Enez

Enez
İlçe
Edirne ilinin Türkiye'deki konumu
Edirne ilinin Türkiye'deki konumu
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlEdirne
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • KaymakamHasan Sazkaya[1]
 • Belediye başkanıÖzkan Günenç (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam483 km²
Rakım20 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam10.886
 • Kır
6,486
 • Şehir
4.181
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu284
İl plaka kodu22
Resmî site
enez.bel.tr

Enez, Türkiye'nin Edirne ilinin bir ilçesi, aynı zamanda ilçenin merkezinde yer alan kasaba. Enez ilçesinin 21 km kuzeyinde İpsala, 60 km doğusunda Keşan ilçesi, güneyde ve batıda Ege Denizi ve Yunanistan ile mülki ve millî sınır ile çevrilmiş olup, Meriç nehrinin denize döküldüğü Ege'nin Kuzey sahilinde bir yarımada üzerinde yer almaktadır. İlçe, toplamda 30 km deniz, 44 km mülki sınırlara sahiptir. Enez ilçesinin bölgesinin toplam nüfusu 2011 sayımına göre 11.066 olup, yüzölçümü 473 km2'dir.

Enez ilçesinde genelde Akdeniz iklimi mevcuttur. İlkbahar ve sonbahar ayları yağışlı, kışları sert ve kuru geçer. Kışın az kar yağmakla birlikte nemli bir hava hüküm sürer.

Bölgede devlet kara yolu olarak Enez-Keşan ve İpsala-Enez kara yolu mevcuttur.

Etimoloji

Enez adı, bölgedeki yerleşimin antik çağlardaki adı olan Ainos'tan gelmektedir.[4]

Eski adı Ayesintoz Vepolti Urya olan, halen Memduh "beğenilen" anlamına gelen İnoz diye bilinir.[5]

İlçenin eski adı 1891 kayıtlarında Enos olarak geçmektedir.[6]

Tarihçe

1971 yılından itibaren yapılan kazılar sonucunda bölgedeki ilk yerleşim merkezinin Enez'in yaklaşık 3 km doğusunda yer alan Hoca Çeşme Höyüğü olduğu anlaşıldı.[4] Geç Neolitik Çağda, yaklaşık olarak MÖ 6500'lerde kurulan bu yerleşim yerinde yaşayanların saz ve çamur gibi hafif malzemelerle inşa edilmiş oval biçimli kulübelerde yaşadıkları, ana tanrıçaya taptıkları ve deniz ürünleriyle beslendikleri saptandı.[4]

Günümüzde Enez adını taşıyan Ainos, Meriç'in denize döküldüğü yerde kurulmuş iki limanlı bir şehir olarak üne kavuşmuştur. Önceleri deniz kenarında olan şehir, Meriç nehrinin alüvyon sürüklemesi sonucunda kıyıdan uzaklaşmış; şu an 4 km içeride kalmıştır. Ainos, ilk iskan edildiği MÖ 4000'li yıllardan bu yana çok değişiklik geçirmiş olmasına rağmen yaşamını kesintisiz sürdürmüştür.

Ainos'un ilk sakinleri kimlerdi, kesin olarak bilemiyoruz. Eskiçağ kaynaklarında, Ainos'un yerinde önceleri Trak kabilelerinin yerleşmiş olduklarını, MÖ 7. yüzyılda İzmir'in kuzeyinde Aiolia bölgesinde yaşayan Aioller tarafından iskan edildiği, daha sonra ise, Mytileneliler (Midilli Adası) ile Kymeliler tarafından bir koloni olarak kurulmuş olduğu zikredilmektedir.

Gerçekten Enez ve çevresinde yapılan kazı ve araştırmalarda ele geçen maddi kalıntılar bu tarihi bilgileri doğrulamaktadır. MÖ 6. yüzyılın sonlarında Pers Kralı Darius'un 513 tarihinde yaptığı İskit seferinden sonra Trakya ve dolayısıyla Enez Pers İmparatorluğu'nun hakimiyeti atına girdi. Enez, MÖ 478/477 tarihinde Attik -Delos Deniz Birliği'ne katıldı. Şehir, Pers Kral Barışı ile MÖ 386 yılında bağımsızlığına kavuştu. Hellenistik Çağ'da Ptolemayosların hakimiyetinde kalan Enez, MÖ 190 yılında Romalılar'ın Trakya'yı zaptetmeleriyle tekrar bağımsızlığını elde etti.

Bizans Çağında bir prenslik merkezi olan Enez'e Orta Çağ'da Cenevizli Gattilusio ailesi hakim olmuştur. Enez 1456 Ocak ayında bizzat Fatih Sultan Mehmet'in komuta ettiği Osmanlı ordusu ve Kaptan-ı Derya Has Yunus Bey komutasındaki 10 kadırgalık Osmanlı filosu tarafından teslim alındı ve Osmanlı topraklarına katıldı.

Edirne Vilayet Matbaası Müdürü Şevket Dağdeviren'in yazdığı 1892 tarihli salnameye göre;

Enez kasabasında 7 dükkândan oluşan ünlü 2 küp, desti, çanak-çömlek fabrikası ile 4 taşlı bir buharlı un fabrikası, 23 yel değirmeni ve 8 at değirmeni bulunur.

Enez kasabasında 136 Müslüman evinde 477 nüfus ile 461 Hristiyan evinde 1733 nüfus vardır. Kasabada 13 mahalle, 1 nahiye ve 19 köy vardır. Tüm kazanın nüfusu çeşitli milletlerden kadın ve erkek toplam 5379 kişidir.

