Gezenek, Şenkaya

Gezenek
Mahalle
Harita
Mahallenin haritadaki yeri
Erzurum'un Türkiye'deki konumu
Erzurum'un Türkiye'deki konumu
Erzurum üzerinde Gezenek
Gezenek
Gezenek
Gezenek'in Erzurum 'daki konumu
Koordinatlar: 40°31′00″N 42°17′16″E / 40.51671°K 42.28783°D / 40.51671; 42.28783
Ülke Türkiye
İlErzurum
İlçeŞenkaya
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[1]
İhtiyar heyeti[1]
Rakım2094 m
Nüfus
 (2022)[2][3]
46
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0442
İl plaka kodu25
Posta kodu25360

Gezenek, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

Tarihçe

Gezenek köyünün eski adı Posik'tir. Nitekim 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterinde ve Erkân-i Harbiye-i Umumiye'nin 1914 tarihli haritasında Posik (پوسیك) olarak geçer.[5][6] Ayrıca 1902 tarihli Kars haritasında da bu yerleşimin adı "Posik" biçiminde yazılmıştır.[7] Bu yer adı, Ermenicenin etkisiyle Gürcüce "Poso"dan değişime uğramış olabilir. Poso (ფოსო), çöküntü, çukur anlamına gelir.[8][9]

Posik, orta çağda Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16 yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki megalit yapı ve kilise kalıntıları da buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[8]

Posik, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Oltu sancağının Bardiz nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyün nüfusu, tamamı Hristiyan olan 29 haneden oluşuyordu.[5]

Posik, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla 1835 yılında yaptığı nüfus tespitinde Çıldır Eyaleti'nin Oltu sancağına bağlıydı ve Müslim nüfus defterine göre köydeki 28 hanede 81 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Posik köyünün nüfusunun yaklaşık 162 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[10]

Posik köyü, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması’yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin "Posik" (Посикъ) adıyla kaydettiği köy, Oltu sancağının Oltu kazasına bağlıydı. 1886 yılındaki nüfus tespitinde köydeki 32 hanede, 113'ü erkek ve 104'ü kadın olmak üzere 217 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Rumlardan oluşuyordu.[11] Posik köyünün nüfusu 1896 yılında 240 kişiye, 1906 yılında ise 296 kişiye yükselmiştir.[12]

Posik köyü, 1940 genel nüfus sayımında Kars vilayetinin Sarıkamış kazasına bağlı Bardiz nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 243 kişiden oluşuyordu.[13] 1946 yılında Şenkaya kazası kurulunca, Bardiz nahiyesi ve Posik köyü bu kazaya bağlandı. Posik Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Gezenek olarak değiştirilmiştir.[14] Gezenek köyünün nüfusu 1965 yılında 385 kişide oluşuyor ve bu nüfus içinde 142 kişi okuma yazma biliyordu.[15]

1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Şenkaya Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[16]

Coğrafya

Mahalle, Erzurum il merkezine 171 km, Şenkaya ilçe merkezine 16 km uzaklıktadır.[17] Mahalle, Şenkaya'nın güneybatısında olup, 25.10 numaralı Şenkaya-Horasan il yoluna, 4,5 km.lik bir köy yoluyla bağlıdır.[18]

Nüfus

Yıllara göre mahalle nüfus verileri
2022 46[2]
2021 50[2]
2020 58[2]
2019 57[2]
2018 53[2]
2017 51[2]
2016 53[2]
2015 57[2]
2014 64[2]
2013 67[2]
2012 65[3]
2011 73[3]
2010 69[3]
2009 72[3]
2008 79[3]
2007 85[3]
2000 94[3]
1990 199[19]
1985 290[20]
1965 385[21]

Kaynakça

  1. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Şenkaya Gezenek Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  3. ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Gezenek, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  5. ^ a b Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 78. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
  6. ^ ""Oltu" (Harita) - Erkan-ı Harbiye-i Umumiye, 1330". 26 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023. 
  7. ^ ""Kars" haritası - Eastern Turkey in Asia". 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023. 
  8. ^ a b 2017 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2018, s. 9, 21. 31 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-9-4
  9. ^ "ფოსო" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 5 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  10. ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 82. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
  11. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 721". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023. 
  12. ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 120, ISBN 9786052100271.
  13. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 356.
  14. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 742". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023. 
  15. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 261.
  16. ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022. 
  17. ^ "Gezenek Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. 
  18. ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024. 
  19. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  20. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  21. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 

Dış bağlantılar