İngiliz Casus (Orijinal İngilizce adı: The English Patient) Sri Lanka asıllı Kanadalı yazar Michael Ondaatje'nin 1992'de yazdığı romandır. II. Dünya Savaşı'nın sonunda, İtalya'da geçen romanda bir şekilde bir araya gelmiş, farklı geçmişlere sahip dört karakterin hikâyesi anlatılır. Kanadalı hemşire Hana, romanın başlık karakteri "İngiliz hasta", hırsız ve casus David Caravaggio ve İngiliz ordusunda görev yapan Hint istihkâmcı Kip.
İlk kez 1992'de Kanada'da McClelland and Stewart tarafından yayınlanan roman 2018'e kadar 38 dile çevrildi.[1] Bazı çevirilerde kitap için farklı isimler tercih edilmişti. Türkçede ilk olarak Can Yayınları'nın 1997'de İngiliz Casus adıyla yayınladığı roman 2018'de Alfa Yayıncılık tarafından İngiliz Hasta adıyla yayınlandı. Éditions de l'Olivier'den çıkan ilk Fransızca baskısı L'Homme flambé (yanmış adam) adıyla çıkmışken, filmin getirdiği şöhretten sonra 1997'de yine aynı yayınevinden çıkan baskıda Le Patient anglais (İngiliz hasta) adı kullanıldı.
En iyi postkolonyalizm eserlerinden biri olarak kabul edilen İngiliz Casus yayınlandığı yıl Booker Ödülü'ne, 2018'de de o tarihe kadar ödül verilmiş romanlar içerisinde en iyisine verilen Altın Man Booker Ödülü'ne layık görüldü. Kitaptan uyarlanan İngiliz Hasta filmi en iyi film ve yönetmen dahil olmak üzere 9 Akademi Ödülü kazandı.[2]
Arka plan
Romanda bahsi geçen iki uçaktan biri olan De Havilland DH.82A Tiger Moth
İngiliz Casus romanının çıkış noktası, klasik bir karakter veya olay örgüsü değildi. Eleanor Watchel'e röportaj veren yazar Michael Ondaatje'ye göre, romanın temeli, zihninde canlanan belirsiz bir görüntüye dayanıyor: Uçak kazası geçirmiş, hakkında hiçbir şey bilinmeyen bir adam. Ondaatje, bu gizemli figürün kimliğini ortaya çıkarma arayışıyla romanı yazmaya başlıyor. Roman, bu hayali uçak kazasının nerede, ne zaman ve nasıl gerçekleştiği gibi sorulara cevap arama çabasıyla şekilleniyor.[3] Oluşturulan roman tamamen kurgusal olsa da, Yüzücüler Mağarası ve Zerzura araştırmalarındaki karakterler ve olayların bir kısmı gerçek Almasy'nin Libya Çölündeki keşiflerini konu alan The Geographical Journal dergisinde yayınlanmış makalelere dayanmaktadır.
Teknik
İngiliz Casusparataktik tarzın yoğun bir şekilde kullanıldığı bir romandır.[4] Farklı geçmişleri derleme ve bunları parataktik tarzda anlatma tarzı yazarın diğer romanlarında da kendini göstermektedir. Kimi eleştirmenler bu yöntem ile Ondaatje'nin savaşın bilinmezliğine ve tamamlanmamışlığına vurgu yaptığını düşünmektedir.[5]
Ondaatje'nin İngiliz Casus'da anlatı devamlılığına aykırı bir teknik izlediği görülmektedir. Romanda anlatıcının bakış açısı sıklıkla ve ani bir şekilde değişmektedir.[6] Bu değişim özellikle Almasy'nin hikâyesini anlattığı kısımlarda dikkat çeker. İngiliz hastanın kendi hikâyesinde kasten yaptığı birinci ve üçüncü şahıs anlatıcı değişikliklerine romanda Carvaggio'nun "Biraz önce kim konuşuyordu?" sorusu ile dikkat çekilir.[7]
Yayım geçmişi
İngilizce
The English Patient. McClelland and Stewart, 1992, ISBN 0-7710-6886-7 (Ciltli baskı, ilk Kanada baskısı, Eylül 1992).
The English Patient. Knopf Doubleday, 1992, ISBN 0-679-41678-1 (Ciltli baskı, 29 Eylül 1992).
