Gastroenteritis viruses: A = rotavirus, B = adenovirus, C = Norovirus and D = Astrovirus. The virus particles are shown at the same magnification to allow size comparison.
Gastroenterit veya mide-bağırsak iltihabı (gastroenteritis), mide ("gastro"-) ve ince bağırsak’ı ("entero"-) içeren mide bağırsak kanalı’nın iltihabı ("-itis") ile karakterize olan ve ishal, kusma, karın ağrısı ile krampa sebep olan bir tıbbi durumdur.[1] Mide iltihabından gastro, mide mikrobu ve mide virüsü olarak da bahsedilmiştir. Grip ile ilgisi olmamasına rağmen mide gribi ve gastrik grip olarak da adlandırılmıştır.
Küresel olarak, çocuklardaki çoğu vaka, rota virüs'ten kaynaklanır.[2]
Yetişkinlerde, noro virüs[3] ve kampilobakter[4] daha yaygındır. Diğer bakteriler (ya da onların toksinleri) ve parazitler de daha az görülen sebepler arasındadır. Bulaşma, uygun olmayan bir şekilde hazırlanmış yiyecek ya da kirli su tüketimi veya bulaşıcı hastalık taşıyan bireylerle yakın temas nedeniyle gerçekleşebilir.
Hastalığı yönetmenin temeli, yeterli sıvı alımında yatmaktadır. Hafif ya da orta derecedeki vakalar için bu genellikle oral rehidratasyon çözeltisi ile gerçekleştirilebilir. Daha ciddi vakalarda damar içinden sıvı verilmesi gerekebilir. Mide iltihabı öncelikle çocukları ve gelişmekte olan ülkelerde yaşayanları etkilemektedir.
Semptomlar ve belirtiler
Mide iltihabında genellikle hem ishal hem kusma görülür,[5] ya da daha az yaygın olarak sadece birisi kendini gösterir.[1] Mide krampı da görülebilir.[1] Belirtiler ve semptomlar, çoğunlukla bulaşıcı ajana yakalandıktan sonraki 12-72 saat içinde başlar.[6] Eğer sebebi viral bir ajansa, durum çoğunlukla bir hafta içinde ortadan kalkar.[5] Ayrıca bazı viral vakalar ateş, yorgunluk, baş ağrısı ve adale ağrısı ile ilişkilendirilebilir.[5] Eğer dışkı kanlı ise, sebebinin bakteri olma ihtimali virüs[5] olma ihtimalinden fazladır.[7] Bazı bakteriyel enfeksiyonlar, şiddetli karın ağrısıyla ilişkili olabilir ve birkaç hafta sürebilir.[7]
Rota virüs bulaşan çocukların tamamen iyileşmesi, genellikle üç ila sekiz gün sürer.[8] Ancak, fakir ülkelerde, şiddetli enfeksiyonlar için tedavi erişilemez bir durumdadır ve inatçı ishal yaygındır.[9]Sıvı kaybı, ishal‘in yaygın bir komplikasyonudur,[10] ve önemli ölçüde sıvı kaybı olan çocukta uzun süreli kılcal yenilenme, zayıf şekilde ciltte şişkinlik ve düzensiz nefes alma görülebilir.[11] Tekrarlayan enfeksiyonlar, genellikle sıhhi temizliği zayıf olan bölgelerde görülür ve kötü beslenme,[6] bodur büyüme ve uzun süreli bilişsel gecikmeye neden olabilir.[12]
Virüsler (özellikle rota virüs) ve Escherichia coli bakterisi ve Kampilobakter türleri mide iltihabının başlıca sebepleridir.[6][14] Ancak, bu sendroma sebep olabilen başka birçok bulaşıcı ajan mevcuttur.[12] Bulaşıcı olmayan sebepler zaman zaman görülür, fakat bunlar viral ya da bakteriyel kadar yaygın değildir etiyoloji.[1] Enfeksiyon riski, bağışıklık eksikliği ve nispeten düşük hijyen nedeniyle dolayı çocuklarda daha yüksektir.[1]
Viral
Mide-bağırsak iltihabına neden olan virüsler arasında rota virüs, noro virüs, adeno virüs ve astro virüs bulunmaktadır.[5][15] Rota virüs, çocuklarda görülen mide iltihabının en yaygın sebebidir[14] ve hem gelişmiş'de hem de gelişmekte olan ülkeler'de benzer vaka oranlarına yol açar.[8] Virüsler, çocuk yaş grubundaki bulaşıcı ishal olaylarının yaklaşık %70'inin sebebidir.[16] Rota virüs, bağışıklık kazanmış olmaları nedeniyle yetişkinlerde daha az görülür.[17]
Noro virüs, Amerika'daki yetişkinlerde mide iltihabının en önemli sebebidir ve salgınların %90'ından fazlasından sorumludur.[5] Bu yerelleşmiş salgınlar genellikle insan gruplarının, yolcu gemileri, hastaneler ya da restoranlarda olduğu gibi, birbirlerine fiziksel olarak yakın bulundukları yerlerde zaman geçirdikleri zaman vuku bulur.[1] Kişilerin bulaşıcılığı, ishal bittikten sonra bile devam edebilir.[5] Noro virüs, çocuklarda görülen vakaların %10'unun sebebidir.[1]
Bakteriyel
Salmonella enterica serovar Typhimurium (ATCC 14028), Gram boyama ardından mikroskopla 1000 kat büyütülerek görülmektedir.
