 hingga 1847. Ia menjadi raja pada usia 3 tahun karena kematian ayahnya Girvan Yuddha Bikram Shah Deva. Karena ayahnya wafat, sebagian besar kekuasaan Rajendra berada di bawah kepemimpinan Ratu Lalit Tripura Sundari (wafat 1832) dan Perdana Menteri Bhimsen Thapa. Sebagai pem...

 

Get Squirrely

2015 film by Ross Venokur Get Squirrely!Theatrical Release posterDirected byRoss VenokurWritten byLenore VenokurProduced byDan KrechStarringJason JonesWill ForteJohn LeguizamoSamantha BeeVictoria JusticeJohn CleeseJim CummingsCinematographyKyran KellyMusic byMarcelo QuinonezProductioncompanyVanguard AnimationDistributed byViva PicturesRelease dates June 20, 2015 (2015-06-20) (Japan) November 4, 2016 (2016-11-04) CountryUnited StatesLanguageEnglishBox office$1...

 

Tomu Muto

Tomu Mutō武藤十夢Informasi latar belakangLahir25 November 1994 (umur 29)AsalTokyo, JepangGenreJ-popPekerjaanIdola Jepang, penyanyiTahun aktif2011 – sekarangLabelAKSArtis terkaitAKB48 Tomu Mutō (Jepang: 武藤十夢code: ja is deprecated , Hepburn: Mutō Tomu, lahir 25 November 1994) adalah seorang penyanyi idola Jepang dan anggota grup vokal perempuan idola Jepang AKB48. Ia adalah anggota grup ido AKB48 dibawah Tim K. Ia adalah seorang alumna dari Universitas Seijo, di mana ia be...

Hotel Imperial

Untuk hotel lain bernama sama, lihat Imperial Hotel (disambiguasi). Hotel ImperialHotel Imperial di Wina, AustriaInformasi umumLokasiRingstraße,Wina, AustriaDibuka1873PemilikAl Habtoor InvestmentManajemenStarwood HotelsDesain dan konstruksiArsitekArnold ZenettiPengembangHeinrich AdamSitus webwww.imperialvienna.com Hotel Imperial, yang juga dikenal sebagai The Imperial, adalah sebuah hotel mewah bintang lima di Wina, Austria. Hotel tersebut terletak di Ringstraße, Kärntner Ring 16.[1 ...

 

Spanish battleship Jaime I

Spanish Espana-class battleship Jaime I, c. 1931 History Spain NameJaime I NamesakeJames I of Aragon BuilderSECN, Naval Dockyard, El Ferrol, Spain Laid down5 February 1912 Launched21 September 1914 Completed20 December 1921 FateWrecked by accidental explosion 17 June 1937; refloated, but discarded 3 July 1939 General characteristics Class and typeEspaña-class battleship Displacement Normal: 15,700 t (15,500 long tons) Full load: 16,450 t (16,190 long tons) Length140 m (459...

 

Libertarian Party of North Dakota

State affiliate of the Libertarian Party Libertarian Party of North Dakota ChairpersonTaylor BakkenSecretaryMaggie KohlsFounded1971IdeologyLibertarianismNational affiliationLibertarian PartyNorth Dakota Senate0 / 47North Dakota House of Representatives0 / 94U.S. Senate (North Dakota)0 / 2U.S. House of Representatives (North Dakota)0 / 1Other elected officials0 (June 2024)[update][1]Websitelpnorthdakota.orgPolitics of the United StatesPolitical partiesElections The Libertarian ...

DJI (perusahaan)

SZ DJI Technology Co., Ltd.DJI Phantom 4 ProNama dagangDJINama asli大疆创新科技有限公司JenisSwastaIndustri Teknologi Elektronik konsumen Videografi Fotografi Didirikan2006; 18 tahun lalu (2006)PendiriFrank Wang (Wāng Tāo)KantorpusatShenzhen, Guangdong, TiongkokWilayah operasiSeluruh duniaProduk Pesawat tanpa awak Kamera perekam Stabilisator kamera Flight platform Gimbal kamera Flight controller Sistem propulsi Pendapatan CN¥ 18 milyar (USD 2,83 milyar)[1] (2017)...