Üzüm ürününden yılda 49000 kıye şarap, 5115 kıye rakı üretilir ve bunun 5000 kıyesi ihraç edilir.[5]

Araştırma ve kazılar

1978 yılından itibaren kale içinde ve kentin çeşitli mevkilerinde geniş alanlarda çalışılarak Enez'in kültür tarihinin ortaya çıkartılmasına çalışılmıştır. Kazı ve araştırmalar sonucunda Enez'de şarap mahzenleri, tabanı mozaiklerle döşenmiş villa, hamam kalıntıları, kaldırım taşlı caddeler, bazilika ve şapeller, Roma ve Osmanlı dönemi nekropolleri gibi tarihi kalıntıların yanı sıra, çeşitli malzemelerden yapılmış yüzlerce irili ufaklı buluntuyu da saymak mümkündür. Enez'in çevresinde köprüler, yollar, kervansaray, manastırlar gibi çeşitli dönemlerden günümüze ulaşan birçok kalıntı yer almaktadır.

Ekonomi

İlçenin ekonomisi temel olarak tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Başlıca yetiştirilen bitkisel ürünler buğday, ayçiçeği, çeltik ve hayvanların besin ihtiyaçlarını karşılamak için yemlik bitkilerdir. Hayvancılık bakımından büyükbaş ve küçükbaş yetiştiriciliği eşite yakın bir şekilde dağılmakta olup ilçenin en yüksek bölgesi olan hisarlı dağı çevresinde doğal yerli ırk büyükbaş yetiştiriciliği yapılmaktadır. İlçenin öteden beri büyük gelir kalemlerinden biri olan balıkçılık düzensiz ve kaçak avlanma ile birlikte giderek önemini yitirmektedir. Yabancı ülkelere ihraç edilen yılan balığı neredeyse yok denecek kadar az yakalanmaktadır. Lüfer ise bulunması imkânsız bir hale gelmiştir.

İlçede faaliyet gösteren aktif sanayi kuruluşları yabancı sermayeli yaklaşık 130 çalışanlı kil fabrikası ve Büyükevren Köyü'nde bulunan çiğ süt işleme tesisidir. Bazı köylerinde son zamanlarda, özellikle 2005 yılından sonra meyvecilik yatırımlarına hız verilmiş meyve pazarında ihracatlık ürünlerde üretime başlanmıştır. Bu konuda Çeribaşı köyü başı çekmekte, yatırımcı sayısı ilçede hızla artmaktadır.

Turizm

Enez'i yabancı turistlerden çok yerli turistler ziyaret etmektedirler. Denize yakın olan ve ilçe merkezini geçtikten sonra beliren bölgede villalar ve turistik konaklama alanları görülmektedir. Villalar genelde site halindedir. Ayrıca ilçede İstanbul ve Trakya üniversitelerine ait dinlenme ve eğitim kampları bulunmaktadır. Bu kamplar yaz ayları boyunca kendi bünyelerindeki öğrencilerine uygun ve güzel bir tatil olanağı sunmaktadır. Bu bölgede yol yapımı ve kalkınma çalışmaları 2006 yılının yaz ayları itibarıyla başlamıştır. Turistik önemin artması için bu tür çalışmalar devam etmektedir.

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
1955[7] 9.746 1.731 8.015
1960[8] 10.688 1.478 9.210
1965[9] 11.930 1.808 10.122
1970[10] 12.334 2.239 10.095
1975[11] 12.624 2.486 10.138
1980[12] 13.230 2.878 10.352
1985[13] 12.806 2.864 9.942
1990[14] 12.700 3.509 9.191
2000[15] 11.929 3.941 7.988
2007[16] 10.714 3.752 6.962
2008[17] 10.723 3.808 6.915
2009[18] 10.816 3.820 6.996
2010[19] 10.818 3.826 6.992
2011[20] 11.066 4.074 6.992
2012[21] 10.516 3.723 6.793
2013[22] 10.497 3.793 6.704
2014[23] 11.203 4.243 6.960
2015[24] 10.580 3.911 6.669
2016[24] 10.494 3.944 6.550
2017[24] 10.434 3.962 6.472
2018[24] 10.886 4.275 6.611
2019[24] 10.583 4.164 6.419
2020[24] 10.667 4.181 6.486

Coğrafya

Enez ilçesi, Edirne'nin güneybatı köşesindedir. Doğusunda Keşan ilçesi, batısında Ege Denizi, kuzeyinde Yunanistan ve İpsala ilçesi, güneyinde Saroz Körfezi bulunur.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  4. ^ a b c Yılmaz, Hayri Fehmi; Dönmez, Şevket (Ocak 2013). "Enes (Ainos)/Edirne: Traklar, Bizanslılar ve Osmanlılar burada buluştu". NTV Tarih, 48. sayı. ss. sf. 80-81. 
  5. ^ a b Kazancıgil Ratip, Gökçe Nilüfer, Dağdevirenzade M. Şevket Bey'in Edirne Tarihi ve Balkan Savaşı Anıları, Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yayınları, 2005 Edirne
  6. ^ "Ost-Europa, No. 5: Süd-West-Russland, Rumänien & Bulgarien (1891, Stieler´s Handatlas, Justus Perthes) - Landkartenarchiv.de". www.landkartenarchiv.de. 4 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023. 
  7. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  9. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  22. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  23. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  24. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Enez Nüfusu - Edirne". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Edirne Enez Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Enez ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.