Bang liên

Cần phân biệt bang liên và liên bang. Xem thêm bài Liên bang.

Bang liên hay liên hiệp quốc gia (tiếng Latinh: confoederare;[1] tiếng Anh: confederation, confederacy, league) là liên minh bền lâu được cấu thành bởi các đơn vị chính trị nhằm hướng đến một hành động chung xét trong tương quan với các đơn vị chính trị khác. Bang liên thường là kết quả của sự ký kết hiệp ước, tiếp nối sau đó các thành viên sẽ cùng thông qua bản hiến pháp chung. Sự ra đời của bang liên có xu hướng nhằm đối phó với các vấn đề hệ trọng, chẳng hạn quốc phòng, ngoại giao hay đồng tiền chung. Chính phủ trung ương có trách nhiệm hỗ trợ tất cả các thành viên trong bang liên.

Bản chất của mối quan hệ giữa các quốc gia trong bang liên rất đa dạng. Tương tự như vậy, mối quan hệ giữa các quốc gia thành viên với chính phủ trung ương, cũng như vấn đề phân phối quyền lực trong bang liên cũng khác biệt giữa bang liên này với bang liên khác. Một số bang liên lỏng lẻo có hình thức tương tự như các tổ chức liên chính phủ, thậm chí có khi còn cho phép quốc gia thành viên ly khai khỏi bang liên. Một số bang liên được tổ chức chặt chẽ hơn thì có hình thức tương tự liên bang (federation). Một nhà nước đơn nhất hoặc một liên bang có thể phi tập trung hóa quyền lực, nghĩa là phân tán quyền lực xuống các địa phương theo hình thức bang liên.

Trong các văn cảnh phi chính trị, thuật ngữ "bang liên" dùng để chỉ loại tổ chức mà trong đó có sự hợp nhất quyền lực của các thực thể tự trị hoặc bán tự trị lại với nhau. "Bang liên" khi này là một nhóm người, nhóm quốc gia hay nhóm tổ chức cùng nhau hợp lại để cùng làm việc gì đó.[2] Ví dụ về loại tổ chức này là các liên đoàn thể thao hay các liên đoàn liên minh thương mại xuyên châu Âu.

Trong văn cảnh có nội dung về lịch sử người bản địa châu Mỹ, thuật ngữ "bang liên" có thể chỉ một khối liên minh quân sự và chính trị bán lâu dài, trong đó bao gồm nhiều quốc gia (hay "bộ lạc", "làng", "nhóm người") vẫn giữ nguyên nhà lãnh đạo riêng. Một trong số các bang liên kiểu này là Bang liên Iroquois.

Các ví dụ

Liên minh Iroquois

Liên minh Iroquois (trong lịch sử được gọi là Bang liên Iroquois - Iroquois Confederacy) là một nhóm gồm sáu quốc gia bộ lạc ở Bắc Mỹ (thuộc địa phận Hoa Kỳ và Canada ngày nay), bao gồm Mohawl, Oneida, Onondaga, Cayuga, Seneca và Tuscarora. Liên minh này đặt ra một chính phủ đại diện được gọi là Đại hội đồng (Grand Council). Liên minh này tồn tại từ trước khi có các cuộc tiếp xúc lớn với người châu Âu. Mỗi bộ lạc cử người đứng đầu tham gia làm đại diện trong bang liên.

Serbia và Montenegro

Serbia và Montenegro (2003–2006) là bang liên cấu thành từ hai nước cộng hòa trong Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư cũ là Cộng hòa Montenegro (1992–2006) và Cộng hòa Serbia (1992–2006). Sau khi sụp đổ, Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư được cải tổ thành một liên minh chính trị hết sức lỏng lẻo gọi là Liên minh nhà nước Serbia và Montenegro, được thiết lập vào ngày 4 tháng 2 năm 2003.

Dù Serbia và Montenegro mang tư cách bang liên nhưng hai thực thể thành viên chỉ thống nhất nhau trong vài mặt như quốc phòng, ngoại giao; tổng thống bang liên chỉ có vai trò rất mờ nhạt. Hai cộng hòa lập hiến này thực chất hoạt động riêng rẽ trong suốt thời gian thuộc bang liên, tiếp tục duy trì chính sách kinh tế riêng và đồng tiền riêng (Montenegro dùng euro còn Serbia dùng dinar). Ngày 21 tháng 5 năm 2006, Montenegro tổ chức cuộc trưng cầu dân ý về vấn đề độc lập. Kết quả cuối cùng cho thấy 55,5% cử tri đi bầu tán thành ý tưởng này. Ngày 3 tháng 6 năm 2006, Montenegro tuyên bố độc lập; hai ngày sau đó, tức vào ngày 5 tháng 6 năm 2006, Serbia cũng tuyên bố độc lập. Bang liên Serbia và Montenegro tan rã.

