Tek çenekliler

Tek çenekliler
Yaşadığı dönem aralığı: 145-0 myö
Kretase-Günümüz 
Buğday – ekonomik açıdan önemli bir tek çenekli
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Tracheophyta
Klad: Angiosperms
Klad: Monocots
[1]
Tip cins
Lilium
Takımlar
Sinonimler

Tek çenekliler (Liliopsida), monokotiller (ya da monokotiledon), çoğunlukla tek yıllık, palmiyeler haricindeki otsu bitkileri kapsayan çiçekli bitkiler sınıfıdır.

Tohumlarında bir çenek bulunduğu için "bir çenekliler" olarak isimlendirilen, bir çenekliler; 50.000 ve 60.000 arası (IUCN 21 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sistemine göre) 59,300 bitki türünü kapsarlar. Bu gruptaki en büyük familya, yaklaşık yirmi bin tür sayısıyla orkidegillerdir. Ekonomik önemleri olan buğdaygiller, bu grubun en önemli familyası konumundadır. Diğer ekonomik önemi olan familyaları ise; palmiyegiller, muzgiller, zencefilgiller ve zambakgillerdir.

Bir çeneklilerin iletim demetleri genellikle dağınıktır. Kambiyum olmadığından normal sekonder kalınlaşma (enine büyüme) görülmez. Bu yüzden boyları uzun, gövdeleri incedir. Yaprakları genellikle ince uzun, paralel damarlı, kökleri saçaklıdır. Ana kök gelişimi erken durduğu için saçak kök sistemi bulunur. Çiçek parçaları genellikle üçlü olup, çiçek örtüsü çanak yaprak ve taç yaprak şeklinde farklılaşma göstermez.

Tek çenekliler ya da monokotiller, adından da anlaşılacağı gibi tohumlarında tek bir (mono-) kotiledon veya embriyonik yaprak içerir.

Sınıflandırma

Topraktan çıkan (solda) bir "bir çenekli" ve (sağda) bir "iki çenekli" bitki.

Tarihte Monokotiller şöyle isimlendirilmişledir:

  • Monocotyledoneae - "de Candolle" sistemi ve "Engler" sistemi.
  • Monocotyledonlar - "Bentham & Hooker" sistemi ve "Wettstein" sistemi
  • Sınıf: Liliopsida - "Takhtajan" sistemi ve Cronquist sistemi.
  • Alt sınıf: Liliidae - "Dahlgren" sistemi ve "Thorne" sistemi (1992).
  • Dal: Monokotiller - "APG sistemi", "APG II sistemi" ve "APG III sistemi"' ne göre.

Yukardaki bütün sistemler, bu grup için kendi taksonomilerini kullanırlar. Bir çenekliler, taksonomideki değişken konumuyla bilinirler.

Günümüzün moleküler çalışmaları, bir çeneklilerin akrabalık ilişkilerini açıklamaya yardımcı olmaktadır. APG III sistemi, bir çeneklileri bir takson olarak görmez, bunun yerine bu grubu monokotil dalına yerleştirir. Bu sisteme göre tek çenekliler; 11 takıma ve henüz herhangi bir takıma yerleştirilmemiş 1 familyaya ayrılırlar:

Cladogram 1: APG IV (2016) için kapalı tohumlularda tek çeneklilerin filojenik durumu

Cladogram 1: Phylogenetic position of the monocots within the angiosperms in APG IV (2016)[14]
kapalı tohumlular

Amborellales

Nymphaeales

Austrobaileyales

magnoliids

Chloranthales

monocots

Ceratophyllales

ödikotlar (iki çenekliler)

basal angiosperms
core angiosperms

Cladogram 2: The phylogenetic composition of the monocots

Cladogram 2: The phylogenetic composition of the monocots[14]
monocots 131
          

Acorales

Alismatales

122
          

Petrosaviales

120

Dioscoreales 115

Pandanales 91

Liliales 121

121

Asparagales 120

commelinids 118
          

Arecales

Poales

          

Zingiberales

Commelinales

Alismatid monocots

Dal (klad): Monocots (Monokotiller) (Tek çenekliler)

Dal (klad): Commelinids (Kommelinidler)

