Mihail İvanoviç Glinka (Rusça: Михаил Иванович Глинка) (1 Haziran 1804; Novospasskoe, Smolensk vilayeti - 15 Şubat 1857, Berlin), Rusya'da geniş olarak tanınan ilk Rus asıllı klasik müzik bestecisidir ve Rus klasik batı müziğinin babası sayılmaktadır. Glinka'nın besteleri kendisinden sonra gelen tüm Rus bestecilere çok büyük etki yapmıştır. Bunlar arasında en önemlileri Rus Beşleri adı verilen besteciler Glinka'nın eserlerini kılavuz alarak Rusya'ya has bir klasik batı müziği stili geliştirmişlerdir.[1]
Yaşamı
Mikhail Glinka Ressam:Yanenko 1840
Mikhail Glinka Rusya'nın Smolensk eyaletinde Novospasskoe adlı bir küçük köyde doğdu. Babası zengin ve soylu bir toprak sahibi idi ve Rus ordusunda subaylıktan sonra emekli olup malikanesine çekilmişti. Glinka büyükannesi tarafından büyütüldü ve büyükannesinin torununun sağlık üzerine gösterdiği titizliği Glinka'nın tüm hayatı boyunca sıhhati hakkında devamlı kaygılanmasına ve kendini hekim ilan eden kişilere devamlı sağlığı hakkında danışmasına neden olduğu bildirilir. Yaşamın bu döneminde Glinka gezici halk şarkıcıları ve kilise ilahileri dışında hiçbir müzik duymamıştır. Ancak büyükannesi öldükten sonra bakımın dayısına geçti ve Glinka babasının malikanesinin 10 km kadar yakınında olan dayısının malikanesine yerleşti ve burada ona eğitim sağlaması için özel bir dadı tutuldu. Ayrıca dayısı klasik batı müziğine çok meraklı olup bu müziğin en önemli bestecilerinin eserlerini çalmak için özel bir orkestra kurmuştu ve müzisyenler bu malikaneye davet edilmekteydiler. Glinka'nın diğer klasik eğitimi sırasında keman ve piyano dersleri alarak müzik önemli bir rol oynamaya başlamıştı ve Glinka müziğe çok merak salmıştı. 13 yaşında iken Sankt Patersburg'a soyluların çocukların devam ettiği bir okula gönderildi. Burada bir klasik eğitim almaya devam etti ve müzik eğitimine o şehirdeki müzik konserlere giderek ve ünlü hocalardan piyano ve kompozisyon dersleri alarak devam etti. Okulu bitirdiği zaman Rusya İmparatorluğu Karayolları Bakanlığı'na memur olarak girdi ama bir soylu olarak bu iş çok gayret gerektirmekteydi.
Bu dönemde bir soylu ve servetli genç olarak Sankt Petersburg sosyetesi içinde vakit geçirdi. Bu dönemde bazı çok şentimentalk şarkılar da besteledi. Sıhhatinden devamlı şikayetçiydi ve 1830'da doktorunun tavsiyesi üzerine İtalya'ya gönderildi. Bu sosyete gencinin Avrupa'da seyahati Almanya ve İsviçre'de çok yavaş şekilde sonunda İtalya'da Milano'ya erişti. Glinka Milano'ya yerleşti ve konservatuvara hocalarından dersler aldı; o şehrin sosyetesi içinde kendini gösterdi ve bu arada Mendelssohn ve Hector Berlioz gibi zamanın önemli müzisyenleri ile buluşma fırsatını buldu. Burada üç yıl kalan Mikhail Glinka Rusya'ya dönmeye karar verdi. İtalyan romantik opera bestecilerine çok gıpta etmekteydi ve onların başarılarını Rusya'da tekrarlamayı hedef almıştı ama bunu Rusya'nın müziği ve şartlarına uygun olarak geliştirme emelindeydi. Rusya'ya dönüş seyahati çok yavaş bir şekilde gelişmeye başladı. Önce Viyanada uzunca kaldı ve sonra Berlin'e geçip orada 5 ay kalıp kompozisyon dersleri aldı. Bu dönemde iki önemli beste de hazırladı. Fakat 1834'te babasının ölümü haberini alınca hemen Novospasskoye'deki malikanesine döndü.
Oradan Sankt Petersburg'a annesinin yanında yaşamak için döndü. Bu dönemde orada Maria Petrovna İvanova adlı bir hanımla tanışarak evlendi. Fakat karısı Glinka'nın müziği ile hiç ilgilenmediği gibi hem karısı ve hem annesi onun bu şekilde onlara göre hiç önemi olmayan işle meşgul olması için devamlı tenkit edilmekteydi. Sonunda Glinka ve karısı boşandılar. Glinka önce annesi ile birlikte sonra da kızkardeşi ile yaşamaya başladı. İtalya'da kendine seçtiği hedefe uygun olarak 1836'da hazırladığı ilk operası olan önce "İvan Susanın" adını taşıyan eserinin 9 Aralık'ta prömiyeri yapıldı. Bu eser çok başarılı oldu. Rus Çarı I. Nicholas eserin provalarına katıldı ve bu prova sonunda Glinka Çar'a yaranmak için eserinin ismini "Zhizn' za tsarya (Çar için hayat)" olarak değiştirdi.[2] Çar, Glinka'ya 4000 ruble değerinde bir yüzüğü de hediye olarak verdi. 1837'de Glinka 25.000 ruble maaşla "İmparatorluk Şapeli Korosu" direktörü olarak atandı. Bu görevde genç koro şarkıcılarını Rusya'nın yaygın ülkesinde (örneğin 1838'de Ukrayna'dan 19 genç şarkıcı) bulup onları yetiştirmekle uğraştı.