Thụy Sĩ

Thụy Sĩ (tên chính thức trong tiếng Latinh là Confœderatio Helvetica, dịch ra là "Bang liên Helvetica") hay còn dịch "Liên bang Thụy Sĩ" là một ví dụ về quốc gia hiện đại tự gọi mình là bang liên. Tuy nhiên, vào thời điểm Thụy Sĩ tự gọi mình là Confoederatio Helvetica thì ở châu Âu chưa có sự phân biệt giữa "bang liên" với "liên bang" về vấn đề quyền lực của nhà nước liên hiệp. Quốc hiệu của Thụy Sĩ vốn đã là "bang liên" kể từ khi lập quốc vào năm 1291 với tên gọi Bang liên Thụy Sĩ cũ - gồm các cộng đồng dân sống trong thung lũng giữa rặng An-pơ.

Trường hợp Canada

Tại Canada có thuật ngữ Canadian Confederation. Tuy nhiên, nước này là một liên bang chứ không phải bang liên.[3] Thuật ngữ confederation được Canada hiểu theo nghĩa không liên quan[4] với bang liên. Khi Đạo luật Hiến pháp (Constitution Act) ra đời năm 1867 thì thuật ngữ confederation được Anh và Canada hiểu là một nhà nước có chủ quyền gồm các tỉnh liên hiệp lại với nhau. Cách gọi Canadian Confederation (Liên bang hóa Canada) khi đó là để chỉ tiến trình thiết lập Lãnh thổ tự trị Canada (Dominion of Canada) - ban đầu bao gồm ba thuộc địa của Anh ở Bắc Mỹ, về sau có thêm nhiều thuộc địa và lãnh thổ khác gia nhập - căn cứ theo đạo luật này. Ngày 1 tháng 7 năm 1867, Canada trở thành lãnh thổ tự trị trong lòng Đế quốc Anh với cách thức tổ chức theo thể chế liên bang. Nói tóm lại, Canada là một nhà nước liên bang phi tập trung hóa bất thường chứ không phải là bang liên cấu thành bởi các nhà nước có chủ quyền[4] theo nghĩa hiện đại.

Bang liên trong lịch sử

Các bang liên mang tính lịch sử thời trước thế kỷ 20 có thể không đáp ứng định nghĩa hiện đại về bang liên; một số tự gọi mình là liên bang nhưng mang tính chất của bang liên.

Tham khảo

  1. ^ “confederation” (bằng tiếng Anh). Oxford Dictionary. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 12 năm 2013. Truy cập 27 tháng 12 năm 2013.
  2. ^ “confederation” (bằng tiếng Anh). Free Merriam-Webster Dictionary. Truy cập 27 tháng 12 năm 2013.
  3. ^ P.W. Hogg, Constitutional Law of Canada (ấn bản 5, có bổ sung), đoạn 5.1(b).
  4. ^ a b “Eugene Forsey (1980), How Canadian Govern Themselves, ấn bản 1, "A Federal State", tr. 1”. .parl.gc.ca. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2011.

Read other articles:

James Ward-Prowse

James Ward-Prowse Ward-Prowse bermain untuk Southampton pada 2017Informasi pribadiNama lengkap James Michael Edward Ward-Prowse[1]Tanggal lahir 1 November 1994 (umur 29)[2]Tempat lahir Portsmouth, InggrisTinggi 173 cm (5 ft 8 in)[3]Posisi bermain Gelandang tengah[4]Informasi klubKlub saat ini West Ham UnitedNomor 7Karier junior2001–2003 East Lodge2003–2011 SouthamptonKarier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)2011–2023 Southampton 344 (49)20...

 

 

Kebun Binatang Adelaide

Harimau Sumatra di kebun binatang Adelaide. Kebun Binatang Adelaide adalah kebun binatang tertua kedua di Australia yang terletak di Adelaide, Australia Selatan dan satu-satunya kebun binatang metropolitan utama di Australia yang dimiliki dan dioperasikan oleh basis tanpa keuntungan. Kebun binatang ini juga memiliki Kebun Binatang Monarto didekat Murray Bridge. Kebun Binatang ini memiliki hampir 300 spesies dengan lebih dari 3.400 binatang di tempat ini. Daftar pustaka Robin, Libby. (2001). T...