Kullanımlar

Tek çenekliler ekonomik ve kültürel açıdan en önemli bitkiler arasındadır, tahıl taneleri ve nişastalı kök mahsulleri, palmiyeler, orkideler ve zambaklar dünyadaki temel besinlerin çoğunu oluştururken birçokları da inşaat malzemesi ve ilaç olarak kullanılır.[15] Tek çeneklilerden olan otlar, bir hayvan ve insan gıdası kaynağı olarak çok büyük ekonomik öneme sahiptir[16] ve üretilen biyokütle bakımından tarım türlerinin en büyük bileşenini oluşturmaktadır.[17][18]

Notlar

  1. ^ In 1964, Takhtajan proposed that classes including Monocotyledons, be formally named with the suffix -atae, so that the principle of typification resulted in Liliatae for monocotyledons.[7] The proposal was formally described in 1966 by Cronquist, Takhtajan and Zimmermann,[2] from which is derived the descriptor "liliates".
  2. ^ Tropicos gives an earlier authority, J.H. Schaffn. 1911[8]
  3. ^ Cronquist[2] attributes this term to De Candolle as DC. 1818 Syst. 1: 122[13]

Kaynakça

  1. ^ Angiosperm Phylogeny Group (2016). "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV" (PDF). Botanical Journal of the Linnean Society. 181 (1): 1–20. doi:10.1111/boj.12385. ISSN 0024-4074. 
  2. ^ a b c d Cronquist, Takhtajan & Zimmermann 1966.
  3. ^ Bessey 1915.
  4. ^ de Candolle 1819.
  5. ^ Tropicos 2015, Lilianae
  6. ^ a b Takhtajan 1966.
  7. ^ Takhtajan 1964.
  8. ^ Tropicos 2015, Liliidae
  9. ^ Thorne 1992a.
  10. ^ Tropicos 2015, Liliopsida
  11. ^ Eichler 1886.
  12. ^ Tropicos 2015, Monocotylondoneae
  13. ^ de Candolle 1818–1821.
  14. ^ a b APG IV 2016.
  15. ^ Soltis et al. 2005.
  16. ^ Fay 2013.
  17. ^ Panis 2008.
  18. ^ Tang et al 2016.

Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "CoL" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "redlist" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Kubitzmmonohist" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "MausethAFG" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "ObelStirp65" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "pavordN.339" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "ScopoliAlisma" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "TakhtajanLiliops" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)

Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Tillichfig1" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)

Bibliyografya

Books

Historical

Modern

Symposia

Chapters

Articles

Phylogenetics

APG

Websites and databases

Dış bağlantılar

Vikitür'de konuyla ilgili taksonomik bilgiler bulunur:

Read other articles:

Sebuah hasil karya pahatan pasir Seni pahatan pasir adalah suatu seni memahat dengan medium pasir yang umumnya berbentuk bangunan misalnya istana. Bahan utama yang digunakan adalah pasir dan air, sehingga umumnya kegiatan ini dilakukan di pantai. Membuat bangunan dari pasir umumnya dilakukan oleh anak-anak. Tetapi orang dewasa sering kali terlibat dalam kontes memahat pasir. Seringkali hasil pahatannya berbentuk bangunan yang besar dan kompleks. Media lainnya yang digunakan dalam kegiatan sep...

 

Karl yang BotakKarl diusia senjanya; gambar dari PsalternyaRaja FrankaBerkuasa840–877PendahuluLudwig IKaisar Romawi SuciBerkuasa875–877Penobatan29 Desember 875, PaviaPendahuluLudwig IIPenerusKarl si GendutInformasi pribadiKelahiran13 Juni 823Kematian6 Oktober 877WangsaWangsa KarolingAyahLudwig yang SalehIbuJudithPasanganErmentrude Richilde dari ProvenceAnakJudith dari Flandria Wangsa Karoling Wangsa Pipin Pipin Tua (ca. 580–640) Grimoald Tua (616–656) Kildebert Si Anak Angkat (wafat 6...

 

Ari Juliano Gema Sunting kotak info • L • B Ari Juliano Gema (lahir 21 Januari 1976) adalah advokat dan praktisi hukum kekayaan intelektual. Pada masa pemerintahan Presiden Joko Widodo, Ari pernah menjabat sebagai Deputi Fasilitasi Hak Kekayaan Intelektual dan Regulasi di Badan Ekonomi Kreatif (Bekraf) Republik Indonesia, dan Staf Ahli Menteri bidang Reformasi Birokrasi dan Regulasi di Kementerian Pariwisata dan Ekonomi Kreatif. Sebelum bertugas di pemerintahan, Ia bekerja sebag...

