Jean-François Champollion (d. 23 Aralık 1790 – ö. 4 Mart 1832), Fransız Eski Yunan ve Latin edebiyatı âlimi, filolog, doğubilimci ve mısırbilimciydi.
Champollion genellikle mısırbilimin babası olarak sayılır. Champollion, Thomas Young ve William Bankes tarafından yapılan çok değerli ön çalışmaları temel alarak Rosetta Taşı'nın bazı parçalarını 1824 yılında çevirerek Antik Mısırcanın Kıptîceye benzediğini ve yazı sisteminin fonetik ve kavramsal işaretlerin birleşimi olduğunu göstermiştir.
Yaşamı
Champollion Figeac, Lot, Fransa'da yedi çocuğun sonuncusu olarak doğmuştur (ikisi o doğmadan ölmüştü). Birkaç yıl Grenoble'de yaşamıştır. Çocukken bile dil konusunda olağanüstü yeteneğe sahip olduğunu göstermişti. 16 yaşına geldiğinde, bir düzine dilde uzmanlaşmıştı ve Grenoble Akademisi Kıptîce ile ilgilenmeye başlamadan önce bir sayfa okumuştu. 20 yaşında anadili Fransızcanın dışında Latince, Yunanca, İbranice, Geez, Sanskritçe, Avestaca, Pehlevice, Arapça, Süryanice, Kildani dili (Chaldean), Farsça ve Çince konuşmaktaydı.[1] 1809'da Grenoble'de tarih profesörü olmuştur. Doğu dillerine özellikle Kıptîceye olan ilgisi, yeni bulunmuş olan Rosetta Taşı'nın üzerindeki yazıtların deşifresinde görevlendirilmesini sağlamıştır ve 1822–1824 yıllarını bu iş üzerinde harcamıştır. 1824 yılındaki eseri Precis du systeme hieroglyphique çağdaş mısırbilimin tüm alanlarına kaynaklık etmiştir. Ayrıca Turin Kral Listesi'nin önemini açıklamıştır.
Mısırbilime olan büyük ilgisinin kaynağı Napolyon'un Mısır seferleridir. Champollion Collège de France'da Mısırbilim profesörü olmuştur.
1828-1829 yılları arasında, Champollion Pisa Üniversitesi doğu dilleri profesörü Ippolito Rosellini ile Mısır'a yapılan Franco-Tuscan birleşik seferine öncülük etmiştir. Nil'in akış yönünün tersine seyahat etmiştir ve çok sayıda anıtı ve yazıtı ayrıntılı olarak incelemiştir. Sefer ölümünden sonra yayımlanmış kapsamlı Monuments de l'Egypte et de la Nubie (1845) eserini doğurmuştur. Ne yazık ki Champollion'un seferi kontrolsüz yağmalama olayları ile lekelenmiştir. En bilineni, Krallar Vadisi'nde çalışırken I. Seti'nin mezarı KV17'e tamir edilemeyecek şekilde zarar vermesidir. Olay iki büyük duvar parçasını ikiz görüntü sahnesini fiziksel olarak çıkartırken olmuştur, sahneler şu anda Louvre koleksiyonunda ve Floransa müzesindedir.
Champollion Mısır'a yaptığı bilimsel gezisi boyunca ve sonra çalışmaktan yorgun düşmüştür ve apoplektik atak sonucu Paris'te 1832 yılında 41 yaşında ölmüştür ve Père Lachaise mezarlığına gömülmüştür. Ağabeyi Jacques Joseph Champollion-Figeac bazı çalışmalarını yayına hazırlamıştır. Jacques Joseph'in oğlu Aimé-Louis (1812-1894) iki kardeş hakkında bir biyografi yazmıştır.
Kaynakça
- Reeves, N (1996), The Complete Valley of the Kings
Dış bağlantılar
