Kızıltepe

Başlığın diğer anlamları için Kızıltepe (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Kızıltepe
İlçe
Koçhisar Ulu Camii
Koçhisar Ulu Camii
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlMardin
Coğrafi bölgeGüneydoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamAbdullah Şahin
 • Belediye başkanıZeyni İpek (Bağımsız)
Yüzölçümü
 • Toplam1.401 km²
Rakım498 m
Nüfus
 (2023)
 • Toplam271.307
 • Kır
-
 • Şehir
261.442
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu47400
İl alan kodu0482
İl plaka kodu47
Resmî site
Belediye

Kızıltepe, Mardin ilinin bir ilçesidir.

Tarihçe

Kızıltepe yerleşimi kuruluş tarihi milattan önceki yıllara dayanır. Bu tarih, tarihî eserler ve bugün harabe haline gelmiş eski yerleşim merkezlerinde bulunan kalıntılara dayanır.

MS 1200 yıllarında Artuklular tarafından yapılan ve günümüzde hâlen ibadete açık olan tarihi camii bu bilgileri doğrulamaktadır.

Yapılan araştırmalara göre, şehir birçok kez savaşlar sonucunda harabeye dönüşüp yer değiştirmiştir. Buna göre, ilk yerleşim alanı bugünkü şehir merkezinin 10 km güneyinde bir köy yerleşmesi olan Haramhattat 'tır.

Kızıltepe'nin tarihinde bilinen ilk isimleri ''Qoser', Dunaysir ve Telermendir.

"Telermen" Ermeni tepesi anlamına gelmektedir. 1915'e kadar Ermenilerin çoğunlukta yaşadığı bir bölgedir, Kurtuluş savaşı sonrası yıkık viran bir köy görünümünde olan Telermenin adı 1937'de Kızıltepe olarak değiştirilmiştir.[1]

Kızıltepe, Mezopotamya'nın verimli toprakları üzerinde kurulmuş olması, ayrıca Asya ile Avrupa kıtaları arasında önemli bir ticaret yolu olan İpek Yolu'nun kavşağında yer alması nedeniyle tarih boyunca önemli bir yerleşim merkezi olma özelliğini korumuştur. Bu özelliği nedeniyle birçok savaşlara sahne olmuş ve çeşitli milletler tarafından birçok kez yağmalanmıştır.

Artuklular döneminde önemli ticaret ve konaklama merkezi olan Dünaysır, 13. yüzyıl başlarında Eyyübiler tarafından yağmalanmıştır. Daha sonra Selçuklu, İlhanlı, Memlük, Karakoyun, Akkoyun, Artuklular ve Timur devletleri yönetimine geçmiştir. Zamanla Dünaysır yerine Telermen, daha sonraları Koçhisar adıyla anılan yerleşim merkezi en son İran'ın hakimiyetindeyken Osmanlı hükümdarı Yavuz Sultan Selim'in İran üzerine düzenlemiş olduğu Doğu Seferi sırasında, Büyük Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu tarafından ele geçirilmiştir. Bundan sonra Cumhuriyet dönemine kadar Osmanlıların yönetiminde kalmıştır.

Artuklular döneminde çarşı, hamam, cami ve medreseleri ile önemli ve zengin bir yerleşim birimi olmasına karşın, sürekli savaşlar ve yağmalar nedeniyle Osmanlıların eline yıkıntı durumunda bir köy olarak geçmiştir. Osmanlıların eline geçtikten sonra tekrar onarılan ve canlılığını kazanan yerleşim merkezi, özellikle son dönemlerde İpek Yolu'nun önemini kaybetmesi nedeniyle bu yerleşim alanının önemi giderek azalmıştır. Eski adı Koçhisar olan bu şehrin adı, Cumhuriyet döneminde 1931 yılında Kızıltepe olarak değiştirilerek Mardin'e bağlı bir ilçe merkezi yapılmıştır.

Coğrafi yapı

Kızıltepe İlçesi, Mardin ilinin güneybatısında yer alır Doğusunda Mardin ve Nusaybin, Batısında Derik ve Viranşehir İlçeleri Kuzeyinde Mazıdağı İlçesi ile Güneyinde Suriye Arap Cumhuriyet Devleti sınırları ile çevrilidir. İlçe İl Merkezine 23 km mesafededir.

İlçe genel anlamda düz sayılabilecek bir alana kuruludur İlçede akdeniz iklimi hakim olup, yazları ve sıcak, kışları ise ılık ve yağışlı geçer.