Gelişmiş ülkelerde, Campylobacter jejuni bakteriyel mide iltihabının başlıca sebebidir, bu vakaların yarısı kümes hayvanlarına maruz kalınması ile ilişkilidir]].[7] Çocuklarda vakaların yaklaşık %15'inin sebebi bakterilerdir, en yaygın tipleri Escherichia coli,Salmonella, Şigella ve Kampilobakter türleridir.[16] Gıdaya bakteri bulaşır ve gıda birkaç saat oda sıcaklığında kalır ise bakteri çoğalır ve gıdayı tüketen kişilerde enfeksiyon riskini arttırır.[12] Çiğ ya da az pişmiş et, kümes hayvanları, deniz ürünleri ve yumurtalar; çiğ tomurcuklar; pastörize edilmemiş süt ve yumuşak peynir; meyve ve sebze suları gibi bazı yiyecekler, yaygın olarak hastalıkla ilişkilendirilir.[18] Gelişmekte olan ülkelerde, özellikle Sahra Altı Afrika'da ve Asya'da, kolera mide iltihabının yaygın bir sebebidir. Bu enfeksiyon çoğunlukla kirlenmiş su ya da gıda ile bulaşır.[19]
ToksijenikClostridium difficile yaşlılarda daha sık görülen ishalin önemli bir nedenidir.[12] Yeni doğmuş bebekler, bu bakterileri semptom geliştirmeden taşıyabilirler.[12] Bu, yatan hastalarda görülen ishalin yaygın bir sebebidir ve genellikle antibiyotik kullanımıyla ilişkilendirilir[20]Staphylococcus aureus bulaşıcı ishali, antibiyotik kullanan kişilerde de görülebilir[21] "Turist ishali" genellikle bakteriyel mide iltihabının bir türüdür. Asit baskılayıcı ilacın, 'Clostridium difficile, Salmonella ve Kampilobakter türleri dahil birtakım organizmalara maruz kalındıktan sonra önemli enfeksiyon riskini artırdığı görülmektedir.[22] Risk, proton pompa inhibitör alan kişilerde, H2 antagonisti kullananlara göre daha fazladır.[22]
Parazitik
Birtakım birgözeli hayvanlar mide iltihabına sebep olabilir – en yaygını Giardia lambliadır – ancak Entamoeba histolytica ve Kriptosporidyum türlerini de içine almaktadır.[16] Grup olarak, bu ajanlar çocuklardaki vakaların yaklaşık %10’unu kapsar.[13]Giardia gelişmekte olan ülkelerde daha fazla görülür, ancak bu etiyolojik ajan, bu tip bir hastalığa bir dereceye kadar neredeyse her yerde sebep olmaktadır.[23] Yaygın olarak görülen yerlere seyahat eden kişilerde, kreşe giden çocuklarda, erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkeklerde ve felaketlerin ardından daha fazla görülür.ref name=Giar2010/>
Bulaşma
Kirlenmiş su tüketimi ya da bireylerin kişisel eşyalarının ortak kullanılması sonucu bulaşabilir.[6] Yağmurlu ve kurak mevsimli yerlerde, su kalitesi genellikle yağmurlu mevsimde kötüleşir ve bu durum salgınların baş gösterdiği zamanla ilişkilidir.[6]mevsimleri yaşayan bölgelerde, enfeksiyonlar kış mevsiminde daha yaygındır.[12] Bebeklerin uygun şekilde temizlenmemiş şişelerle Biberonla beslenmeleri, küresel ölçekte önemli bir sebeptir.[6] Bulaşma oranları, özellikle kalabalık hanelerde yaşayan[24] ve halihazırda kötü beslenme durumundaki çocuklar[5] başta olmak üzere, kötü hijyenle de ilişkilendirilir.[12] Tolerans geliştirdikten sonra, yetişkinler bazı organizmaları, belirti veya semptom göstermeden taşıyabilirler, bu sebeple bulaşıcı hastalığın doğal rezervuarları gibi hareket edebilirler.[12] Bazı ajanlar (Şigella gibi) sadece primatlarda görülürken, diğerleri geniş çeşitlilikteki hayvanlarda (Giardia gibi) görülebilir.[12]
Bulaşıcı Olmayan
Mide bağırsak kanalının iltihaplanmasına sebep bulaşıcı olmayan birtakım sebepler mevcuttur.[1] Daha yaygın olanlardan bazıları (Non steroidal antienflamatuar ilaçlar) gibi ilaçlar, laktoz gibi belirli gıdalar (laktoza duyarlı olanlarda) ve glutendir ( çölyak hastalığı olanlarda). Crohn hastalığı da mide iltihabının bulaşıcı olmayan (sık sık şiddetli) bir kaynağıdır.[1]Toksine ikincil derecede olan hastalık da görülebilir. Mide bulantısı, kusma ve ishalle ilişkisi olan gıdayla ilgili bazı durumlar arasında şunlar yer alır: bozulmuş yırtıcı balık tüketimine bağlı ciguatera zehirlenmesi, belirli tipteki bozulmuş balık tüketimine bağlı scombroid, diğerleri arasında kirpi balığı tüketimine bağlı Tetrodoksin zehirlenmesi ve genellikle uygun biçimde korunmamış gıdadan kaynaklananbotülizm[25]
Fizyopatoloji
Mide-bağırsak iltihabı, küçük ya da kalın bağırsaktaki enfeksiyon sonucu oluşan kusma veya ishal olarak tanımlanır.[12] İnce bağırsaktaki değişiklikler genellikle iltihaplı değilken kalın bağırsaktaki değişiklikler iltihaplıdır.[12] Bir enfeksiyona neden olmak için gereken hastalık mikrobu sayısı birden ( kriptosporidyum için) 108’a (Vibrio cholerae için) kadar değişkenlik gösterir.[12]