 

 

California Vulcans football

Intercollegiate American football program and team for California University of Pennsylvania California Vulcans footballFirst season1916Athletic directorThomas PucciHead coachGary Dunn 7th season, 56–20 (.737)StadiumHepner–Bailey Field at Adamson Stadium(capacity: 6,500)Field surfaceProGrassLocationCalifornia, PennsylvaniaNCAA divisionDivision IIConferencePSACAll-time record413–391–27 (.513)Conference titles3Division titles7RivalriesIUP Crimson HawksColorsRed and...

Montesquieu

MontesquieuCharles-Louis de Secondat, Baron de La Brède et de Montesquieu (18 Januari 1689 – 10 Februari 1755), atau lebih dikenal dengan Montesquieu, adalah pemikir politik Prancis yang hidup pada Era Pencerahan (bahasa Inggris: Enlightenment). Ia terkenal dengan teorinya mengenai pemisahan kekuasaan yang banyak disadur pada diskusi-diskusi mengenai pemerintahan dan diterapkan pada banyak konstitusi di seluruh dunia. Ia memegang peranan penting dalam memopulerkan istilah feo...

 

 

A Thousand Splendid Suns

A Thousand Splendid Suns Sampul buku edisi bahasaPengarangKhaled HosseiniPenerjemahBerliani M. Nugrahani[1]NegaraAmerika SerikatBahasaInggris (asli)GenreNovelPenerbit Riverhead Books (AS) Mizan (Indonesia)[1] Tanggal terbit22 Mei 2007 (AS)November 2007 (Indonesia)[1]Jenis mediaKertasHalaman384 (AS)516 (Indonesia)[1] A Thousand Splendid Suns adalah sebuah novel karangan penulis berkebangsaan Afganistan-Amerika Serikat, Khaled Hosseini tahun 2007. Novel...

 

 

Larry Hillblom

American businessman (1943–1995) Larry Lee HillblomBorn(1943-05-12)May 12, 1943Kingsburg, CaliforniaDisappearedMay 21, 1995(1995-05-21) (aged 52)Known forCo-founding of DHLChildren4 Larry Lee Hillblom (May 12, 1943 – May 21, 1995) was an American businessman and, alongside Adrian Dalsey and Robert Lynn, co-founded the shipping company DHL Worldwide Express. After his disappearance, his estate paid $360 million to four impoverished children whom he had fathered as a result of sex...

Nahkjala

Village in Estonia Village in Harju County, EstoniaNahkjalaVillageCountry EstoniaCountyHarju CountyParishLääne-Harju ParishTime zoneUTC+2 (EET) • Summer (DST)UTC+3 (EEST) Nahkjala is a village in Lääne-Harju Parish, Harju County in northern Estonia.[1] References ^ Classification of Estonian administrative units and settlements 2014 (retrieved 27 July 2021) 59°16′N 24°18′E / 59.267°N 24.300°E / 59.267; 24.300 vteSettlements in Lää...

 

 

Европейская сардина

Европейская сардина Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеГруппа:Костные рыбыКласс:Лучепёрые рыбыПодкласс:Новопёры...

 

 

Jonathan Fisk

American politician (1778–1832) Jonathan FiskMember of the U.S. House of Representativesfrom New YorkIn officeMarch 4, 1809 – March 3, 1811Preceded byGurdon S. Mumford, George Clinton, Jr.Succeeded byPierre Van Cortlandt, Jr.Constituency3th districtIn officeMarch 4, 1813 – March 21, 1815 (resignation)Preceded byAsa Fitch Thomas P. GrosvenorSucceeded byJames W. WilkinConstituency6th district Personal detailsBorn(1778-09-26)September 26, 1778AmherstHillsborou...

Louis Raphaël I Sako

Head of the Chaldean Catholic Church since 2013 MarLouis Raphaël I Sakoܠܘܝܣ ܪܘܦܐܝܠ ܩܕܡܝܐ ܣܟܘلويس روفائيل ساكو[1]Cardinal, Patriarch of Baghdad of the ChaldeansSako in 2015ChurchChaldean Catholic ChurchSeeChaldean Catholic PatriarchateElected31 January 2013PredecessorEmmanuel III DellyOther post(s)Chaldean Archbishop of Baghdad (2013–)OrdersOrdination1 June 1974Consecration14 November 2003by André SanaCreated cardinal28 June 2018by Pope Francis...

 

 

Сибирский горный козёл

Сибирский горный козёл Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:СинапсидыКла�...