Questa voce o sezione sull'argomento motori aeronautici non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Un motore aeronautico è un motore progettato per essere impiegato come produttore dell'energia necessaria a muovere un aeromobile. Indice 1 Le origini 2 Gli sviluppi dell'aeronautica 3 Il secondo confl...

 

Pont-de-Claix redirige ici. Ne doit pas être confondu avec le pont Lesdiguières (ancien pont de Claix) voisin. Le Pont-de-Claix Hôtel de ville du Pont-de-Claix. Administration Pays France Région Auvergne-Rhône-Alpes Département Isère Arrondissement Grenoble Intercommunalité Grenoble-Alpes Métropole Maire Mandat Christophe Ferrari 2020-2026 Code postal 38800 Code commune 38317 Démographie Gentilé Pontois Populationmunicipale 10 805 hab. (2021 ) Densité 1 929 ha...

 

Dewan Perwakilan Rakyat Daerah Kabupaten SerangDewan Perwakilan RakyatKabupaten Serang2019-2024JenisJenisUnikameral SejarahSesi baru dimulai3 September 2019PimpinanKetuaH. Bahrul Ulum, S.Ag. (Golkar) sejak 30 September 2019 Wakil Ketua IH. Imam Ghozali, S.H.I. (Gerindra) sejak 30 September 2019 Wakil Ketua IIH. Mansur Barmawi, S.P., M.M. (PKS) sejak 30 September 2019 Wakil Ketua IIITati Sumiyati, S.Ag. (Demokrat) sejak 30 September 2019 KomposisiAnggota50Partai & kursi...

B

  此條目介紹的是拉丁字母中的第2个字母。关于其他用法,请见「B (消歧义)」。   提示:此条目页的主题不是希腊字母Β、西里尔字母В、Б、Ъ、Ь或德语字母ẞ、ß。 BB b(见下)用法書寫系統拉丁字母英文字母ISO基本拉丁字母(英语:ISO basic Latin alphabet)类型全音素文字相关所属語言拉丁语读音方法 [b][p][ɓ](适应变体)Unicode编码U+0042, U+0062字母顺位2数值 2歷史發...

 

Family of birds Acrocephalidae Great reed warbler (Acrocephalus arundinaceus) Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Aves Order: Passeriformes Superfamily: Sylvioidea Family: AcrocephalidaeSalvin, 1882 Genera Acrocephalus Chloropeta Hippolais Iduna Calamonastides Nesillas The Acrocephalidae (the reed warblers, marsh- and tree-warblers, or acrocephalid warblers) are a family of oscine passerine birds, in the superfamily Sylvioidea. The species in ...

 

В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Давыдов; Давыдов, Дмитрий. Дмитрий Павлович Давыдов Дата рождения весна 1811 Место рождения Ачинск Томская губерния Российская империя Дата смерти 1 (13) июня 1888[1] Место смерти Тобольск Тобольская губерния Росс�...

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (مارس 2024) باريس سان جيرمانموسم 2023–24الرئيسناصر الخليفيالمالكقطر للاستثمارات الرياضيةالمدربلويس إنريكيالملعبحديق�...

 

Hungarian politician and leader of the 1956 revolution (1896–1958) This article is about the Hungarian politician. For other people with the same name, see Imre Nagy (disambiguation). The native form of this personal name is Nagy Imre. This article uses Western name order when mentioning individuals. You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Hungarian. (June 2013) Click [show] for important translation instructions. View a machine-trans...

 

1962 film This article is about the 1962 film. For the historical event the film is based on, see Trial of Joan of Arc. The Trial of Joan of ArcAustralian DVD coverDirected byRobert BressonWritten byRobert BressonProduced byAgnès DelahaieStarringFlorence DelayJean-Claude FourneauCinematographyLéonce-Henri BurelEdited byGermaine ArtusMusic byFrancis SeyrigRelease dates18 May 1962 (Cannes)Running time65 minutesCountryFranceLanguagesFrenchEnglish The Trial of Joan of Arc (French: Procès de Je...

