Giambologna (Fr. Jean de Bologne veya Jehan de Boulogne) (1529, Douai - 14 Ağustos1608, Floransa), Flandralı asıllı ama önemli eserlerini Floransa, İtalya'da vermiş olan, maniyerizm güzel sanatlar stilinde heykeller yapan bir heykeltıraş sanatçı.
Hayatı
Giambologna 1529'da Flandra'da (şimdi Fransa içinde yer alan) Douai şehrinde doğdu. Eğitimi için Anvers'e gidip orada mimar ve heykeltıraş olan "Jacque Du Broecq" yanına atölye çırağı olarak girdi.[1]
1555'te sanatını geliştirmek için Roma, İtalya'ya gitti. Orada 1557'ye kadar heykeltıraşlık eğitimine devam etti. Burada antik klassik heykelleri ve heykel yapma tekniklerini ayrıntıları ile inceleme fırsatı buldu. 1557'de Floransa'ya geçti ve kendi atölyesini açtı. Giambologna Michelangelo'dan çok etkilendi ve hazırladıkları eserler mannerist sanat üslubunun en iyi örnekleri arasında olduğu belirtilmektedir. Eserlerinde hislere çok daha az önem vermiştir ve çok ince işlenip parlatılmış metal yüzeyler, sakin zarafet ve güzellik niteliklerine daha çok önem verilmiş ve eserlerine bu nitelikler ön plana alınmıştır.
Giambologna Floransa'da iken şehrin merkezi olan Piazza Signoria'da yapılmak üzere Neptün Çeşmesi 1565'te siparişi verilmişti. Giambologna bu proje için bir plan sundu ama eserin ihalesi önce Baccio Bandinelli'ye verildi. Ama bu sanatkar eserin tasarımı hazırlayıp bunu inşa etmeye başlamakta iken bir iş kazası ile öldü ve bu eser Bartolomeo Ammannati tarafından yapıldı. Bu yapılma sırasına Ammannati'nin yardımcıları arasında Giambologna da bulunmaktaydı. Bu çeşmenin havuz kısmının dış duvarında bulunan bir bronz satır heykelinin Giambologna tarafından hazırlanmış olduğu çok muhtemel olduğu belirtilir.
Giambologna'ya ilk önemli anıtsal heykel siparişi Papa IX. Pius tarafından verilmiştir. Bu sipariş 1860'li yıllarda Papalık Devleti'ne dahil olan Bologna'nin merkezinde (Floransa merkezinde yapılmış olan Neptün Çeşmesi'ne atıfla yaptırılan) Neptün Çeşmesi'dir. Bu eserinin tasarımı 1563'te Sicilyalı mimar Tommaso Laureti tarafından hazırlanmıştır ve bu eserin ortasında bulunan insan vücudu ebadında olan bronz Neptün heykeli Giambologna tarafından hazırlanmış ve bronzdan dökülmüştür. 1566'da bu eser tamamlanmıştır.
Giambologna, 15 Ocak 1563'te I. Coşimo Medici tarafından Floransa'da kurulan ve çok prestij kazanan "Accademia delle Artı del Disegno (Dizayn Sanatı Akademisi)"'ne 1573'te üye seçildi ve prestijli "Accademico" unvanını taşımaya başladı. Bunu başarısı için ressam-mimar Giorgio Vasarı'den büyük destek gördü. Giorgio Vasarı gibi Giambologna da Floransa'nın idareci ailesinin en önemli saray heykel sanatçısı oldu.
Gianmbologna zengin ve asillerinin büyük bahçe ve parkları için heykel eserleri yaratan bir heykeltıraş olarak gayet popüler haykeltraş oldu. Floransa'da Medicilerin Boboli Bahçesi için yaptığı "Oceanus Fiskiyeli Çeşmesi (1571-1576) ve Groticella Venüsü (1573); (devasa heykel Apennine [1581] bulunduğu) Pratolino villa bahçesi ve Petraia ve Castello'daki Medici villalarında bulunan bahçe heykelleri bu şekil heykellere gayet iyi örnekler olmuşlardı. Castello'da buluna Villa Medicae bahçesindeki suni mağara için yapmış ve bronzdan dökülmüş olan yaşayan hayvan ebadında bulunan tek evcil hayvan heykelleri Floransa Bargello Müzesi'nde daima ilgi çekmektedir. Giambologna'nın hazırlamış olduğu büyükçe boyutlu heykelleri küçük boyutlu bronzdan kopyaları yüzyıllardır zengin sanatsevenler tarafında zevkle toplanmaktadır ve Giambologna'yinin bu eserlerini modası yapıldıklarında beri hiçbir dönemde geçmemiştir.