Teşhis
Mide-bağırsak iltihabı, genellikle kişinin gösterdiği semptom ve belirtilere dayanarak klinik olarak teşhis edilir.[5] Sebebini tam olarak belirlemeye, durumun kontrolünü değiştirmeyeceği için çoğunlukla ihtiyaç yoktur.[6] Ancak, dışkısında kan olanlarda, gıda zehirlenmesine maruz kalanlarda ve son zamanlarda gelişmekte olan ülkeleri ziyaret edenlerde dışkı kültürü uygulanmalıdır.[16] Ayrıca, takip için tanısal test yapılabilir.[5]Hipoglisemi, yeni doğanların ve çocukların %10’unda görüldüğü için, bu nüfusta serum glikoz ölçümü önerilir.[11] Şiddetli bir sıvı kaybı endişesi olduğunda, elektrolitler ve böbrek fonksiyonu da kontrol edilmelidir.[16]
Sıvı kaybı
Kişide sıvı kaybı olup olmadığının belirlenmesi, durum tespitinin önemli bir parçasıdır, sıvı kaybı genellikle hafif (%3–5), orta (%6–9) ve ağır (≥%10) vakalar olarak ayrılır.[1] Çocuklarda, orta ya da ağır derecede sıvı kaybının en doğru belirtileri sürekli kılcal yenilenme, zayıf şekilde ciltte şişkinlik ve normal olmayan nefes almadır.[11][26] Diğer faydalı bulgular (birlikte kullanıldığında) arasında çökmüş gözler, azalmış aktivite, gözyaşı eksikliği ve ağız kuruluğu yer alır.[1] Normal idrar çıkışı ve ağızdan sıvı alımı rahatlatıcıdır.[11] Laboratuvar testi, sıvı kaybının derecesini belirlemek açısından az bir klinik öneme sahiptir.[1]
Ayırıcı tanı
Mide-bağırsak iltihabındaki belirti ve semptomları taklit eden, elenmesi gereken diğer potansiyel sebepler arasında apandisit, bağırsak düğümlenmesi, iltihabi bağırsak hastalığı, idrar yolu enfeksiyonu ve şeker hastalığı yer almaktadır.[16] Pankreas yetersizliği, kısa bağırsak sendromu, Whipple hastalığı, çölyak hastalığı ve yersiz laksatif kullanımı da göz önünde bulundurulmalıdır.[27] Kişide eğer sadece kusma ya da ishal görülüyorsa (ikisinden ziyade), ayırıcı tanı koymak zor olabilir.[1]
Apandisit vakalarının %33’ünde, kusma, karın ağrısı ve az miktarda ishal görülebilir.[1] Bu, mide iltihabındaki oldukça çok miktarda görülen ishale tezat teşkil eder.[1] Çocuklarda görülen akciğer veya idrar yolun enfeksiyonları da kusmaya veya ishale sebep olabilir.[1] Klasik diyabetik ketoasidoz (DKA)’da karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma görülebilir; fakat ishal görülmez.[1] Yapılan bir çalışmada, diyabetik ketoasidozlu çocukların %17’sine ilk başta mide iltihabı teşhisi konulduğu ortaya çıkarılmıştır.[1]
Önleme
Pozitif sonuçlanan rota virüs testlerinin yüzdesi, izleme haftası, Amerika Birleşik Devletleri, Temmuz 2000 – Haziran 2009.
Yaşam tarzı
Kolay erişilebilir temiz suyun ve iyi sıhhi uygulamaların sağlanması, enfeksiyon ve klinik olarak anlamlı mide iltihabı oranlarının azaltılmasında öneme sahiptir.[12] Kişisel önlemlerin el yıkama gibi), hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkelerde, mide iltihabı insidansını ve yaygınlık oranlarını %30’a kadar azalttığı bulunmuştur.[11] Alkol bazlı jeller de etkili olabilir.[11]Anne sütüyle beslenme, özellikle kötü hijyene sahip yerlerde, hijyenin iyileştirilmesi kadar önemlidir.[6] Anne sütü, hem enfeksiyon sıklığını hem de süresini azaltır.[1] Bozulmuş gıda ve içecekten kaçınmak da etkili olabilir.[28]
Aşılama
Etkili ve güvenli olması nedeniyle, 2009 yılında, Dünya Sağlık Örgütü rota virüs aşısı’nın dünyadaki tüm çocuklara uygulanmasını önermiştir.[14][29] Halihazırda iki adet ticari rota virüs aşısı mevcuttur ve birkaç tanesi daha geliştirme aşamasındadır.[29] Afrika ve Asya’da bu aşılar, yeni doğanlarda şiddetli hastalığı azaltmıştır[29] ve ulusal bağışıklık programlarını devreye sokan ülkelerde hastalığın oranlarında ve şiddetinde azalma görülmüştür.[30][31] Ayrıca bu aşı, dolaşımdaki enfeksiyonların sayısını azaltarak aşılanmayan çocuklarda da hastalığı önleyebilir.[32] 2000 yılından beri, ABD’de rota virüs aşısı programının uygulanması sayesinde ishal vakalarının sayısı yüzde seksen kadar azaltmıştır.[33][34][35] Aşının ilk dozu, 6 ila 15 haftalık yeni doğan bebeklere verilmelidir.[14]oral kolera aşısı’nın 2 yıl boyunca %50-60 etkili olduğu bulunmuştur.[36]
Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde mide iltihabının en önemli tedavisi su kaybını gidermedir. Bu, tercihen oral rehidratasyon tedavisi ile gerçekleştirilir, eğer şuur seviyesinde azalma varsa ya da sıvı kaybı şiddetliyse, damar içi gerekebilir.[39][40] Kompleks karbonhidratlar ile yapılan oral replasman tedavi ürünleri (örneğin buğday veya pirinçten yapılanlar), basit şeker bazlı olanlardan daha üstün olabilir.[41] Özellikle basit şekeri yüksek olan içecekler, meşrubatlar ve meyve suları gibi, ishali arttırabilecekleri için 5 yaşın altındaki çocuklara tavsiye edilmemektedir.[10] Daha açık ve etkili oral rehidratasyon preparatları mevcut değilse ya da içilemiyorsa, sade içme suyu kullanılabilir.[10] Genç çocuklarda sıvı vermek için, uygun görülmesi halinde, nazogastrik tüp kullanılabilir.[16]
Beslenme
Anne sütü ile beslenen bebeklerin her zamanki şekilde beslenmeye devam etmeleri tavsiye edilir, mama ile beslenen bebeklerin ise, oral rehidratasyon tedavisi ile su kaybı giderildikten sonra mamaya devam etmeleri önerilir.[42] Laktozsuz ya da laktozu azalmış mamalar genellikle zorunlu değildir.[42] Çocuklar ishal sırasında, basit şekeri yüksek olan gıdalardan kaçınarak, olağan diyetlerine devam etmelidir.[42]BRAT diyeti (muz, pirinç, elma püresi, kızarmış ekmek ve çay), yetersiz besinler içerdiği ve normal beslenme üzerinde hiçbir yararı olmadığı için, artık tavsiye edilmemektedir.[42]Probiyotiklerin hem hastalığın süresini hem de dışkıların sıklığını azaltmada yararlı olduğu görülmüştür.[43]Antibiyotik kaynaklı ishalin önlenmesi ve tedavisinde de faydalı olabilirler.[44] Mayalanmış süt ürünleri (yoğurt gibi) de aynı şekilde yararlıdır.[45]Çinko takviyesinin, gelişmekte olan ülkelerdeki çocuklarda ishalin hem tedavisinde hem de önlenmesinde etkili olduğu görülmektedir.[46]
Mide Bulantısı İlaçları
Mide bulantısı ilaçları çocuklarda kusma tedavisinde faydalı olabilir. Ondansetron'un, tek doz olmasına bağlı olarak damar yolundan sıvı verilmesine daha az ihtiyaç duyulması, hastaneye yatışları azaltması ve kusmayı azaltması gibi bazı faydaları bulunmaktadır.[47][48][49]Metoklopramid de faydalı olabilir.[49] Bununla birlikte, ondansetron kullanımı, çocuklarda hastaneye dönüş oranda artış ile ilişkilendirilebilir.[50] Damar yolundan vermek üzere hazırlanan ondansetron, klinik olarak uygun görüldüğü takdirde, ağızdan verilebilir.[51]Dimenhidrinat kusmayı azaltır ancak önemli bir klinik faydası yok gibi görülmektedir.[1]
Antibiyotikler
Özellikle belirtilerin şiddetli olması[52] veya duyarlı bakteriden kaynaklanan bir nedenin ayrıştırılması veya bundan şüphe edilmesi durumunda,[53] bazen tavsiye edilmekle birlikte antibiyotikler genellikle mide iltihabında kullanılmazlar. Antibiyotik kullanılacaksa, yüksek direnç oranına sahip olmasından dolayı florokinolon yerine bir makrolid (örneğin azitromisin) tercih edilmektedir.[7] Genellikle antibiyotik kullanımının yol açtığı Psödomembranöz kolit durumunda, bu hastalığa neden olan ilaç kesilir ve hasta metronidazol veya vankomisin ile tedavi edilir.[54] Tedaviye yanıt verebilen bakteri ve protozoalar Shigella[55]Salmonella typhi,[56] ve Giardia türleridir.[23]Giardia türleri veya Entamoeba histolytica ile meydana gelen hastalık durumlarında, tinidazol tedavisi tavsiye edilir ve metronidazol tedavisine göre üstün yönleri vardır.[23][57]Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), kanlı ishal ve ateş görülen genç çocuklarda antibiyotiklerin kullanılmasını tavsiye etmektedir.[1]
Bağırsak hareketliliğini azaltan ajanlar
Bağırsak hareketliliğini azaltan ilaç tedavisinin teorik olarak komplikasyonlara yol açma riski vardır ve klinik deneyimlerle bu durumun olasılık dışı olduğunun gösterilmesine rağmen[27] bu ilaçların kanlı ishal veya ateşle birlikte ishal görülen kişilerde kullanılması tavsiye edilmez.[58] İshal belirtilerine yönelik tedavide yaygın olarak bir opioid analogu olan Loperamid kullanılır.[59] Bununla birlikte, gelişmemiş kan-beyin bariyerini geçip zehirliliğe yol açabildiğinden loperamidin çocuklarda kullanılması tavsiye edilmez. Hafif ila orta derecede şiddetli vakalarda, üç değerli bizmut ile salisilatın oluşturduğu çözünmeyen bir bileşik olan Bizmut subsalisilat kullanılabilir[27] ancak teorik olarak salisilat zehirliliği görülme olasılığı vardır.[1]
