Elçi Alayı Serisi

Elçi Alayı Serisi
Sanatçı Jean Baptiste Vanmour
Yıl 1725- ?
Tür Tuval üzerine yağlı boya
Boyutlar 90 cm × 121 cm (35 in × 48 in)
Konum Pera Müzesi, İstanbul
Koleksiyon Suna ve İnan Kıraç Vakfı Oryantalist Resim Koleksiyonu

Elçi Alayı serisi, 1699-1737[1] yılları arasında İstanbul'da yaşamış Flaman asıllı Fransız ressam Jean-Baptiste Vanmour'un Osmanlı İmparatorluğu'nda elçi kabul törenlerini betimleyen dört yağlı boya tablosudur.

Osmanlı'da gerek Müslüman gerekse Hristiyan elçilerinin sadrazam ve padişah tarafından kabulü belirli bir protokole bağlıydı. Elçilere eşlik eden birçok Avrupalı yazar bu protokolü ayrıntıyla anlatmış ve elçilerin birlikte getirdikleri ressamlar da bu törenleri resimlemiştir.[2] Vanmour'un resimleri, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki elçi kabul törenleri ile ilgili en önemli kaynaklardan birisi kabul edilir.[2][3][4]

Topkapı Sarayı'na kabulünü resimlediği elçiler arasında Venedik elçisi de vardır. Vanmour, bir Venedik balyosunun Topkapı Sarayı'na kabulünü hazırladığı dört resimlik seride aşamalarıyla göstermiştir. Resimlerde Venedik balyoslarına özgü giysiler içinde gördüğümüz elçinin 1723-1726 yılları arasında İstanbul'da bulunmuş Francesco Gritti olduğu sanılmaktadır.[5]

Suna ve İnan Kıraç Vakfı'nın Oryantalist Resim Koleksiyonu'nun bir parçası olan bu dört tablo, İstanbul'da Pera Müzesi'nde, Kesişen Dünyalar: Elçiler ve Ressamlar sergisinde sergilenmektedir.[6]

Elçi Alayı

Elçi Alayı, Jean-Baptiste Vanmour'un, Venedik Balyosunun Topkapı Sarayı'na kabulü sırasında kent içinden geçişini gösteren 1725 tarihli tuval üzerine yağlı boya tablosudur. Bu resim sanatçının imzasını barındırması bakımından özel bir yere sahiptir. Atlar, altın işlemeli uzun eğer örtüleriyle süslenmişlerdir. Yeniçerilerden oluşan muhafız bölüğü önden gitmekte, solda duvar dibinde kenera çekilmiş halktan kişiler alayı seyretmektedir.

Tabloda Topkapı Sarayı'ndan dönmekte olan elçi alayı betimlenmiştir. Arka planda yelkenlilerle dolu haliç, Süleymaniye Camii ve Bozdoğan Kemeri görülmektedir. Elçi, tablonun ön planında üzerinde kürklü hil'atiyle atının üzerinde gösterilmiştir. Kendisine maiyetindeki üniformalı kişiler atları ile izlemektedir.

Elçi Heyeti'nin Topkapı Sarayı'nın İkinci Avlusundan Geçişi

Serinin ikinci resmi, elçilerin sarayda padişah tarafından kabul ettikleri gün, “çanak yağması” sırasında Topkapı Sarayı'nın ikinci avludan geçişlerini gösterir. Elçilerin Saray'a kabulü ulufe dağıtım gününe (Yeniçerilerin üç ayda bir maaşlarını aldıkları Salı günü) rastlatılırdı.[2] Divan-ı hümayun tercümanının karşıladığı elçi kapıcıbaşıların nöbet odasında bir süre dinlendiği sırada ikinci avluda yeniçerilere pilav zerde ikram edilmekte olurdu. Ödemelerden memnun olan yeniçeriler yemekleri kapışırlar; elçilik heyeti Topkapı Sarayı'nın ikinci avlusundan geçerken ulufelerini almış yeniçerilerin yere konmuş tabaklardaki yemekleri kapışmasını izlerdi. “Çanak yağması” adı verilen bu olay ordunun gücünü ve askerlerin sultana olan bağlılığını yansıtan bir gösteriydi.

Elçi Onuruna Sarayda Verilen Yemek

Osmanlı sarayında elçi kabul töreninde, elçi ve maiyeti ikinci avludan geçtikten sonra çoğunlukla divan- hümayun toplantısına katılmalarına izin verilir; toplantının ardından sadrazam elçi onuruna yemek verirdi.[2] Serinin üçüncü tablosu, elçi onuruna verilen yemeği betimler.

III. Ahmet’in Avrupalı Elçiyi Kabulü

Ana madde: III. Ahmed’in Avrupalı Elçiyi Kabulü

Serinin son resminde padişah III. Ahmet'in elçiyi Arz Odası'nda kabulü betimlenir. Sarazam kabulünden sonra özel bir odada elçiye “hilat” adı verilen samur kürk astarlı ipek kaftan giydirilir, maiyetindekilere de daha ucuz kürkten astarlı kaftan verilirdi[2] Elçi ve maiyeti daha sonra Arz Odası'nda padişah tarafından kabul edilirlerdi. Elçinin itimatnamesi bir vezir tarafından teslim alınır, Sadrazam tarafından padişahın yanındaki yastığın üzerine bırakılırdı.[5] Karşılıklı iyi niyetleri dile getiren konuşmaların ardından ve padişahın önünde eğilen elçi, geri geri yürüyerek odadan çıkardı.

Kaynakça

  1. ^ "Jean Baptiste Vanmour". www.rijksmuseum.n. Hollanda ulusal müzesi web sitesi. 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  2. ^ a b c d e Renda, Gürsel. "Osmanlı Sarayı'nda Görkemli Bir Protokol: Elçi Kabul Törenleri". www.obarsiv.com/. Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi Voyvoda Caddesi Toplantıları 2005-2006. 15 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  3. ^ "www.journals.istanbul.edu.tr/iuarts/". 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016. 
  5. ^ a b "Oryantalist Resim Koleksiyonu Kesişen Dünyalar: Elçiler ve Ressamlar Öğretmen Rehber Kitapçığı (7-12 yaş)" (PDF). www.peramuzesi.org.tr/. Pera Müzesi. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2016. 
  6. ^ "Kesişen Dünyalar Elçiler ve Ressamlar". www.peramuzesi.org.tr. Pera Müzesi web sitesi. 7 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016.