Nüfus yapısı

Yıl Toplam Şehir Kır
1935[2] 15.597 944 14.653
1940[3] 19.963 1.658 18.305
1945[4] 19.045 1.484 17.561
1950[5] 24.334 2.439 21.895
1955[6] 27.886 4.501 23.385
1960[7] 32.486 6.379 26.107
1965[8] 40.453 9.589 30.864
1970[9] 52.880 16.376 36.504
1975[10] 61.015 21.531 39.484
1980[11] 73.972 30.445 43.527
1985[12] 90.027 40.852 49.175
1990[13] 130.639 60.134 70.505
2000[14] 183.475 113.143 70.332
2007[15] 198.672 127.148 71.524
2008[16] 201.755 125.455 76.300
2009[17] 206.468 129.745 76.723
2010[18] 212.905 135.145 77.760
2011[19] 220.891 141.024 79.867
2012[20] 228.356 147.585 80.771
2013[21] 225.888 225.888 veri yok
2014[22] 232.628 232.628 veri yok
2015[23] 237.694 237.694 veri yok
2016[23] 241.781 241.781 veri yok
2017[23] 247.375 247.375 veri yok
2018[23] 252.656 252.656 veri yok
2019[23] 256.664 256.664 veri yok
2020[23] 261.442 261.442 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

İlçe merkezi ve köylerini Kürtler oluşturur.[24] Halk genellikle Şafii mezhebine mensuptur [kaynak belirtilmeli]..

Kızıltepe, ilçeye bağlı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; 4 belde, 145 köy ve 18 mahalleden oluşmaktadır.

Eğitim ve kültür

İlçedeki okur yazar oranı %90'dır [kaynak belirtilmeli]. İlköğretim hizmetlerini tüm ilçe genelinde yaygınlaştırılması bakımından, son yıllarda büyük gelişmeler olmasına rağmen, ilçenin gün geçtikçe büyümesi ve son yıllardaki göçün olmasından ötürü ilköğretim alanında yapılan yatırımlar yetersiz kalmaktadır. Her şeye rağmen Kızıltepeli öğrencilerin üniversiteye giriş sınavlarındaki başarısı oldukça yüksek olup, her sene yüzlerce Kızıltepeli öğrenci çeşitli bölümlere yerleşmektedir.

Tarihi mekanlar

Kızıltepe Ulu Camii, Mardin Artukluları'ndan Yavlak(Yoluk) Arslan tarafından inşasına başlanmış olup Ebü'l-Feth Artuk Arslan tarafından 1204-1205 yıllarında tamamlanmıştır.Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2015 yılında başlayan restorasyon çalışmaları 2019 yılında tamamlanmış ve halkın ibadetine açılmıştır.[25] İlçe merkezinde Şahkulubey Caddesi'nde bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2016. 
  2. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  3. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  4. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  5. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  8. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  21. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  22. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  23. ^ a b c d e f
  24. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2020. 
  25. ^ "Kızıltepe'deki tarihi Ulu Camii ibadete açıldı". HÜRRİYET. 15 Mart 2019. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar

Read other articles:

Jalan Kyai Maja (Jakarta)

Suasana Jalan Kyai Maja dilihat dari jembatan akses Halte Transjakarta Mayestik Salah satu bangunan di Jalan Kyai Maja, Pasar Mayestik. Jalan Kyai Maja adalah nama salah satu jalan utama Jakarta. Nama jalan ini diambil dari nama seorang Pahlawan Nasional Indonesia yaitu Kiai Madja. Jalan ini membentang sepanjang 1,4 KM di Kramat Pela, Kebayoran Baru, Jakarta Selatan dan Gunung, Kebayoran Baru, Jakarta Selatan. Jalan ini berada di Jakarta Selatan. Jalan ini dilalui oleh Transjakarta Koridor 13...

 

Manuel Marrero Cruz

Cuban politician, 19th and current Prime Minister of Cuba In this Spanish name, the first or paternal surname is Marrero and the second or maternal family name is Cruz. Manuel Marrero CruzMarrero in 202218th Prime Minister of CubaIncumbentAssumed office 21 December 2019PresidentMiguel Díaz-CanelDeputyRicardo CabrisasPreceded byMiguel Díaz-Canel (President of the Council of Ministers)Minister of TourismIn office2004 – 21 December 2019PresidentFidel CastroRaul CastroMig...