 

Pulitzer Prize for Poetry

American award for distinguished poetry Pulitzer Prize Joseph Pulitzer Columbia University Pulitzers by year Winners Multi-award winners Special Citations and Awards Journalism Public Service Reporting International National Breaking News Investigative Local Explanatory Audio Writing Editorial Feature Photography Feature Breaking News Other Commentary Criticism Illustrated Reporting and Commentary Former Reporting Correspondence Photography Beat Reporting Letters Drama Music Biography Memoir...

 

Hari Asyura

AsyuraعَاشُورَاءProsesi untuk Asyura di Imam Hossein Square di Teheran, Iran (2016)JenisIslami (Syi'ah dan Sunni)MaknaDalam Islam Syi'ah:Berduka dalam kematian Husain bin Ali selama Pertempuran Karbala pada tahun 680 MDalam Islam Sunni:Merayakan keselamatan Musa dan bangsa Bani Israil dari perbudakan mereka di Mesir AlkitabiahKegiatanRitual berduka satu hari (Syi'ah)Berpuasa dua hari (Sunni)Tanggal10 MuharramTahun 202328 JuliFrekuensiTahunan (Kalender Hijriyah) Bagian dari seri...

Pesta Olahraga Semenanjung Asia Tenggara 1975

Pesta Olahraga Semenanjung Asia Tenggara Ke-8Berkas:8th seap games.pngTuan rumahBangkok ThailandJumlah negara4Jumlah disiplin18 cabang olahragaUpacara pembukaan9 DesemberUpacara penutupan16 DesemberDibuka olehRaja Bhumibol AdulyadejLokasi seremonialStadion Suphachalasai← Singapura 1973 Kuala Lumpur 1977 → Pesta Olahraga Semenanjung Asia Tenggara 1975 atau Pesta Olahraga Semenanjung Asia Tenggara ke-8 diadakan di Bangkok, Thailand pada 9 Desember - 16 Desember 1975. Pada edisi...

 

Chardonnières

Commune in Sud, HaitiChardonnières ChadonyèCommuneChardonnièresLocation in Haiti[1]Coordinates: 18°16′0″N 74°10′0″W / 18.26667°N 74.16667°W / 18.26667; -74.16667CountryHaitiDepartmentSudArrondissementChardonnièresArea • Total117.04 km2 (45.19 sq mi)Elevation0 m (0 ft)Population (March, 2015)[2] • Total25,240 • Density216/km2 (560/sq mi)DemonymChardonnesien(ne) (f...

 

National Heart Institute (Malaysia)

Heart surgery centre in Kuala Lumpur, Malaysia Institut Jantung Negara Sdn BhdCompany typeState-owned enterpriseIndustryHealthcareFounded1 August 1984; 40 years ago (1984-08-01)HeadquartersNo. 145, Jalan Tun Razak, 50400 Kuala Lumpur, MalaysiaKey peopleNoor Hisham Abdullah, ChairmanMohd Azhari Yakub, Chief Executive OfficerParentMinister of Finance IncorporatedWebsitewww.ijn.com.my Institut Jantung Negara Sdn Bhd (also known as National Heart Institute; abbreviation IJN), is...

Willi Giesemann

Questa voce sull'argomento calciatori tedeschi è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Willi GiesemannNazionalità Germania Calcio RuoloCentrocampista CarrieraSquadre di club1 1954-1959 Wolfsburg? (?)1959-1963 Bayern Monaco84+ (10+)1963-1968 Amburgo104 (13)1968-1969HSV Barmbek-Uhlenhorst? (?) Nazionale 1960-1965 Germania Ovest14 (0) 1 I due numeri indicano le presenze e le r...

 

Pocket Cube

2x2x2 combination puzzle This article is about the 2×2×2 rotatable puzzle. For the satellite specification, see PocketQube. A scrambled Pocket Cube (having the Japanese color scheme) The Pocket Cube (also known as the Mini Cube) is a 2×2×2 combination puzzle invented in 1970 by American puzzle designer Larry D. Nichols.[1] The cube consists of 8 pieces, which are all corners. History Solved versions of, from left to right: original Pocket Cube, Eastsheen cube, V-Cube 2, V-Cube 2b ...