Her yıl dünya çapında üç ila beş milyar mide iltihabı vakasının meydana geldiği tahmin edilmektedir[13] ve bu hastalık en çok çocukları ve gelişmekte olan ülkelerde yaşayan insanları etkilemektedir.[6] 2008 itibarıyla beş yaş altı çocuklarda yaklaşık olarak 1.3 milyon ölüme yol açmıştır[60] ve bu ölüm vakalarının çoğu dünyanın en fakir uluslarında meydana gelmiştir.[12] Bu ölüm vakalarının 450.000'den çoğu 5 yaş altı çocuklarda görülen rota virüse bağlıdır.[61][62]Kolera her yıl üç ila beş milyon hastalık vakasına yol açmakta ve yaklaşık olarak 100.000 kişinin ölümüne neden olmaktadır.[19] Gelişmekte olan ülkelerde iki yaş altı çocuklar yılda altı veya daha fazla kez enfeksiyona yakalanmakta ve bu enfeksiyonlar klinik olarak anlamlı mide iltihabına neden olmaktadır.[12] Kısmen, edinilmiş bağışıklık dolayısıyla bu durum yetişkinlerde daha az görülmektedir.[5]
1980'de, tüm nedenlere bağlı mide iltihabı sebebiyle, çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere çocuklarda 4,6 milyon ölüm vakası meydana gelmiştir.[54] Büyük ölçüde oral rehidratasyon tedavisinin kullanılmaya başlanması ve yaygın biçimde kullanılmasına bağlı olarak 2000 yılı sonunda ölüm oranları önemli bir biçimde azalmıştır (yıllık yaklaşık 1,5 milyon ölüm vakasına gerilemiştir).[63] ABD'de, mide iltihabına yol açan enfeksiyonlar en yaygın ikinci enfeksiyondur (soğuk algınlığından sonra) ve yılda 200 ila 375 milyon akut ishal vakasına[5][12] ve yaklaşık on bin ölüm vakasına yol açarlar,[12] bu ölüm vakalarının 150 ila 300 tanesi beş yaş altı çocuklarda meydana gelir.[1]
Tarihçe
"Gastroenteritis" terimi ilk defa 1825 yılında kullanılmıştır.[64] Bu zamandan önce, diğerlerinin yanı sıra daha yaygın biçimde karahumma veya "kolera morbus" olarak veya daha az yaygın biçimde "bağırsak gribi", "şişkinlik", "akıntı", "kolik", "bağırsak şikayeti" veya akut ishalin artık kullanılmayan diğer birkaç isminden herhangi biri olarak bilinmekteydi.[65]
Toplum ve kültür
Mide-bağırsak iltihabı dünya çapında günlük konuşma dilinde birçok farklı şekilde adlandırılır; örneğin Meksika'da "Montezuma'nın intikamı", Hint yemeklerine bağlı olarak ABD'de "Delhi karnı" ve "arka kapıdan hızla kaçma", Fransa ve İspanya'da "turist", Türkiye'de "Turist hastalığı", vb.[12] Birçok askeri kampanyada rol oynamıştır ve "başarı cesaret gerektirir" (orijinali "no guts no glory") sözünün kaynağı olduğuna inanılır.[12]
Mide iltihabı, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yıllık 3,7 milyon[1] ve Fransa'daki yıllık 3 milyon hekim ziyaretinin ana sebebidir.[66] Mide iltihabının, Amerika Birleşik Devletleri'nde bir bütün olarak yılda 23 milyar USD masrafa neden olduğu düşünülmektedir[67] ve bu masrafın tahminen 1 milyar USD'lik kısmı yalnızca rota virüsten kaynaklanmaktadır.[1]
Araştırma
Mide-bağırsak iltihabına geliştirilme aşamasında olan birkaç aşı mevcuttur; örneğin, mide iltihabının dünya genelinde en önemli iki nedeni olan Şigella ve enterotoksijenik Escherichia coli (ETEC) için aşılar.[68][69]
Diğer Hayvanlarda
İnsanlarda mide-bağırsak iltihabına neden olan ajanların birçoğu, kedi ve köpeklerde görülen mide iltihabına da neden olmaktadır. En yaygın görülen organizmalar: Kampilobakter, Clostridium difficile, Clostridium perfringens ve Salmonelladır.[70] Çok sayıda zehirli bitki de belirtilere yol açabilir.[71] Bazı ajanlar belirli türlere özgüdür. Bulaşıcı gastroenterit koronavirüs (TGEV) domuzlarda ortaya çıkar ve kusma, ishal ve su kaybına neden olur.[72] Domuzlara yabani kuşlardan geçtiği düşünülmektedir ve mevcut özel bir tedavisi yoktur.[73] İnsanlara bulaşmaz.[74]
^Tate JE, Burton AH, Boschi-Pinto C, Steele AD, Duque J, Parashar UD (Şubat 2012). "2008 estimate of worldwide rotavirus-associated mortality in children younger than 5 years before the introduction of universal rotavirus vaccination programmes: a systematic review and meta-analysis". The Lancet Infectious Diseases. 12 (2). ss. 136-41. doi:10.1016/S1473-3099(11)70253-5. PMID22030330.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
^Marshall JA, Bruggink LD (Nisan 2011). "The dynamics of norovirus outbreak epidemics: recent insights". International Journal of Environmental Research and Public Health. 8 (4). ss. 1141-9. doi:10.3390/ijerph8041141. PMC3118882 $2. PMID21695033.
^Man SM (Aralık 2011). "The clinical importance of emerging Campylobacter species". Nature Reviews. Gastroenterology & Hepatology. 8 (12). ss. 669-85. doi:10.1038/nrgastro.2011.191. PMID22025030.