 

Ken Radhiq

Ken RadhiqLahirRadhiq Ken Nuansa26 Desember 1995 (umur 28)Blitar, Jawa Timur, IndonesiaNama lainKen Radhiq, RaituwekPekerjaanPelawak tunggal, perawatTahun aktif2016—sekarang Radhiq Ken Nuansa (lahir 26 Desember 1995) adalah seorang pelawak tunggal berkebangsaan Indonesia. Ken, sapaannya sehari-hari bekerja sebagai seorang perawat di salah satu rumah sakit di Malang sejak 2016. Selain sebagai seorang perawat, Ken juga merupakan seorang pelawak tunggal atau komika yang telah a...

Juvenile Justice (TV series)

2022 South Korean television series Juvenile JusticePromotional posterHangul소년 심판Hanja少年 審判Literal meaningJuvenile JudgementRevised RomanizationSonyeon Simpan GenreLegal dramaWritten byKim Min-seokDirected byHong Jong-chanStarringKim Hye-sooKim Mu-yeolLee Sung-minLee Jung-eunCountry of originSouth KoreaOriginal languageKoreanNo. of episodes10ProductionCamera setupMulti cameraRunning time55–70 minutesProduction companiesGill PicturesGTistOriginal releaseNetworkNetflixReleaseF...

 

Человек прямоходящий

† Человек прямоходящий Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:Синапсиды�...

 

Margay

Margay[1] Status konservasi Hampir Terancam  (IUCN 3.1)[2] Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Animalia Filum: Chordata Kelas: Mammalia Ordo: Carnivora Famili: Felidae Genus: Leopardus Spesies: L. wiedii Nama binomial Leopardus wiedii(Schinz, 1821) Penyebaran Margay Sinonim Felis wiedii Margay (Leopardus wiedii) adalah kucing tutul asli di Amerika. Dinamakan untuk Pangeran Maximilian dari Wied-Neuwied, margay adalah hewan soliter dan nokturnal yang lebih suka bagian terpen...

List of United States Supreme Court cases, volume 151

Supreme Court of the United States38°53′26″N 77°00′16″W / 38.89056°N 77.00444°W / 38.89056; -77.00444EstablishedMarch 4, 1789; 235 years ago (1789-03-04)LocationWashington, D.C.Coordinates38°53′26″N 77°00′16″W / 38.89056°N 77.00444°W / 38.89056; -77.00444Composition methodPresidential nomination with Senate confirmationAuthorized byConstitution of the United States, Art. III, § 1Judge term lengthl...

 

Wire wrapped jewelry

Technique for making jewelry This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (July 2013) (Learn how and when to remove this message) Wire wrapped jewelry Wire wrapping is one of the oldest techniques for making handmade jewelry. This technique is done with jewelry wire and findings similar to wire (for example, head-pins) to ...

 

Jesús Escoboza

Questa voce sull'argomento calciatori messicani è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Jesús Escoboza Nazionalità  Messico Altezza 171 cm Peso 71 kg Calcio Ruolo Attaccante Squadra  Mazatlán CarrieraGiovanili  Santos LagunaSquadre di club1 2011-2013 Santos Laguna9 (0)2013→  Necaxa13 (3)2013-2015 Santos Laguna69 (7)2015-2016 Club Tijuana8 (0)2016-2017→ ...

Ferdinand Porsche

Ferdinand PorscheLahir(1875-09-03)3 September 1875Maffersdorf, Bohemia, Kerajaan Austro-HungariaMeninggal30 Januari 1951(1951-01-30) (umur 75)Stuttgart, Jerman Barat[1]KebangsaanAustro-Hungaria, AustriaAnakFerry Porsche dan Louisa PorscheHasil kerjaHasil kerja utamaMercedes-Benz SS/SSK, Tiger I, Tiger II, Elefant, dan Volkswagen BeetlePenghargaan utamaGerman National Prize for Art and Science Ferdinand Porsche[2] (3 September 1875 – 30 Januari 1951) adala...

 

1970 Rhode Island gubernatorial election

1970 Rhode Island gubernatorial election ← 1968 November 3, 1970 1972 →   Nominee Frank Licht Herbert DeSimone Party Democratic Republican Popular vote 173,420 171,549 Percentage 50.07% 49.53% County results Municipality resultsLicht:      50–60%DeSimone:      50–60%      60–70%      70–80% Governor before election Frank Licht Democratic Elected Governor...