İkinci bir opera eseri olarak büyük Rus şairi Puşkin'in "Ruslan ile Ludmilla" adlı şiirini konu olarak seçti. Bu eserin prömiyeri 9 Aralık 1842 verildi ve ilk temsillerde seyirci tarafından tutulmadı. Buna bir neden İtalyan ve Avrupalı bestecilerinin eserlere alışmış San Petersburg opera seyircisinin birçok Rus folklor müziği ihtiva eden ve oryantal tonda melodileri ve şarkıları bulunan bir eseri yadırgamasıydı.
Rus seyircisinin eserinden hoşlanmaması Glinka'nın moralini çok bozdu ve bu bedbinliği hayatının sonraki 9 yılında devam etti. Bir yıl daha Rusya'da kaldıktan sonra Avrupa'da yeni bir yavaş seyahate başladı. İspanya'ya ve Paris'e gitti. Paris'te Hector Berlioz Glinka'nın eserlerinden bir grubunu bir konserde icra ettirdi ve onun eserine bir nazire olarak bir "Pitoresk Fantaziler" adlı bir beste hazırladı. 1852'de Glinka bir diğer Paris seyahat de yapıp orada 2 yıl kaldı ve burada boş vakitlerini hayvanat ve botanik bahçelerinde geçirdiği bildirilir. Sonra Berlin'e geçti ve orada 5 ay kaldı. 15 Şubat 1857'de bir soğuk alma hastalığından sonra beklenmedik bir şekilde Berlin'de öldü. Önce Berlin'e gömüldü ise birkaç ay sonra naaşı Rusya'ya Sankt Peterburg'a götürülüp orada "Aleksander Nevski Manastırı" yanındaki Tihvin Mezarlığına gömüldü.
Değerlendirilme
Mikhail Glinka 1856
1857'de Glinka olduğu yılda Rusya büyük bir politik, sosyal ve ekonomik kriz içine girmişti. O zaman kadar Rusya'da klasik batı müziği Batı Avrupa'ya dayanmaktaydı ve müzik eğitimi için tek bir konservatuvar bulunmamaktaydı. Glinka kariyerine başlamaktayken popüler şarkılarıyla Romantik klasik müzik çağı eserleriyle Rus kültürüne ve müziğine girmişti. Napolyon'un Rusya Seferi Rusya'da çok güçlü Rus milliyetçiliği yaklaşımı ortaya çıkardı ve bu müziksel Rus folkloruna verilen yeni öneme yol açtı. Bu akıma Glinka'nın müziksel katkıları Rus müzik kültürüne bir yol gösterici kılavuz oldu, çünkü Glinka'nın müziği, Rossini'nin İtalyan opera müziğinden büyük etki almakla beraber, Rus halkının müziksel zevklerine doğrudan doğruya hitap etmekte idi.
Rusya dışında Glinka'nın orkestra eserleri konserlerde ve ses kayıtları satışlarında çok popüler olmuştur. Operaları için üvertürleri (özellikle çok parlak ve enerjetik Ruslan ve Ludmilla uvertürü) çok iyi bilinen Klasik Batı müziği parçaları arasında yer almıştır. Bunlardan başka Rus folklor şarkılarından esinlenerek bestelenen Kamarinskaya (1848) senfonik şiiri ve iki İspanyol uvertürü de beğenilen eserlerindendir. Bunlardan başka Glinka birçok piyano parçaları, birkaç oda müziği parçası ve çok sayıda şarkı ve romansları bestelemiştir.
Rus müzisyeni "Mitrofan Belyayev" 1884 her yıl verilmek üzere "Glinka Ödülü" adlı bir müziksel ödül ortaya çıkartmış ve bu ödül o zamandan beri Rus müziğinin başta gelen bestecileri (Borodin, Mily Balakırev, Pyotr İlyich Tchaikovsky, Nikolai Rimsky-Korsakov, Cesar Cui, Lyadov vb) tarafından kazanılmıştır.
Son yıllarda, 1990-2000 döneminde, Glinka'nın 1833'te bestelediği "Patrioticheskaya pesnya (Yurtseverlik şarkısı)"'nın müziği Rusya Federasyonu tarafından millî marş olarak kullanılmıştır.
Rusya'da üç değişik müzik konservatuvarı Glinka'nın ismini taşımaktadır:
Mozart'ın bir motifi üzerine Harp ve Piyano için Varyasyonlar
Re minör Trio Pathetique (besteci tarafından iki orkestrasyon: keman, viyolonsel ve piyano veya klarinet, fagot ve piyano; klarinet, baş klarinet ve piyano versiyonu da bulunmakta.)
Alto ve piyano için Sonat (1828; bitirilmesi, ikinci bölüm 1932'de "Vadim Borissövski" tarafından)
Mı bemol major Grand Altılışı: piyano ve yaylı sazlar beşlisi için
BelliniLa sonnambula operası temaları için "Divertissement brillant": Yaylı sazlar beşlisi, piyano ve kontrobas için
^Bu eser Çarlık aleyhtarı olan Komünist Sovyet döneminde bu nedenle fazla sahnelenmedi ve sahnelendiği zaman içeriği düzenlenip değiştirildiği gibi eserin ismi "İvan Susanın" olarak kullanıldı.