^abcdefghijklEckardt AJ, Baumgart DC (Ocak 2011). "Viral gastroenteritis in adults". Recent Patents on Anti-infective Drug Discovery. 6 (1). ss. 54-63. PMID21210762.
^abMeloni, A (Ekim 2011). "Epidemiology and prevention of rotavirus infection: an underestimated issue?". The journal of maternal-fetal & neonatal medicine : the official journal of the European Association of Perinatal Medicine, the Federation of Asia and Oceania Perinatal Societies, the International Society of Perinatal Obstetricians. Cilt 24 Suppl 2. ss. 48-51. doi:10.3109/14767058.2011.601920. PMID21749188.
^"Toolkit". DefeatDD. 14 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012.
^abcdSzajewska, H (Ocak 2010). "Gastrointestinal infections in the pediatric population". Current opinion in gastroenterology. 26 (1). ss. 36-44. doi:10.1097/MOG.0b013e328333d799. PMID19887936.
^abcEscobedo, AA (Ekim 2010). "Giardiasis: the ever-present threat of a neglected disease". Infectious disorders drug targets. 10 (5). ss. 329-48. PMID20701575.
^Steiner, MJ (9 Haziran 2004). "Is this child dehydrated?". JAMA : the Journal of the American Medical Association. 291 (22). ss. 2746-54. doi:10.1001/jama.291.22.2746. PMID15187057.
^abcWarrell D.A., Cox T.M., Firth J.D., Benz E.J., (Ed.) (2003). The Oxford Textbook of Medicine (4. bas.). Oxford University Press. ISBN0-19-262922-0. 21 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.KB1 bakım: Birden fazla ad: editör listesi (link)
^"Viral Gastroenteritis". Center for Disease Control and Prevention. Şubat 2011. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2012.
^abcWorld Health Organization (Aralık 2009). "Rotavirus vaccines: an update"(PDF). Weekly epidemiological record. 51–52 (84). ss. 533-540. 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi(PDF). Erişim tarihi: 10 Mayıs 2012.
^Tate, JE (Ocak 2011). "Uptake, impact, and effectiveness of rotavirus vaccination in the United States: review of the first 3 years of postlicensure data". The Pediatric Infectious Disease Journal. 30 (1 Suppl). ss. S56-60. doi:10.1097/INF.0b013e3181fefdc0. PMID21183842.
^Sinclair, D (16 Mart 2011). "Oral vaccines for preventing cholera". Cochrane database of systematic reviews (Online), 3. ss. CD008603. doi:10.1002/14651858.CD008603.pub2. PMID21412922.
^Alhashimi D, Al-Hashimi H, Fedorowicz Z (2009). Alhashimi, Dunia (Ed.). "Antiemetics for reducing vomiting related to acute gastroenteritis in children and adolescents". Cochrane Database Syst Rev, 2. ss. CD005506. doi:10.1002/14651858.CD005506.pub4. PMID19370620.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
^Tytgat GN (2007). "Hyoscine butylbromide: a review of its use in the treatment of abdominal cramping and pain". Drugs. 67 (9). ss. 1343-57. PMID17547475.
^Allen SJ, Martinez EG, Gregorio GV, Dans LF (2010). Allen, Stephen J (Ed.). "Probiotics for treating acute infectious diarrhoea". Cochrane Database Syst Rev. 11 (11). ss. CD003048. doi:10.1002/14651858.CD003048.pub3. PMID21069673.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
^Hempel, S (9 Mayıs 2012). "Probiotics for the prevention and treatment of antibiotic-associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis". JAMA: the Journal of the American Medical Association. 307 (18). ss. 1959-69. PMID22570464.
^Telmesani, AM (Mayıs 2010). "Oral rehydration salts, zinc supplement and rota virus vaccine in the management of childhood acute diarrhea". Journal of family and community medicine. 17 (2). ss. 79-82. doi:10.4103/1319-1683.71988. PMC3045093 $2. PMID21359029.
^DeCamp LR, Byerley JS, Doshi N, Steiner MJ (Eylül 2008). "Use of antiemetic agents in acute gastroenteritis: a systematic review and meta-analysis". Arch Pediatr Adolesc Med. 162 (9). ss. 858-65. doi:10.1001/archpedi.162.9.858. PMID18762604.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
^abFedorowicz, Z (7 Eylül 2011). "Antiemetics for reducing vomiting related to acute gastroenteritis in children and adolescents". Cochrane database of systematic reviews (Online). 9 (9). ss. CD005506. doi:10.1002/14651858.CD005506.pub5. PMID21901699.
^"Ondansetron". Lexi-Comp. Mayıs 2011. 6 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
^Traa BS, Walker CL, Munos M, Black RE (Nisan 2010). "Antibiotics for the treatment of dysentery in children". Int J Epidemiol. 39 (Suppl 1). ss. i70-4. doi:10.1093/ije/dyq024. PMC2845863 $2. PMID20348130.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
^Christopher, PR (4 Ağustos 2010). "Antibiotic therapy for Shigella dysentery". Cochrane database of systematic reviews (Online), 8. ss. CD006784. doi:10.1002/14651858.CD006784.pub4. PMID20687081.
^Effa, EE (5 Ekim 2011). "Fluoroquinolones for treating typhoid and paratyphoid fever (enteric fever)". Cochrane database of systematic reviews (Online), 10. ss. CD004530. doi:10.1002/14651858.CD004530.pub4. PMID21975746.
