Hafize Gaye Erkan (d. 12 Nisan 1979, İstanbul), Türk ekonomist, bankacı ve mühendistir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının eski başkanlarındandır.[1]Boğaziçi Üniversitesinden mezun olmasının ardından eğitimine Amerika Birleşik Devletleri'nde devam etti ve orada finans alanında çalışmaya başladı. Çeşitli finans danışmanlığı şirketleri ve bir bankada üst düzey yöneticilik yaptı.[2] Bazı ekonomi dergileri tarafından dikkat çeken genç ekonomistler arasında gösterildi.[3] Haziran 2023'te Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanlığına getirildi ve bu göreve atanan ilk kadın oldu. 2 Şubat 2024 tarihinde CumhurbaşkanlığıKararnamesi ile görevden alındı ve yerine Fatih Karahan getirildi.[4]
İlk yılları ve eğitimi
Hafize Gaye Erkan 1979 yılında İstanbul'da doğdu.[5]Elazığlı makine mühendisi babası Erol Erkan ile matematik öğretmeni annesi Gamze Erkan, onu sayısal zekâsını geliştirecek okullara yönlendirdi.[5][6]İstanbul Erkek Lisesinden ikincilikle mezun oldu ve öğrenci yerleştirme sınavında Türkiye 26'ncısı olarak 1997 yılında Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünü kazandı.[7] Lisans eğitimi sırasında o dönem hem Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü müdürü, hem de Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölüm başkanlığını yürüten Gülay Barbarosoğlu ile çalıştı. Erkan, daha sonra verdiği bir röportajda, Barbarosoğlu için "en önemli akıl hocalarımdan birisi ve kariyerime ABD'de devam etmem konusunda beni cesaretlendiren kişi" olarak bahsetti.[8][9]
2001 yılında bölümünü birincilikle tamamladı ve aralarında Stanford, Cornell, Boston ve Kaliforniya Üniversitesinin de olduğu 9 üniversiteden burs teklifi aldı.[10] Erkan, her yıl iki kişiye verilen onursal doktora bursu sahibi olarak tercihini Princeton Üniversitesinden yana kullandı ve Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındı.[8][11] Princeton'da operasyon araştırmaları ve finansal mühendislik alanında doktora yaptı.[12] Erkan, 2 yıl süren ve 12 dersten oluşan doktora programını 1 yılda tamamladı ve Princeton Üniversitesinin 276 yıllık tarihinde programı bir yılda bitiren ilk öğrenci olma başarısını gösterdi.[11] Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en genç finans profesörü unvanını kazandı. Princeton Üniversitesi daha sonra doktora derecesi için gerekli minimum çalışma süresini bir yıl olarak değiştirdi.[13] Daha sonra Harvard Üniversitesinin lisansüstü işletme programı olan Business School'da yönetim bilimleri ve Stanford Üniversitesinde liderlik üzerine iki eğitim programını daha tamamladı.[14]
Kariyeri
Sektöre Princeton'daki eğitimini tamamlamasının ardından, aldığı teklif üzerine 2005 yılında Goldman Sachs'da başladı. Burada yaklaşık 9 yıl finansal kuruluşlar grubu analitik ve stratejiler bölüm başkanı olarak görev aldı.[12] Goldman Sachs'ta iken bankalara, sigorta şirketlerine, varlık yönetim firmalarına sayısal modelleme ve risk yönetimi modelleri sundu.[8]
Erkan, Goldman Sachs'ta çalışırken First Republic Bank'a birkaç yıl sermaye stres testi hazırlıkları konusunda danışmanlık yaptıktan sonra 2014'te First Republic ekibine katıldı ve yatırım bölümü başkanı ve risk yönetimi eş başkanı olarak çalışmaya başladı. Ocak 2016'da bankanın mevduat bölümü başkanı, Mayıs 2017'de de yönetim kurulu başkanlığına getirildi.
