Slav Destanı (Çekçe: Slovanská epopej), Art Nouveau akımının temsilcilerinden olan Çek ressam Alfons Mucha tarafından 1910 ve 1928 yılları arasında boyanmış 20 büyük tuvalden oluşan bir resim serisidir. Tablolar, Çeklerin ve diğer Slav halklarının tarihini ve mitolojisini tasvir etmektedir. Mucha, 1928'de çalışmasını bitirdikten sonra, resimlerin sergilenmesi için özel bir çadır kurulması şartıyla eserini Prag şehrine bağışlamıştır.[1][2]
2012'den önce eser, Çekya'nın Güney Moravya Bölgesi'ndeki Moravský Krumlov kasabasında bulunan bir şatoda sergilenmekteydi. 2012 yılında, 20 eserin tamamı Prag'daki Ulusal Galeri tarafından düzenlenen bir sergi için Veletržní Sarayı'nın zemin katına taşındı ve 2016 yılına kadar burada sergilendi.[3] 2016 yılında Prag'da özel bir sergi salonu açılması planlandığı için saraydan taşınan eserler yaklaşık beş yıl boyunca hiçbir yerde sergilenemedi.[4] Prag'da yapılması planlanan sergi salonunun açılış tarihinin 2026 olarak belirlenmesinin ardından eserler bir kez daha Moravský Krumlov kasabasının şatosuna taşındı ve 2021 yılından itibaren tekrar burada sergilenmeye başlandı.[5][6]
Arka planı
Alfons Mucha, hayatının şaheseri olarak gördüğü Slav Destanı serisi üzerinde uzun yıllar çalıştı. 20. yüzyılın başından beri Slav tarihinin bir kutlaması olarak gördüğü böyle bir seri oluşturmayı hayal ediyordu ancak finansal zorluklar nedeniyle bunu gerçekleştiremiyordu. 1904 ve 1909 yılları arasında eseri için finansal destek bulabilmek adına beş kez Amerika Birleşik Devletleri'ne seyahat eden Mucha en sonunda 1909 yılının Noel gününde Slav kültürünün hayranı Amerikalı bir hayırsever olan Charles Richard Crane'den bağış almayı başardı.[7] Ardından ön hazırlık olarak eserinde tasvir etmeyi planladığı yerleri ziyaret etmeye başladı: Rusya ve Polonya'nın ardından Athos Dağı ve Balkanlar'a ziyaretler düzenledi. Ayrıca tasvirin doğruluğundan emin olmak için tarihi olayların detayları ile ilgili çeşitli tarihçilere danıştı. 1910 yılında Plzeň bölgesine bağlı Rokycany'deki Zbiroh kasabasında bulunan kalenin bir bölümünü kiraladı ve eserinin üzerinde çalışmaya başladı.[8]
Mucha, 18 yıl boyunca tablolar üzerinde çalışmaya devam etti ve bir yandan da tamamladığı eserleri Prag şehrine gönderdi. 1919'da, on bir tuvalden oluşan serinin ilk bölümü Prag'daki Clementinum kütüphanesinde sergilendi. Mucha açılış konuşmasında şunları söyledi:
"Destan'ın amacı henüz tamamlanmadı. Bu seri; geçmişte kim olduğumuzu, günümüzde kim olduğumuzu ve ne umduğumuzu yabancı dostlarımıza ve hatta düşmanlarımıza duyuracak. Slav ruhunun gücü onların saygısını kazansın, çünkü saygıdan aşk doğar."[9]
1921'de, tablolardan beş tanesi New York ve Chicago'da sergilendi ve büyük beğeni topladı.[10]
1928'de eserlerin tamamı ilk kez Çekoslovakya'nın başkenti olan Prag'daki Ticaret Fuarı Sarayı'nda sergilendi. Yirmi tablodan oluşan serideki on tablo Çek tarihindeki önemli olayları, diğer on tablo ise farklı Slav bölgelerindeki tarihi olayları tasvir etmekteydi.