Giambologna sivil kurum ve zengin kişiler aldığı heykel siparişler yanında çok sayıda kilise için roliyef ve üç boyutlu dinsel konulu heykeller de yapmıştır. Bunların başında Lucca Katedrali için 1577-79 döneminde hazırldığı "Özgürlük Sunağı" sayılabilir.
Giambologna Floransa'ya yerleştikten sonra ve özellikle bu cumhuriyetin sonra dükalığın idarecisi olan Medici'ler tarafından sanat değeri anlaşılınca sanki gayet değerli bir hazine gibi Mediciler tarafından Floransa'da yaşamaya ve bu şehri hiç bırakmamaya zorlanmıştır. Floransa'da ayrılırsa Avusturyalı Habsburglar veya İspanyalı Habsburglar tarafında kapışılıp onlara heykeltıraş sanatkar olarak hizmete zorlanacağından Medici'ler korkmuşlardı. Hayatını Floransa'da kendine verilen dairede yaşamakla geçirmiştir.
Giambologna 13 Ağustos 1681'de 79 yaşında iken Floransa'da ölmüştür. Mezarı ve mezar anıtı Floransa'da buluna "Santissima Annunziata Bazılıkası" içindeki önemli eserleri hazırlamakta iken kendisini için yapmış olduğu özel bir şapelde bulunmaktadır. Pietro Francavilla adli asistanı ise 1601'de Paris'e giderek orada Giambologna'nın sanatını gelecek nesillere nakletmiştir.
Değerlendirme
Giambologna öldükten sonra da çırak ve atölye asitanı olarak yetiştirdiği ve kendileri önemli heykeltıraşlar olan öğrencileri dolayısıyla Avrupa heykelcilik sanatına etksi olmuştur. Çırak olarak yetiştirdiği ve stuyo asistanı olan Pietro Tacca bunların başında gelmektedir. Petro Taccae ustasının önemli eserlerinden biri olan Floransa 'da Piazza Signoria'da bulunan I. Cosimo de Medici'nin atlı heykelini tamamlamıştır. Buna ek olarak Pietro Tacca ustasının ölümü ile onun atölyesini almış ve sonra da Roma'da atölye açarak kendi neslinden sonra gelen İtalyan heykeltıraşlar olan Gian Lorenzo Bernini ve Alessandro Algardi'ye büyük etkileri olmuştur. Yine öğrencilerinden olan ve Holland asıllı Adriaen de Vries (yak. 1556–1626) İtalya'da çok güzel eserler vermiştir. Pierre Puget, Giambologna etkilerinin Kuzey Avrupa ve İtalya'ya yayılmasına baş amillerden olmuştur.
Giambologna asıl olarak Flandaralı olmakla beraber yaşamı ve sanatı açılarından bir İtalyan heykeltıraşı sayılması gerekmektedir. Floransa'da gelişen yörel bir güzel sanatlar stili olan Maniyerizm stilini 16. yüzyılda bütün Avrupa için önemli olan bir sanat stiline dönüştürmüştür. Çabucak kaybolan fiziksel dışavurumu hemen eserine ele geçirme yeteneği ve sanat hayatının olgunluk dönemindeki stilinin hayatiyeti ve doğurduğu hissel zevklilik kendinden sonra gelecek usta heykeltıraş Gian Lorenzo Bernini'nin sanatına değerli bir öncülük yapmıştır. 19. yüzyılın sonlarına kadar Gianbologna, Mikel Angelo yanında heykel eserleri sanat severler ve alelade halk tarafından sevilen ve hayran kalınan; heykelcilik sanatı öğrencileri tarafından mutlaka kopya edilmeleri gereken eserler yaratan bir üstün sanatkar heykeltıraş olarak görülmüştür.
Eserleri
Heykel eserleri şu listede bulunmaktadır:
Sansone e un Filisteo, Londra, Victoria and Albert Müzesi (1562-1567)
^Bu eser 1838'de Mimar Lenni tarafından "ponte Vecchio" Köprüsü yakınlarındaki Borgo San Jacopo Sokağı'ndaki Rossi Cerchi kulesinin alt tarafına inşa edilmiş bir çeşme olup Giambologna tarafından yapılmış ve Bargello'da bulunan orijinal bronz Baküs heykelinin bir kopyasıdır.
.JPG)
_by_Giambologna_-_Statens_Museum_for_Kunst,_Copenhagen_-_DSC08126.JPG)
