Cumhuriyet döneminde İstanbul'da açılmış en eski sinema salonudur. Sinema 2009 yılında kapanmış, binası ise "Cercle d’Orient" (Serkldoryan) adlı tarihi yapının arka cephesinde bulunan diğer bazı binalarla birlikte 20 Mayıs 2013'te tamamen yıkılmıştır.
Yıkımı büyük tepki çeken Emek Sineması'nın kültür varlığı olarak tescillenen Barok üslubundaki tavan bezemeleri ve duvar süslemeleri tartışmalı bir restorasyon süreci sonunda renove edilmiştir.[1] Sinema, Grand Pera adlı alışveriş merkezine dönüştürülen "Cercle d’Orient" binasının beşinci katına taşınarak,[2] "Emek Sahnesi" adıyla 2016 yılında yeniden hizmete girmiştir.[3]
Tarihi
Emek Sineması'nın Beyoğlu Yeşilçam Sokak'ta bulunduğu bina, sinema olmadan önce başka amaçlarla kullanılmıştı. 1884'te mimar Alexandre Vallaury tarafından inşa edilen ve ilk kez “Club des Chasseurs de Constantinople” (İstanbul Avcılar Kulübü) olarak açılan bina daha sonra Strangali'nin Rum Atletik Jimnastikhanesi, ardından 1910'da “Nouveau Cirque” (Yeni Sirk), sonra da “Skating Palace” (Tekerlekli Paten Pisti) adlı eğlence merkezine ev sahipliği yapmıştı.
1918 yılında ise mevcut bina yıkılarak yerine "Yeni Tiyatro" inşa edildi ve 1924 yılının sonuna burada "Melek Sineması" adıyla film gösterimlerine başlandı.[4] Sinema, adını perdenin iki yanında yer alan Art Nouveau tarzı melek heykellerinden almıştı. Tarihi kimliği, Barok ve Rokoko bezeli yaldızlı tavan ve duvarları, 875 kişilik salonu ve tarihi geçmişi ile diğer sinema salonlarından farklılık göstermekteydi. Daha sonra geçersiz sayılacak olan Türkiye'deki ilk güzellik yarışması, 1926 yılında burada düzenledi ve yarışmayı sinemanın yer göstericisi Araksi Çetinyan kazandı.
Sinemanın ilk sahipleri, o dönem İpek ve Sümer Sinemaları'nın da sahipleri olan, A. Saltiel ile H. Artidi'ydi. Varlık vergisi yıllarında (1940'lar) yaşanan iflasın ardından işletmeciliği devralan İpekçi Kardeşler, bina ve külliyesini bir süre sonra belediyeye sattı. Bina 1957'de Emekli Sandığı'na ihale edildi.[5]Emek Film'in de sahibi olan Emekli Sandığı, yenilediği sinemanın adını "Emek Sineması" olarak değiştirdi.[6] 1969 yılında mülkiyeti Turgut Demirağ’a geçen sinemanın işletmesini 1975 yılından sonra İsmet Kurtuluş ve Süheyla Kurtuluş yaptı.
1993 yılında ciddi bir restorasyondan geçen sinema, son olarak 2000 yılında koltukları ve ses düzeni (Dolby Digital) yenilenerek, yeni açılan modern sinemalarla yarışacak bir teknolojiye kavuştu.[7]
Grand Pera dönemi
Sinema binası, Kamer İnşaat'ın Grand Pera projesi kapsamında 20 Mayıs 2013 tarihinde restorasyon amacı ile yıkıldı.[8] Bu düzenlemeler ve Grand Pera pek çok eleştiriye tabi tutuldu, haklarında hukuki süreç başlatıldı ve protestolar düzenlendi.[9][10] Restorasyonu gerçekleştiren kişiler, Emek Sineması'na 1950'lerde eklenmiş çeşitli modifikasyonların binadan uzaklaştırıldığını ve yeni yapının 1924'teki aslına döndürüldüğünü açıklamıştır.[3] Yeniden inşa edilen bina, 2016 Mayıs ayında hizmete açıldı.[11] Sinema, süslemeleri ile birlikte Grand Pera'nın 5. katına taşınmış ve eskiden bulunduğu yere mağazalar inşa edilmiştir.[12]
Binada yer alan ve Emek Sahnesi adıyla anılan sinema çeşitli kuruluşlar tarafından "Çakma Emek" olarak adlandırıldı.[13]