 

Piré-sur-Seiche

Piré-sur-Seichecomune Piré-sur-Seiche – Veduta LocalizzazioneStato Francia Regione Bretagna Dipartimento Ille-et-Vilaine ArrondissementRennes CantoneChâteaugiron TerritorioCoordinate48°00′N 1°26′W / 48°N 1.433333°W48; -1.433333 (Piré-sur-Seiche)Coordinate: 48°00′N 1°26′W / 48°N 1.433333°W48; -1.433333 (Piré-sur-Seiche) Altitudine75 m s.l.m. Superficie36,04 km² Abitanti2 273[1] (2009) Densità...

Kharia people

Austroasiatic speaking ethnic group from India Not to be confused with Kharia, Jalpaiguri. Ethnic group KhariaKharia women in traditional dressTotal population482,754 (2011)[1]Regions with significant populations IndiaOdisha222,844[1]Jharkhand196,135[1]Chhattisgarh49,032[1]Bihar11,569[1]Madhya Pradesh2,429[1]Tripura1,409[2]LanguagesKhariaKharia TharOdiaSadriReligionChristianity, Hinduism, Sarnaism[3][4]Related ethnic...

 

List of Scottish Parliament constituencies and electoral regions (2011–present)

This article is part of a series within thePolitics of the United Kingdom on thePolitics of Scotland The Crown The Monarch Charles III Heir apparent William, Duke of Rothesay Prerogative Royal family Succession Privy Council Union of the Crowns Balmoral Castle Holyrood Palace Scottish republicanism Executive Scottish Government Swinney government First Minister The Rt Hon John Swinney MSP Deputy First Minister Kate Forbes MSP Cabinet Secretaries Junior Ministers Directorates Scottish budget ...

 

Battle of St. Lucia

1778 naval battle of the American Revolutionary War Battle of St. LuciaPart of the American Revolutionary WarBarrington's Action at St Lucia, 15 December 1778 , Dominic SerresDate15 December 1778LocationOff Saint Lucia, Caribbean Sea14°1′1.200″N 60°58′58.800″W / 14.01700000°N 60.98300000°W / 14.01700000; -60.98300000Result British victoryBelligerents  Great Britain  FranceCommanders and leaders Samuel Barrington Comte d'EstaingStrength 7 ships of ...

Roland Barthes

Barthes redirects here. For other uses, see Barthes (disambiguation). French philosopher and essayist Roland BarthesBornRoland Gérard Barthes(1915-11-12)12 November 1915Cherbourg, FranceDied26 March 1980(1980-03-26) (aged 64)Paris, FranceEducationUniversity of Paris (BA, MA)Notable workWriting Degree Zero (1953)Mythologies (1957)The Death of the Author (1967)Era20th-century philosophyRegionWestern philosophySchoolContinental philosophyStructuralismSemioticsPost-structuralismInstitutions...

 

Operation 1027

2023–2024 anti-junta military operation in Myanmar This article is about the rebel operation in northern Myanmar. For the one in southeastern Myanmar, see Operation 1107. You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Chinese. (November 2023) Click [show] for important translation instructions. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and con...

 

Повесть о посаднике Щиле

Повесть о посаднике Щиле Посадник Щил приготовляет для себя гроб и саван («Повесть о посаднике Щиле», лицевая рукопись, ок. 1838 г.) Жанр повесть Язык оригинала древнерусский Дата написания XV век — XVI век Текст произведения в Викитеке Медиафайлы на Викискладе По́весть ...

Eduardo De Filippo

Eduardo De FilippoDe Filippo dengan model Teatro San Carlino [it] (1955)Lahir(1900-05-24)24 Mei 1900Napoli, Kerajaan ItaliaMeninggal31 Oktober 1984(1984-10-31) (umur 84)Roma, ItaliaPekerjaanPemeran, pengarang drama, penulis naskahSuami/istriIsabella Quarantotti (m. 1977) (w.2005)Thea Prandi (1956–1959) (w.1961)Dorothy Pennington (1928–1956)AnakLuisa Luisella De Filippo (1950–1960)Luca De FilippoAngelica Ippolito (putri tiri)Orang tuaLuisa De FilippoEduardo ScarpettaKe...

 

Ernst Wechselberger

Questa voce sull'argomento calciatori svizzeri è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Ernst WechselbergerNazionalità Svizzera Calcio RuoloAttaccante Termine carriera1970 - giocatore1969 - allenatore CarrieraGiovanili 1947-1951 Monaco 1860 Squadre di club1 1951-1954 Monaco 1860? (?)1954-1957 Duisburg39 (16)1957-1964 Young Boys157 (114)1964-1970 Lucerna70 (29) Carr...