^Gonzales, ML (15 Nisan 2009). "Antiamoebic drugs for treating amoebic colitis". Cochrane database of systematic reviews (Online), 2. ss. CD006085. doi:10.1002/14651858.CD006085.pub2. PMID19370624.
^Black, RE (5 Haziran 2010). "Global, regional, and national causes of child mortality in 2008: a systematic analysis". Lancet. 375 (9730). ss. 1969-87. doi:10.1016/S0140-6736(10)60549-1. PMID20466419.
^Tate, JE (Şubat 2012). "2008 estimate of worldwide rotavirus-associated mortality in children younger than 5 years before the introduction of universal rotavirus vaccination programmes: a systematic review and meta-analysis". The Lancet infectious diseases. 12 (2). ss. 136-41. doi:10.1016/S1473-3099(11)70253-5. PMID22030330.
^Victora CG, Bryce J, Fontaine O, Monasch R (2000). "Reducing deaths from diarrhoea through oral rehydration therapy". Bull. World Health Organ. 78 (10). ss. 1246-55. PMC2560623 $2. PMID11100619.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
^Flahault, A (Kasım 2010). "[Epidemiology of viral gastroenteritis in France and Europe]". Bulletin de l'Academie nationale de medecine. 194 (8). ss. 1415-24; discussion 1424-5. PMID22046706.
^World Health Organization. "Shigellosis". Diarrhoeal Diseases. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012.
^Weese, JS (Mart 2011). "Bacterial enteritis in dogs and cats: diagnosis, therapy, and zoonotic potential". The Veterinary clinics of North America. Small animal practice. 41 (2). ss. 287-309. doi:10.1016/j.cvsm.2010.12.005. PMID21486637.
^MacLachlan, edited by N. James (2009). Fenner's veterinary virology (4. ed. bas.). Amsterdam: Elsevier Academic Press. s. 399. ISBN9780123751584. 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi (link) KB1 bakım: Fazladan yazı (link)
^al.], edited by James G. Fox ... [et (2002). Laboratory animal medicine (2. ed. bas.). Amsterdam: Academic Press. s. 649. ISBN9780122639517. 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi (link) KB1 bakım: Fazladan yazı (link)
^al.], edited by Jeffrey J. Zimmerman ... [et. Diseases of swine (10. ed. bas.). Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell. s. 504. ISBN9780813822679. 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.KB1 bakım: Fazladan yazı: yazar listesi (link) KB1 bakım: Fazladan yazı (link)
Crying LightningLagu oleh Arctic Monkeysdari album HumbugSisi-B Red Right Hand I Haven't Got My Strange Dirilis 6 Juli 2009 (digital download) 17 Agustus 2009 (rilis vinyl) Format 7 10 Genre Psychedelic rock Stoner rock Durasi3:43LabelDominoPencipta Alex Turner Jamie Cook Matt Helders Nick O'Malley Produser Josh Homme (trek satu) James Ford (track tiga) Music videoCrying Lightning di YouTube Crying Lightning adalah sebuah lagu dari band indie rock Inggris Arctic Monkeys, dirilis sebagai singl...
Olympic di New York pada 21 Juni 1934 Sejarah Nama RMS OlympicPemilik list error: <br /> list (help) White Star Line 1911–1934 Cunard White Star Line 1934–1935Registrasi Liverpool, Britania RayaRute Southampton ke New YorkPembangun Harland and Wolff, BelfastNomor galangan 400Pasang lunas 16 Desember 1908Diluncurkan 20 Oktober 1910Pelayaran perdana 14 Juni 1911Beroperasi 1911Tidak beroperasi 1935Identifikasi list error: <br /> list (help)Nomor resmi 131346 Kode surat HSRP...
Pour les articles homonymes, voir Frêche. Georges Frêche Georges Frêche en 2010. Fonctions Président du conseil régional du Languedoc-Roussillon 2 avril 2004 – 24 octobre 2010(6 ans, 6 mois et 22 jours) Réélection 26 mars 2010 Prédécesseur Jacques Blanc Successeur Christian Bourquin Président de Montpellier Agglomération 4 avril 1977 – 24 octobre 2010(33 ans, 6 mois et 20 jours) Élection 4 avril 1977 Prédécesseur François Delmas Successeur Jea...
Cet article est une ébauche concernant un club de football et le Japon. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations du projet football. Vissel Kobe Généralités Surnoms Ushi (Les Vaches) Noms précédents Kawasaki Steel SC (1966-1995) Fondation 1966 Statut professionnel Depuis 1997 Couleurs Rouge cramoisi Stade Stade du parc Misaki (28 996 places) Siège Kobe Fukoku Life Kaigandori Building 4th floor, 1-2-31 Kaigandori, Ch...
Disambiguazione – Se stai cercando il politico, vedi Ludovico D'Aragona. Ludovico di SiciliaRe di TrinacriaStemma In carica15 agosto 1342 -16 ottobre 1355 PredecessorePietro II SuccessoreFederico IV Nome completoLudovico (o Luigi) NascitaCatania, 1335 o 1337 MorteCastello di Aci, 16 ottobre 1355 SepolturaCattedrale di Sant'Agata, Catania Casa realeAragona di Sicilia PadrePietro II MadreElisabetta di Carinzia FigliAntonio eLuigi, naturali ReligioneCattolicesimo Ludovico (o Luigi) d'Ar...
