Orucuk, Oltu

Orcuk
Mahalle
Harita
Mahallenin haritadaki yeri
Erzurum'un Türkiye'deki konumu
Erzurum'un Türkiye'deki konumu
Erzurum üzerinde Orcuk
Orcuk
Orcuk
Orcuk'un Erzurum 'daki konumu
Koordinatlar: 40°31′N 41°48′E / 40.52°K 41.8°D / 40.52; 41.8
Ülke Türkiye
İlErzurum
İlçeOltu
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[1]
İhtiyar heyeti[1]
Rakım1886 m
Nüfus
 (2022)[2][3]
258
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0442
İl plaka kodu25
Posta kodu25400

Orucuk, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

Tarihçe

Orucuk'un eski adı Orcohi'dir.[5] Gürcüce bir yer adı olan Orcohi (ორჯოხი), iki anlamındaki "ori" (ორი) ile değnek anlamındaki "cohi" (ჯოხი) kelimelerinden oluşur.[6][7] Ardahan ilindeki Ölçek ile Artvin ilindeki Oruçlu köylerinin eski adları da Orcohi'dir ve bu yer adı 1595 ve 1876 tarihli Türkçe kayıtlarda Orcok / Orcuk (اورجق) şeklinde geçer.[8][9]

Orcohi köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alıyordu. İS 5. yüzyılda Egrisi Krallığı sınırları içinde yer alan Murgul Vadisi ile Tao bir parçası olan Parhali Vadisini ayıran tepe Orcohi adını taşıyordu.[10] Osmanlılar Tao bölgesi ile Orcohi köyünü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün kuzeyinde ve güneyinde günümüze kalıntıları ulaşan iki Gürcü kilisenin varlığı da buranın eskiden Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.[11]

Orcohi köyü, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı tahrir defterinde "Orucuk" şeklinde kaydedilmiştir. Bu sırada köy Oltu sancağının Güney nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 142 haneden oluşuyordu. Bu nüfus içinde 5 hane Müslüman olmuş, 137 hane Hristiyan olarak kalmıştı.[12]

Orcohi, 1835 tarihli Osmanlı nüfus tespitinde Oltu sancağının köylerinden biriydi. Askere alma ve vergi tahsil etme amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 56 hane ve 186 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 372 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[13]

Orcohi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Orcik" (اورجق) adıyla Erzurum vilayetinin Oltu kazasının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi.[14] 1940 genel nüfus sayımında "Orcuk" şeklinde kaydedilen köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 707 kişiden oluşuyordu.[15] Orucuk köyünün mahallesi olan Aşağıorucuk 1958'de Küçükorucuk adıyla köy haline getirilmiştir.[16] Buna rağmen Orcuk köyünün nüfusu 1965 genel nüfus sayımında 759 kişiye yükselmişti ve bu nüfus içinde 148 kişi okuma yazma biliyordu.[17]

Orucuk köyünün adı 1975 genel nüfus sayımında da "Orcuk" şeklinde yazılmıştır. Daha sonra Orucuk şeklinde yazılan köy, 2012 yılında 6360 sayılı kanunla Erzurum Büyükşehir Belediyesi'nin sınırlarının il mülki sınırlarına genişletilmesiyle idari açıdan kırsal mahalle sayılmıştır.[18]

Orucuk köyünde günümüze kalıntıları ulaşan iki Gürcü kilisesi ile bir kale bulunmaktadır. Köyün 900 metre güneyindeki Orcohi Kilisesi, mimari açıdan Gürcistan'ın eski başkeni Mtsheta'dai Cvari Manastırı'nın kilisesine benzer ve günümüzde harap haldedir. Köyün 200 metre kuzeyindeki Orcohi Kilisesi, tek nefli bir yapı olup köydeki su kanalı çalışması sırasında büyük ölçüde yıkılmıştır. Güneydeki kilisenin 100 metre doğusunda yer alan Orcohi Kalesi'nin yüksek duvarlarının bir kısmı günümüze ulaşmıştır.[5]

Coğrafya

Mahalle, Erzurum il merkezine 95 km, Oltu ilçe merkezine 18 km uzaklıktadır.[19] Mahalle, Oltu'nun batısında olup, D.062 numaralı Erzurum-Ardahan (Tortum-Oltu) devlet yoluna, 3,4 km.'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[20]

Nüfus

Yıllara göre mahalle nüfus verileri
2022 258[2]
2021 259[2]
2020 294[2]
2019 247[2]
2018 243[2]
2017 221[2]
2016 246[2]
2015 241[2]
2014 225[2]
2013 246[2]
2012 288[3]
2011 321[3]
2010 338[3]
2009 344[3]
2008 342[3]
2007 343[3]
2000 515[3]
1990 701[21]
1985 735[22]
1965 759[23]

Kaynakça

  1. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Oltu Orcuk Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 7 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  3. ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Orcuk, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  5. ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 234 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  6. ^ "ორი", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 4 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  7. ^ "ჯოხი", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 4 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  8. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 529". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2023. 
  9. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt, VIII. cilt s. 356.
  10. ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 19. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
  11. ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Ardahan, Erzurum İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2011", 30. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Çorum, 2012, 2. Cilt, s. 324-325. 9 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3246-0
  12. ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 76. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
  13. ^ Tao (ტაო), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 81. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
  14. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 224.
  15. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 247.
  16. ^ "Tamim" (PDF). Resmî Gazete. 22 Ağustos 1958. 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2022. 
  17. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 258.
  18. ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022. 
  19. ^ "Orcuk Mahallesi". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023. 
  20. ^ "Google Maps detay". Google Maps. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024. 
  21. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  22. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  23. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar