Roman Lazareviç Karmen (Rusça. Рома́н Ла́заревич Карме́н) (29 Kasım 1906, Odessa - 28 Nisan 1978, Moskova) Ukrayna yahudisi asıllı sovyet savaş kameramanı, film yönetmeni ve senarist. Belgesel film tarihinin en etkili figürlerden biri olarak kabul edilir.
Yaşamı ve Kariyeri
Asıl adı Roman Kornman'dır. Karmen, Odessalı tanınmış bir gazeteci olan babası Lazar Kornman'ın mahlasıdır.[1]
1923'ten 1930'a kadar Ogoniok gazetesinde fotoğrafçı-muhabir olarak çalıştı. 1932'de VGIK'de kameramanlık çalışmalarını tamamladı. 1930'dan itibaren Moskova'da belgesel sinema stüdyolarında (bugünkü adıyla RTSSDF - РЦСДФ) çalışmaya başladı. 1939 yılında Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ne üye oldu.
1936-39 yılları arasında İspanya'da yaşadı. İspanya İç Savaşı sırasında yaptığı filmle tanınmaya başladı ve her politik görüşten sinemacının takdirini kazandı.[2]
II. Dünya Savaşı'nda cephede çalıştı ve bir grup kameramana liderlik etti. 23 Temmuz 1944 tarihinde Sovyet birlikleri savaşın tarihinde ilk kez bir Nazi toplama kampını, Majdanek toplama kampı'nı keşfettiler. Majdanek, Nazilerin yürüttüğü "endüstriyel katliamın" ilk resmi kanıtıydı. Karmen krematoryumların bacalarından çıkan külün gübre olarak kullanıldığı lahana tarlaları karşısında şoka uğradı, yakın planlara girerek etkileyici çekimler gerçekleştirdi. Fakat görüntüler dünya medyasında Sovyet propagandası zannedilerek uzun süre dolaşıma sokulmadı.[3]
1960'tan itibaren VGIK'te belgesel film öğrencilerinin eğitimine başkanlık yaptı. Aynı zamanda belgesel sinema üzerine pek çok çalışmaya imza attı.
Roman Karmen, 1959'da Azerbaycan Cumhuriyeti'nin sanatçı emeritusu, 1971'de Sovyetler Birliği Halk Sanatçısı ve 1971'de Sosyalist Çalışma Kahramanı olarak ödüllendirilmiştir.[4] Moskova'da törenle defnedilmiştir.[5]
Film stili
Karmen'in belgesel tarzı hem çok etkili hem de tartışma yaratan cinstendi. Anahtar karelerin arka arkaya tekrarı ayırt edici özelliğiydi. Savaşın duygusunu yansıtmayı başarırken, önemli savaşları yeniden sahneleyerek Cinéma vérité'nin kurallarını sık sık bulanıklaştırmıştır. 1942'deki Leningrad kuşatmasının kaldırılmasını (Ленинград в борьбе, 1942), 1955'teki Dien Bien Phu kuşatmasında (Вьетнам, 1955) Viet Minh'in zaferini ve 1956'da Fidel Castro liderliğindeki militanların Küba'ya inişini birinci ağızdan belgeselleştirmişti.
2001'de Fransız belgesel yönetmenleri Dominique Chapuis ve Patrick Barbéris, "Roman Karmen: Devrimin Hizmetinde Bir Sinema Delisi"[6] adlı 90 dakikalık bir film yaptılar. Ertesi yıl Barbéris, "Roman Karmen, Kızıl Efsane" adlı eleştirel bir portresini yayınladı.[7]