13 Şubat 2019'da First Republic Bank yönetim kurulu, başkan Hafize Gaye Erkan'ı bankanın icra kurulu başkanı olarak tayin etti.[15] 2019-2021 yılları arasında bankanın yönetim kurulunda yer aldı ve First Republic'i 1985'te kuran James H. Herbert ile birlikte 15 Temmuz 2021 tarihinde eş-CEO oldu.[8][16] 31 Aralık 2021'de yapılan yazılı açıklamada James Herbert'ın kalp damar bozuklukları nedeniyle altı ay kadar izne ayrılacağı, Gaye Erkan'ın icrâ kurulu başkanlığı görevine devam edeceği duyuruldu.[17]
Erkan üç gün sonra, 3 Ocak 2022'de First Republic Bank'taki görevinden istifa etti. Erkan, görevini Mike Roffler'e bırakırken, bankanın hisseleri % 5,8 oranında geriledi.[18] 1 Mayıs 2023'te ise First Republic Bank, Federal Deposit Insurance Corporation tarafından devralındı ve yılın üçüncü büyük banka iflasında JPMorgan'a satıldı.[19][20] Erkan, bankada yöneticilik yaptığı süre boyunca başarılı bir performans sergiledi. Başkan seçildiği 2017 sonunda 97,7 milyar dolar olan First Republic Bank'ın toplam varlıkları 2021 sonunda 181 milyar dolara yükseldi.[8]
Bankacılık, yatırım, risk yönetimi, teknoloji ve dijital inovasyon konularında uzmanlığa sahip olan Erkan, Princeton Üniversitesi Yöneylem Araştırması ve Finansal Mühendislik Bölümü Danışma Konseyi'nde de görev yaptı. Erkan ayrıca Louis Vuitton'un çatı şirketi LVMH tarafından 2021'de satın alınana dek ABD merkezli mücevher şirketi Tiffany & Co.'da iki yıl yönetim kurulu üyeliği yaptı.[21] Halen daha küresel finans danışmanlığı şirketi Marsh McLennan'da yönetim kurulu üyesi olarak yer almaktadır.[22] 27 Haziran 2022'de ABD merkezli ulusal emlak finansman şirketi Greystone & Co Inc.'in icrâ kurulu başkanlığına getirildi ve bu görevini Aralık 2022'ye kadar sürdürdü.[23]
Merkez Bankası başkanlığı
Mayıs 2023'te Recep Tayyip Erdoğan'ın yeniden başkan seçilmesi ve Mehmet Şimşek'in yeni maliye bakanı olarak atanmasının ardından, basında Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu'nun yerine Erkan'ın getirileceği haberleri yer aldı.[24] 9 Haziran 2023 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan cumhurbaşkanlığı kararı ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasıbaşkanlığına getirildi.[25] 8 Haziran 2023'te Erdoğan'ın cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle başkan olan Erkan, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının ilk kadın başkanı oldu.
2 Şubat 2024'te sosyal medya platformu Twitter'dan yaptığı açıklamada "Yakın zamanda şahsıma karşı büyük bir itibar suikastı kampanyası düzenlendi" ifadelerini kullanarak görevinden istifa ettiğini açıkladı.[26] 3 Şubat tarihli Resmî gazete'de yayınlanan kararla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanlığı görevine Fatih Karahan atandı.[4]
Kişisel hayatı
TCMB başkanlığı görevine getirildikten sonra İstanbul'a yerleşmiştir.[5] Finans uzmanı Batur Biçer ile evli olan Gaye Erkan'ın Aslan Selim adında bir oğlu vardır.[27] 2018'de San Francisco Business Times'ın haberine göre, ABD'nin en büyük 100 bankasından birinde başkan ya da icrâ kurulu başkanı unvanına 40 yaşından önce sahip olan ilk kadın oldu.[12] Gaye Erkan ayrıca Dünya gazetesinin ekonomi alanında köşe yazarlığı yapmaktadır.[28]
^abc"Core Leadership Team". Heritage Book | First Republic Bank (İngilizce). 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.