Eschbachcomune Eschbach – Veduta LocalizzazioneStato Francia RegioneGrand Est Dipartimento Basso Reno ArrondissementWissembourg CantoneReichshoffen TerritorioCoordinate48°52′N 7°44′E / 48.866667°N 7.733333°E48.866667; 7.733333 (Eschbach)Coordinate: 48°52′N 7°44′E / 48.866667°N 7.733333°E48.866667; 7.733333 (Eschbach) Superficie3,97 km² Abitanti946[1] (2009) Densità238,29 ab./km² Altre informazioniCod. postale67360...

 

Adriana Jadranka MaražBorn(1931-12-26)26 December 1931Ilirska Bistrica, SloveniaDied8 May 2015(2015-05-08) (aged 83)NationalitySloveneEducationAcademy of Fine Arts, LjubljanaKnown forPainting Adriana Jadranka Maraž (26 December 1931 – 8 May 2015) was a Slovene graphic artist.[1] She was born in Ilirska Bistrica. From 1949 until 1957, she studied painting and graphic art with the professor Maksim Sedej at the Academy of Fine Arts (Akademija za likovno umetnost) (ALU) in L...

 

Miêu tả Mô tả tập tin phương tiện không tự do và việc sử dụng một cách hợp lý trong Văn Chung (kịch sĩ) Mô tả Ảnh chụp hoặc hình của Văn Chung (kịch sĩ) (1928 – 2018) Nguồn https://nld.mediacdn.vn/2018/1/25/img2543-15168436551531275403933.jpg Bài viết Văn Chung (kịch sĩ) Phần được sử dụng Một hình ảnh nhỏ hoặc trích xuất vừa đủ cho mục đích sử dụng chứ không dư thừa. Độ phân giải th�...

«Izquierda» redirige aquí. Para otras acepciones, véase Izquierda (desambiguación). Gráfico que muestra el espectro político de izquierda a derecha que según Hans Eysenck se puede graficar en la brújula política. En política, la izquierda es el sector del espectro político que defiende la igualdad social y el igualitarismo, frecuentemente en contraposición a las jerarquías entre individuos.[1]​[2]​[3]​[4]​[5]​ El término «izquierda» se utilizó p...

 

Angerscomune Angers – VedutaVeduta LocalizzazioneStato Francia Regione Paesi della Loira Dipartimento Maine e Loira ArrondissementAngers CantoneCantoni di Angers AmministrazioneSindacoChristophe Béchu (DVD) dal 4-4-2014 TerritorioCoordinate47°28′N 0°33′W47°28′N, 0°33′W (Angers) Altitudine20 m s.l.m. Superficie42,69 km² Abitanti151 689[1] (2009) Densità3 553,27 ab./km² Altre informazioniCod. postale49000 Fuso orarioU...

 

Transport in Western Sahara is very limited by sea, road and air with camels being the primary means of transportation in the desert area.[1] Road transport by buses remain the major mode of transportation. The longest conveyor belt in the world is 100 kilometres (62 mi) long, from the phosphate mines of Bu Craa to the coast south of Laayoune. The belt moves about 2,000 metric tons of rock containing phosphate every hour from the mines to El-Aaiun, where it is loaded and shipped...

Cộng hòa IngushetiyaРеспублика Ингушетия (tiếng Nga)Гӏалгӏай Мохк (Ingush)—  Cộng hòa  — Quốc kỳ Quốc huy Bài hát: Quốc ca Cộng hòa Ingushetia[1] Toạ độ: 43°12′B 44°58′Đ / 43,2°B 44,967°Đ / 43.200; 44.967Địa vị chính trịQuốc giaLiên bang NgaVùng liên bangBắc Kavkaz[2]Vùng kinh tếBắc Kavkaz[3]Thành lập4 tháng 6 năm 1992[4&#...

 

Questa voce o sezione sull'argomento società di pallacanestro non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Partenope Napoli BasketPallacanestro Segni distintiviUniformi di gara Casa Trasferta Colori sociali Azzurro, giallo e bianco Dati societariCittàNapoli Nazione Italia ConfederazioneFIBA Europe FederazioneFIP ProprietarioAssociazione Polispo...