Artikel ini tentang kawasan di London. Untuk kawasan di New York City, lihat SoHo. Untuk kegunaan lain, lihat Soho (disambiguasi) Koordinat: 51°30′47″N 0°07′52″W / 51.513°N 0.131°W / 51.513; -0.131 Soho Palace Theatre, London, salah satu dari beberapa tempat hiburan di Soho. Soho Letak Soho di London Raya Ref. grid OS TQ295815 Borough London Westminster County seremonial Greater London Wilayah London Negara konstituen Inggris Negara...
Beijing Subway station Fuchengmen阜成门PlatformGeneral informationLocationFuchengmen (West 2nd Ring Road and Fuchengmen Outer Street [zh] / Fuchengmen Inner Street [zh])Xicheng District, BeijingChinaOperated byBeijing Mass Transit Railway Operation Corporation LimitedLine(s) Line 2Platforms2 (1 island platform)Tracks2ConstructionStructure typeUndergroundAccessibleYesOther informationStation code203HistoryOpenedSeptember 20, 1984&#...
Former castle in County Kerry, Ireland Castle MaineCastlemaine, County Kerry, Ireland Plan of John Perrot's siege of Castle Maine in 1572Coordinates52°10′03″N 9°42′09″W / 52.1674°N 9.7025°W / 52.1674; -9.7025TypeCastleSite informationConditionDemolishedSite historyBuilt1215Built forFitzGerald dynastyDemolished1652Battles/warsDesmond RebellionsNine Years' WarIrish Confederate WarsCromwellian Conquest of Ireland Castle Maine, also recorded as Castle Magn...
Ordine per Servizio MeritorioOrder for Meritorious Service SudafricaTipologiaOrdine cavalleresco statale Statuscessato Istituzione24 ottobre 1986 Primo capoPieter Willem Botha Cessazione2 dicembre 2002 Ultimo capoThabo Mbeki GradiOroArgento Ordine più altoOrdine della Stella del Sudafrica Ordine più bassoOrdine della Buona Speranza Nastro dell'Ordine dal 1986 al 1996 Nastro dell'Ordine dal 1996 al 2002 Modifica dati su Wikidata · Manuale L'Ordine per Servizio Meritorio è stato un ord...
ABP Group Ananda Bazar Patrika (ABP) Group adalah sebuah perusahaan media India yang berpusat di Kolkata, Bengal Barat. Perusahaan ini didirikan pada 1922.[1] Ananda Publishers merupakan sebuah divisi dari ABP Group. Referensi ^ Ananda Publishers>History and Status. Ananda Publishers. Diakses tanggal 25 February 2012. Pranala luar ABP Corporate Website Ananda Publishers Private Limited Diarsipkan 2021-01-03 di Wayback Machine. Matrimonial Site from ABP Group lbsABP GroupPemil...
وانغي-وانغيمعلومات عامةجزء من سولاوسي الاسم Wangiwangi (بالإندونيسية) [1][2] البلد إندونيسيا[3] تقع في التقسيم الإداري جزر واكاتوبي[3] الإحداثيات 5°18′10″S 123°34′44″E / 5.3027°S 123.5788°E / -5.3027; 123.5788[4] الارتفاع 113 متر تعديل - تعديل مصدري - تعديل ويكي بيانات كهف...
جمهورية مصر العربيةوزارة الدفاع المصريةجهاز الصناعات والخدمات البحرية تفاصيل الوكالة الحكومية البلد مصر الاسم الكامل جهاز الصناعات والخدمات البحرية تأسست 2003 المركز الإسكندرية، مصر الإدارة المدير التنفيذي لواء بحري أركان حرب / محمد أحمد محمود، مدير جهاز الصنا...
SHARESHARE logo as of 2021Formation1955; 69 years ago (1955)PurposeUser group for IBM mainframe computersLocationLos Angeles-areaWebsitewww.share.org SHARE Inc. is a volunteer-run user group for IBM mainframe computers that was founded in 1955 by Los Angeles-area users of the IBM 704 computer system. It evolved into a forum for exchanging technical information about programming languages, operating systems, database systems, and user experiences for enterprise users of small...
В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Данилов; Данилов, Алексей; Данилов, Алексей Ильич. Алексей Ильич Данилов Дата рождения 26 января 1897(1897-01-26) Место рождения дер. Мосино, Владимирский уезд, Владимирская губерния Российская империя Дата смерти 23 ию...
此條目可参照英語維基百科相應條目来扩充。 (2020年2月23日)若您熟悉来源语言和主题，请协助参考外语维基百科扩充条目。请勿直接提交机械翻译，也不要翻译不可靠、低品质内容。依版权协议，译文需在编辑摘要注明来源，或于讨论页顶部标记{{Translated page}}标签。 圣基茨和尼维斯联邦Federation of Saint Christopher and Nevis（英語） 国旗 国徽 格言：Country Above Self (英语)...
العلاقات الأوزبكستانية السلوفينية أوزبكستان سلوفينيا أوزبكستان سلوفينيا تعديل مصدري - تعديل العلاقات الأوزبكستانية السلوفينية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين أوزبكستان وسلوفينيا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومر...
2nd-century AD Greek geographer For other people by this name, see Pausanias. PausaniasIllustrated page of a 1485 manuscript ofDescription of Greece by Pausanias(Laurentian Library collection in Florence)Bornc. 110 ADLydia, Asia Minor (modern-day Turkey)Diedc. 180 AD (aged about 70)Occupation(s)Traveler and geographer Pausanias (/pɔːˈseɪniəs/ paw-SAY-nee-əs; Greek: Παυσανίας; c. 110 – c. 180)[1] was a Greek traveler and geographer of the s...