 

 

Durbuy

DurbuyMunicipality Lambang kebesaranLocation of Durbuy Negara BelgiaMasyarakatMasyarakat PrancisDaerahWalloniaProvinsiLuksemburgArrondissementMarche-en-FamennePemerintahan • Wali KotaPhilippe Bontemps (CDH) • Partai penguasaCDH, PSLuas • Total157,08 km2 (6,065 sq mi)Populasi (2021-12-01)[1] • Total11.637 • Kepadatan0,74/km2 (1,9/sq mi)Kode pos6940, 6941Kode NIS83012Kode area telepon086Situs ...

Marina (pintura)

El buque insignia Christianus Qvintus en la batalla de la bahía de Køge, el 1 de julio 1677. Uno de los últimos óleos del pintor danés Christian Mølsted (1862-1930). Se conoce como marina o pintura de marinas, a cualquier forma de arte figurativo (pintura, dibujo, grabado y escultura) cuya inspiración principal es el mar.[nota 1]​ Además de las representaciones a mar abierto, de batallas navales o de tipos de embarcaciones, pueden incluirse en este género las estampas de lagos,...

 

 

Премія Гільдії кіноакторів США за найкращу чоловічу роль

Премія Гільдії кіноакторів США за найкращу чоловічу роль Screen Actors Guild Award for Outstanding Performance by a Male Actor in a Leading RoleПрисуджується за Найкраща чоловіча рольЗасновник(и) SAG-AFTRAКраїна  СШАРік заснування 1995Президент Габрієль КартерісПоточний лауреат Вілл Сміт за «Король Річард» (202...

 

 

District d'Arlesheim

District d'Arlesheim Héraldique Administration Pays Suisse Canton Bâle-Campagne Chef-lieu Arlesheim No OFS B1301 Démographie Populationpermanente 158 262 hab. (2022[1]) Densité 1 644 hab./km2 Géographie Coordonnées 47° 29′ 00″ nord, 7° 37′ 00″ est Superficie 96,24 km2 Subdivisions Communes 15 Localisation Carte de la subdivision. Géolocalisation sur la carte : Suisse District d'Arlesheim Géolocalisatio...

Bartolomeo Manfredi (matematico)

Bartolomeo Manfredi (Mantova, ... – Mantova, 1478) è stato un matematico e astronomo italiano. Mantova, orologio astronomico sulla Torre dell'Orologio Biografia Bartolomeo Manfredi era figlio di Giovanni Manfredi, detto “Giovanni dell'Orologio”, fabbricante di orologi con bottega in contrada dell'Aquila a Mantova. Fu allievo di Vittorino da Feltre, dal quale apprese la geometria e l'astronomia[1] e l'arte orologiaia lavorando nella bottega del padre. Intorno al 1470 ricevette l...

 

 

قائمة أكبر النجوم كتلة

صورة خيالية لقرص الغبار حول نجم وليد كبير الكتلة [1] قائمة أكبر النجوم كتلةً في الفلك هي قائمة ترتب النجوم المعروفة حتى الآن حسب كتلتها بالنسبة إلى كتلة الشمس، وتؤخذ الكتلة الشمسية كمرجع على أنها تساوي 1. تختلف بذلك تلك القائمة عن قائمة أكبر النجوم حجمًا في كون تلك الأخي�...

 

 

Undocumented immigrant population of the United States

This article needs to be updated. Please help update this article to reflect recent events or newly available information. (August 2021) Overview of the illegal alien population of the United States Two men scale the Mexico–United States barrier, 2009 The actual size and the origin of the illegal alien population in the United States is uncertain and is difficult to ascertain because of difficulty in accurately counting individuals in this population. Figures from national surveys, administ...

Anthony Berkeley Cox

English crime writer (1893–1971) Anthony Berkeley redirects here. For the Trinidadian-born American rapper and producer, see Anthony Ian Berkeley. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Anthony Berkeley Cox – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2020) (Learn how and when to remove...

 

 

Giles Rich

American judge Giles RichJudge of the United States Court of Appeals for the Federal CircuitIn officeOctober 1, 1982 – June 9, 1999Appointed byoperation of lawPreceded bySeat established by 96 Stat. 25Succeeded byRichard LinnAssociate Judge of the United States Court of Customs and Patent AppealsIn officeJuly 19, 1956 – October 1, 1982Appointed byDwight D. EisenhowerPreceded byNoble J. JohnsonSucceeded bySeat abolished Personal detailsBornGiles Sutherland Rich(1904-05-30...