Alfons Mucha, Temmuz 1939'da öldü. Çekoslovakya'daki sosyal hayatın önemli bir temsilcisi olduğu için ölümünden kısa bir süre önce Nazi polis teşkilatı Gestapo tarafından sorguya çekilmişti.[11] İkinci Dünya Savaşı sırasında, Slav Destanı'nın Naziler tarafından ele geçirilmesini önlemek amacıyla eserler üzerleri örtülerek saklandı.[2]
1948'deki Çekoslovakya darbesi sonrasında komünist güçlerin ülke yönetimine el koymasının ardından Mucha, sosyalist gerçekçiliğin ideallerinden uzaklaşmış ve yozlaşmış bir burjuva ressamı olarak değerlendirildi.[12]Slav Destanı serisinin sergilenmesi için özel bir binanın inşa edilmesi yeni komünist rejim tarafından alakasız ve önemsiz olarak görüldü.[12] Savaştan sonra, resimler bir grup yerel vatansever tarafından Moravský Krumlov'daki şatoya taşındı ve eserler 1963 yılında burada sergilenmeye başladı.[2]
Tartışmalar
Prag şehri, eserin şehirde sergilenmesi için on yıl süren bir hukuk mücadelesi verdi.[2]Slav Destanı'nın neredeyse 50 yıldır sergilendiği Moravský Krumlov'dan Prag'a taşınması istenmekteydi. Binlerce turistin uğrak yeri olan Prag'ın tablolara olan ilgiyi arttırması bekleniyordu. Ancak Prag'da bulunan galerilerde eserin sergilenmesi için uygun bir yer bulunmadığı için Çek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Ofisi başta olmak üzere[13] bazı Çek devlet kurumları eserin mevcut yerinde kalmasına karar verdi.[14][15] Prag şehri 2010 yılının başlarında restorasyon çalışmaları ve sergilenmesi için eserin iadesini talep etti.[16] Ancak sanatçının torunu John Mucha ve annesi Geraldine tarafından yönetilen Mucha Vakfı buna izin vermedi.[2] Prag Belediyesi, tabloların sahibinin Alfons Mucha değil, Charles R. Crane olduğunu ve eserin kendisi tarafından Prag şehrine bağışlandığını savundu. Bununla ilgili sözleşmeler şehir arşivlerinde bulunan belgelerle kanıtlandı.[7] Mucha Vakfı, eser için kalıcı bir sergi salonu inşa edilmesi için Prag şehri ile görüşmeler düzenledi.[2] Bu görüşmeler sonucunda Prag'da 2026 yılında tamamlanması planlanan bir sergi salonunun tasarım ve inşa çalışmalarına başlandı.[5]
25 Temmuz 2010'da, Slav Destanı'nın taşınmasını protesto etmek için Moravský Krumlov'da binden fazla kişi toplandı.[17]
Prag ve Moravský Krumlov kasabası arasındaki iki yıllık bir anlaşmazlığın ardından, 20 tuvalden oluşan ünlü seri 2012 yılında, sanat tarihçilerinin itirazlarına rağmen, Ulusal Galeri'nin Veletržní Sarayı'nda sergilenmek üzere teslim alındı ve 2016 yılının sonuna kadar burada sergilendi.[18] 2018 yılında, Slav Destanı'nın dokuz tablosu RE:PUBLIKA Festivali sırasında Brno şehrinde sergilendi.[19] Sergide ünlü Art Nouveau ressamı Alfons Mucha'nın görkemli destanı ve poster koleksiyonu bir arada gösterildi.[20] Resimler, tartışmalı bir şekilde iki yıllık bir Asya turunda sergilenmesinin ardından Prag'a geri döndü.[21][22]
2021 yılında tablolar bir kez daha Moravský Krumlov kasabasındaki şatoda sergilenmeye başladı. Günümüzde hala burada sergilenen tabloların 2026 yılında Prag'da açılacak sergi binasına taşınması planlanmaktadır.[5]
Tabloların listesi
Eserde, altı metre yüksekliğe ve sekiz metre genişliğe kadar ulaşan 20 adet tablo bulunmaktadır.[2]